Οι ηγέτες της Ευρώπης απέτυχαν και πάλι να σώσουν την Ευρώπη
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 27ης Οκτωβρίου και μετά από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις, οι ηγέτες της Ευρωζώνης συμφώνησαν σε ένα «ολοκληρωμένο πακέτο» για να διαλύσουν την κρίση η οποία καταδυναστεύει την Ευρωζώνη τα τελευταία δύο χρόνια.
Αποφάσισαν λοιπόν να ενισχυθεί ένα ταμείο με στόχο την στήριξη των υπερχρεωμένων κρατών-δανειοληπτών και συνέταξαν ένα προσχέδιο για την αποκατάσταση των τραπεζών, ανακοίνωσαν ένα γενναίο κούρεμα του ελληνικού χρέους, και έθεσαν ορισμένους όρους για την πιο αποτελεσματική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης. Μετά από ένα καλοκαίρι επισκιασμένο υπό την απειλή της οικονομικής κατάρρευσης, έδειξαν στις αγορές ποιος είναι το αφεντικό.
Αποφάσισαν λοιπόν να ενισχυθεί ένα ταμείο με στόχο την στήριξη των υπερχρεωμένων κρατών-δανειοληπτών και συνέταξαν ένα προσχέδιο για την αποκατάσταση των τραπεζών, ανακοίνωσαν ένα γενναίο κούρεμα του ελληνικού χρέους, και έθεσαν ορισμένους όρους για την πιο αποτελεσματική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης. Μετά από ένα καλοκαίρι επισκιασμένο υπό την απειλή της οικονομικής κατάρρευσης, έδειξαν στις αγορές ποιος είναι το αφεντικό.
Ωστόσο, με το πρώτο φώς της ημέρας, φάνηκαν ευδιάκριτα τα κενά στο σχέδιο διάσωσης. Είναι προφανές ότι το σχέδιο όχι μόνο μπερδεύει, άλλα προκαλεί και μία έλλειψη εμπιστοσύνης όσον αφορά την εφαρμογή του. Προκαλεί σύγχυση διότι οι χρηματοοικονομική στρατηγική «παραείναι ευφυής» την στιγμή που ελλοχεύει ο κίνδυνος από απρόβλεπτες συνέπειες. Δεν πείθει, γιατί λείπουν πάρα πολλές λεπτομέρειες και ο πυρήνας του σχεδίου αφήνει απροστάτευτο το Ευρώ.
Το συγκεκριμένο σχέδιο της Ευρωζώνης, αποτελεί το τρίτο συνολικό πακέτο που έχει εκπονηθεί αυτό το έτος. Είναι αμφίβολο, ότι θα είναι και το τελευταίο.
Τα λόγια είναι φτηνά
Το πιο αξιοσημείωτο επίτευγμα της συνόδου, ήταν η σφυρηλάτηση μίας συμφωνίας για το κούρεμα του ελληνικού χρέους κατά 50%. Παράλληλα, ακόμη μία ουσιαστική απόφαση αποτελεί η δημιουργία ενός τοίχου προστασίας γύρω από του υπερχρεωμένους δανειζόμενους, όπως η Ιταλία. Αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών, για να μπορέσουν να συνεχίσουν την «επιχείρηση» δανεισμού.
Δυστυχώς, το ευρωπαϊκό τοίχος προστασίας αποτελεί το πιο αδύναμο κομμάτι της συμφωνίας. Το βασικό ταμείο διάσωσης της Ευρώπης, το EFSF, δεν διαθέτει αρκετό ρευστό σε περίπτωση που χρειαστεί να στηρίξει την Ιταλία και την Ισπανία. Η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχουν αποκλείσει την μοναδική πηγή αστείρευτης στήριξης, δηλαδή την ίδια την Κεντρική Τράπεζα. Οι κυβερνήσεις των χωρών- δανειστών του βορρά έχουν αρνηθεί να βάλουν πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη.
