Κινδυνεύει σοβαρά η θέση μας στη δύση

του Γιώργου Πρεβελάκη Το μεταπολιτευτικό αντιαμερικανικό και αντιευρωπαϊκό ρεύμα το οποίο είχε προκαλέσει στην Ελλάδα η δικτατορία εξομαλύνθηκε σταδιακά, χάρη στους πολιτικούς και ιδεολογικούς ελιγμούς του Κωνσταντίνου Καραμανλή, την οξυδέρκεια και το θάρρος τού Γάλλου προέδρου Ζισκάρ Ντ' Εστέν (Giscard d' Estaing) και στην καλή επικοινωνία ανάμεσα στην ελληνική και την ευρωπαϊκή πνευματική και πολιτική ηγεσία. Ως αντιπολίτευση, ο Ανδρέας Παπανδρέου αξιοποίησε συνθηματολογικά τα αντιδυτικά αντανακλαστικά των ψηφοφόρων. Ως πρωθυπουργός, ενέταξε την κυβέρνησή του μια νέα γενεά πολιτικιών με κοσμοπολιτικό χαρακτήρα: γλωσσομάθεια, σπουδές και διδασκαλία στα μεγάλα δυτικά πανεπιστήμια, παραμονή στο εξωτερικό. Στην επικοινωνία με τους ξένους ηγέτες, διέθεταν ένα σημαντικό διαπραγματευτικό πλεονέκτημα: σαφή αντίληψη για τα ήθη και τις νοοτροπίες των συνομιλητών τους, έναντι επιφανειακών εμπειριών και ρομαντικών στερεοτύπων. Η ασυμμετρία χρησιμοποιήθηκε για την συγκάλυψη της κατάστασης στην Ελλάδα και για την εξασφάλιση πόρων και υποστήριξης. Η τακτική αυτή φάνηκε να αποδίδει. Η ροή ευρωπαϊκών κεφαλαίων, η είσοδος στην ευρωζώνη, η απουσία έλεγχων δημιούργησαν την τεχνητή ευφορία των τελευταίων δεκαετιών. Οι πολιτικοί-χειραγωγοί των Ευρωπαίων κέρδιζαν στο εσωτερικό σκηνικό, έναντι όσων προειδοποιούσαν για τους κινδύνους. Επί δεκαετίες συσσωρεύτηκε χρέος, με αποτέλεσμα σήμερα η Ελλάδα να χρεοκοπεί· κατ' αναλογία, η χειραγώγηση των Ευρωπαίων από τους Έλληνες πολιτικούς, συνδυασμένη με την υποτίμηση των ελληνικών ζητημάτων, συσσώρευσε παρανοήσεις. Οι Ευρωπαίοι αγνόησαν, εκουσίως ή ακουσίως, την σήψη της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Οι Έλληνες επίστεψαν σε ένα «κεκτημένο» καταναλωτισμού και ήσσονος προσπαθείας. Η οικονομική κρίση αντιπαρέθεσε τις ψευδαισθήσεις στις πραγματικότητες. Η τυχοδιωκτική πολιτική ελίτ δεν έχει άλλα περιθώρια, καθώς η χειραγώγηση των Ευρωπαίων, διά της οποίας εξασφάλιζε την εξουσία, δεν αποδίδει πια. Το ψυχολογικό πλήγμα ήδη έχει αντίχτυπο στη σχέση Ελλάδας-Ευρώπης. Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει το ζήτημα αυτό όπως ασκεί και την οικονομική της πολιτική. Ένα πρόβλημα παρελθόντος μετατρέπεται σε ολοκληρωτική καταστροφή. Στην προσπάθειά της να διαχειριστεί τις αντιφάσεις της, η κυβέρνηση εξακολουθεί να παραπληροφορεί και την Ευρώπης και την Ελλάδα, αυξάνοντας εκθετικά την συσσώρευση των παρανοήσεων και των παρεξηγήσεων: Στους Ευρωπαίους δανειστές παρουσιάζει την αποτυχία της πολιτικής της ως απόρροια αντιπολιτευτικής τακτικής, κυρίως από την αξιωματική αντιπολίτευση, και ολιγωρίας και διαφθοράς των Ελλήνων πολιτών συλλήβδην. Αποσείει τις ευθύνες της και αποκλείει τις εναλλακτικές οδούς πληροφόρησης. Απαξιώνεται έτσι η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της.

Αντιγερμανική γελοιογραφία σε... σχολικό ημερολόγιο του Λυκείου Κιμώλου... Στο εσωτερικό της χώρας, η κυβέρνηση αποδίδει συστηματικά και κατ' εξακολούθηση τα άδικα και ανενεργά μέτρα λιτότητας σε άτεγκτες, μη διαπραγματεύσιμες εντολές της «τρόικα»: υποσκάπτει την εικόνα και την λειτουργία της Ευρώπης. Οι ενέργειες αυτές αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοϋποστηρίζονται. Όσο αμαυρώνεται η εικόνα της Ελλάδας, τόσο αυξάνονται και οξύνονται οι αντιδράσεις των Ευρωπαίων. Ως αναπόφευκτη συνέπεια στον φαύλο κύκλο, οι Ευρωπαίοι στην Ελλάδα στοχοποιούνται ως εχθροί, με ανάλογες εκφράσεις και εκδηλώσεις, οι οποίες στην συνέχεια προκαλούν αλγεινή εντύπωση στην Ευρώπη. Οι κατά κανόνα προσβλητικές εκπομπές στα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης αφ' ενός, οι απειλές στους εκπροσώπους της «τρόικα» στην Αθήνα αφ' ετέρου αλληλοτροφοδοτούν την εμπάθεια, τα στερεότυπα, την απομάκρυνση.   Μολονότι συχνά συζητείται, η αποβολή της Ελλάδας από την Ευρώπη δεν είναι πιθανή. Οι κίνδυνοι προέρχονται από την συσσώρευση θυμού και αγανάκτησης στην Ελλάδα. Μέσα στο ρευστό ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον, η απόρριψη της Ευρώπης από την πλειονότητα των πολιτών θα έχει σοβαρές γεωπολιτικές συνέπειες, σε μια περιοχή η οποία ήδη εμφανίζει νέες εντάσεις. Για την Ελλάδα απομάκρυνση από την Ευρώπη συνεπάγεται μεγάλη και βαθειά οπισθοδρόμηση. Η Ελλάδα διαθέτει δυνατότητες και εφεδρείες, χάρη στις οποίες μπορεί να ανακτήσει την οικονομική της ευρωστία μέσα σε λίγα χρόνια. Προϋπόθεση γι' αυτό είναι να μην παγιδευτεί σε τυχοδιωκτικές ατραπούς, στις οποίες οδηγούν οι εφαρμοζόμενες ευκαιριακές κυβερνητικές μικροπολιτικές. Η παραμονή της κυβέρνησης στην εξουσία δημιουργεί πλέον γεωπολιτικούς κινδύνους. Η επίλυση του πολιτικού προβλήματος της Ελλάδας επείγει. Όπως το 1974, για να μη διαλυθεί ο δεσμός Ελλάδος και δύσης, χρειάζεται ηγεσία η οποία να συνδυάζει σταθερό ευρωπαϊκό προσανατολισμό με ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια. O Γιώργος Πρεβελάκης είναι καθηγητής πανεπιστήμιου στο Παρίσι PPOL – Προοδευτική Πολιτική

Greek Finance Forum