Αντίθετα κατέληξαν στις εξής δύο λύσεις ενίσχυσης του EFSF. H πρώτη, έχει να κάνει με την χρησιμοποίηση του για τις πρώτες απώλειες που ενδέχεται να συμβούν εάν χρειαστεί να «κουρευτούν» τα νέα ομόλογα που θα εκδοθούν. Στην θεωρία, αυτό σημαίνει ότι η δύναμη του ταμείου διάσωσης θα μπορούσε να πολλαπλασιαστεί αρκετές φορές. Όμως στην πράξη, μία τέτοια «πιστωτική ενίσχυση» μπορεί να μην αποφέρει και τόσα πολλά. Υπάρχει περίπτωση, οι αγορές να αντιμετωπίσουν με καχυποψία τις εγγυήσεις από χώρες οι οποίες θα είναι ευάλωτες αν οι υπερχρεωμένοι γείτονές τους υποστούν κάποια αναταραχή.
Η δεύτερη , αναφέρει ότι μέσω του EFSF θα δημιουργηθεί μία σειρά οχημάτων ειδικών σκοπών χρηματοδοτούμενα από άλλους επενδυτές. Πάλι, και σε αυτή την περίπτωση, υπάρχουν λόγοι αμφισβήτησης της λειτουργικότητας της παραπάνω λύσης. Το κάθε όχημα φαίνεται ότι θα χρησιμοποιείται μεμονωμένα και μόνο σε μία χώρα για να αποτραπεί ο κίνδυνος εξάπλωσης σε άλλες χώρες. Γιατί όμως θα πρέπει η Κίνα ή η Βραζιλία να επενδύσουν μεγάλα ποσά, τη στιγμή που η Γερμανία αρνείται να συνεισφέρει περισσότερα χρήματα;
Αυτές οι δύο λύσεις μαζί, υποτίθεται ότι θα επεκτείνουν την αξία του EFSF στο ένα τρις ευρώ ή περισσότερο. Δυστυχώς, αυτό δείχνει περισσότερο ως μία επιθυμία παρά ως μία πρόβλεψη. Και επειδή το EFSF θα φέρει τις πρώτες απώλειες, το κεφάλαιο του διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να εξαφανιστεί, από το να χρησιμοποιηθεί σε ένα πρόγραμμα δανεισμού. Μία τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να μολύνει την Γαλλία, η οποία χρηματοδοτεί το ταμείο διάσωσης και πρόσφατα είδε την πιστοληπτική ικανότητά της, των τριών Α, να τίθεται υπό αίρεση. Από τη στιγμή που το EFSF εξαρτάται εν μέρει από την Γαλλία για την πιστοληπτική του αξιολόγηση, μία γαλλική υποβάθμιση θα μπορούσε να υπονομεύσει το ταμείο διάσωσης, όταν θα είναι αναγκαία η αξιοποίηση του.
Αν τα θεμέλια του προστατευτικού τοίχους είναι χαμηλά, τότε το τραπεζικό σχέδιο θα βυθιστεί στα βαθιά. Στο τέλος του Ιουνίου του 2012, αναμένεται οι τράπεζες να έχουν δημιουργήσει ένα κεφαλαιακό- πυρήνα της τάξεως του 9%. Σαν σύλληψη ακούγεται ωραίο. Όμως, αν οι τράπεζες χρειαστούν αρκετούς μήνες να πετύχουν τους στόχους τους, ενδέχεται να μην αυξήσουν το μετοχικό τους κεφάλαιο, με κίνδυνο να αποδυναμωθούν τα συμφέροντα των μετόχων τους και να συρρικνώσουν τους ισολογισμούς τους. Αυτό θα είναι ένα τρομερό αποτέλεσμα, διότι στερώντας την πίστωση από την οικονομία της Ευρώπης, θα επιδεινωθεί η ύφεση.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και την περίπτωση της Ελλάδας. Παρόλο που το μέγεθος του κουρέματος είναι καλοδεχούμενο, οι ηγέτες της Ευρωζώνης θέλουν απεγνωσμένα να είναι εθελοντικό. Η επιμονή τους αυτή, έγκειται στο γεγονός ότι μία ενδεχόμενη χρεοκοπία θα ενεργοποιήσει τα περίφημα CDS. Ο φόβος που ελλοχεύει, είναι πως μία χρεοκοπία θα μπορούσε να οδηγήσει στο χάος, καθώς η αγορά των CDS δεν έχει δοκιμαστεί. Πράγμα που είναι αληθές, όμως το συγκεκριμένο και τεραστίου μεγέθους «εθελοντικό» κούρεμα θα οδηγήσει τους επενδυτές που διαθέτουν κρατικά ομόλογα άλλων ευρωπαϊκών χωρών να αμφιβάλουν για το αν τα CDS προσφέρουν την απαιτούμενη ασφάλεια. Έτσι, ενώ το σχήμα που έχει σχεδιαστεί για το EFSF είναι να παρέχει ασφάλεια στους κατόχους ομολόγων, η εμμονή των ευρωπαίων ηγετών ότι το ελληνικό κούρεμα θα πρέπει να είναι εθελοντικό, καταστεί ακόμα δυσκολότερη την ασφάλιση του χρέους της Ευρωζώνης.
Ποιον να βρεις όμως να εμπιστευτείς;
Η Ευρώπη έχει οδηγηθεί σε αυτή την κατάσταση επειδή οι Γερμανοί πολιτικοί είναι πεπεισμένοι ότι χωρίς την πίεση της αγοράς οι προβληματικές οικονομίες της Ευρωζώνης θα χαλαρώσουν τις προσπάθειές τους όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις. Παρά την λίστα με υποσχέσεις που παρουσιάστηκε κατά την διάρκεια της συνόδου από τον Μπερλουσκόνι, η Γερμανία έχει αρκετούς καλούς λόγους για να ανησυχεί. Όμως θα πρέπει να επικεντρωθεί στην αναζήτηση θεσμικών λύσεων, ώστε να πειθαρχήσουν οι σπάταλες κυβερνήσεις, αντί να μειώνουν σε επίπεδα πείνας τα κεφάλαια διάσωσης. Όπως έχει καταρτιστεί η συγκεκριμένη συμφωνία, στην καλύτερη περίπτωση, θα αποτύχει να λύσει την ευρωπαϊκή κρίση, αντίθετα ενδέχεται να την κάνει χειρότερη. Όσο θα φανερώνονται οι αδυναμίες στις λεπτομέρειες της συμφωνίας, τόσο θα φοβούνται οι επενδυτές , ενώ οι αποδώσεις των ομολόγων θα αυξάνονται και τα προβλήματα χρηματοδότησης των τραπεζών θα επιδεινώνονται.
Για μία ακόμα φορά η Ευρώπη θα βρίσκεται υπό το καθεστώς καταστροφής. Ενώ η ΕΚΤ, για μία ακόμα φορά θα αναλάβει να ξορκίσει το κακό. Ευτυχώς, ο Mario Draghi, ο νέος πρόεδρος της ΕΚΤ, κατέστησε σαφές την προηγούμενη εβδομάδα ότι αντιλαμβάνεται πως αυτή είναι η δουλειά του. Αυτή είναι όμως η τραγωδία της εν λόγω συνόδου. Μία δέσμευση για απεριόριστη στήριξη των προβληματικών χωρών από την ΕΚΤ, θα είχε μεγαλύτερες πιθανότητες να λύσει την κρίση εδώ και μήνες. Βέβαια, όπως δείχνει η κατάσταση, και σήμερα αποτελεί την καλύτερη επιλογή.
Σε αυτή την σύνοδο οι ηγέτες της Ευρώπης ευελπιστούσαν να αποδείξουν ότι η αποφασιστικότητα τους για την στήριξη του ευρώ, ήταν μεγαλύτερη από την αποφασιστικότητα των αγορών να ποντάρουν εναντίον του. Παρά τα παχιά λόγια, για μία ακόμα φορά απέτυχαν. Θα υπάρξουν και άλλες κρίσεις, όπως και άλλες σύνοδοι. Ωστόσο, μέχρι να κατασταλάξουν σε μία λειτουργική λύση, τα κόστη θα έχουν εκτοξεύει ακόμα περισσότερο.
The Economist, Antinews, GFF
Σχόλια