Οι σημερινές προκλήσεις υπερβαίνουν τον Keynes

Για περισσότερα από 30 χρόνια, από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 έως το 2008, η κεϋνσιανή διαχείριση της ζήτησης ήταν σε πνευματική έκλειψη. Ωστόσο, επέστρεψε με την οικονομική κρίση να κυριαρχεί στη σκέψη του Ομπάμα και σε ένα μεγάλο μέρος του βρετανικού Εργατικού κόμματος. Είναι καιρός να επανεξετασθεί η αναβίωση.

Η ανάκαμψη του κεϋνσιανισμού στις ΗΠΑ καθοδηγήθηκε από τον Λόρενς Σάμερς, τον πρώην υπουργό Οικονομικών, τον Paul Krugman, τον οικονομολόγο-αρθρογράφο, και τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Ben Bernanke, ο οποίος ήρθε με την πεποίθηση ότι η βραχυπρόθεσμη δημοσιονομική και νομισματική επέκταση ήταν αναγκαία για να αντισταθμιστεί η κατάρρευση της στεγαστικής αγοράς.

Η πολιτική επιλογή των ΗΠΑ ήταν τέσσερα χρόνια διαρθρωτικών (κυκλικά προσαρμοσμένων) δημοσιονομικών ελλειμμάτων της γενικής κυβέρνησης κατά 7 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος ή περισσότερο, με τα επιτόκια κοντά στο μηδέν. Άλλη μια έκκληση από το Λευκό Οίκο για τόνωση το 2013, και η νέα πολιτική της Fed να κρατήσει τα επιτόκια κοντά στο μηδέν μέχρι να επιστρέψει η ανεργία στο 6,5 %. Από το 2010, καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει ακολουθήσει το παράδειγμα της δημοσιονομικής προσαρμογής των ΗΠΑ. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Αγγλίας δεν είναι πολύ πίσω από τη Fed στο νομισματικό μέτωπο.

Δεν μπορούμε να ξέρουμε πόσο επιτυχείς (ή όχι) ήταν αυτές οι πολιτικές, λόγω της έλλειψης πειστικών αντιπαραδειγμάτων. Αλλά θα πρέπει να έχουμε σοβαρές αμφιβολίες. Η ανάκαμψη υποσχέθηκε θέσεις εργασίας που δεν υφίστανται. Η ανάπτυξη παραμένει υποτονική. Το αμερικανικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 36% περίπου το 2007 σε 72% αυτό το έτος.

Η κρίση στη Νότια Ευρώπη, όπως συχνά υποστηρίζουν οι Κεϋνσιανοί, φαίνεται να είναι η συνέπεια της δημοσιονομικής λιτότητας, αλλά κύρια αιτία της είναι οι ανεπίλυτες τραπεζικές κρίσεις των χωρών και της ευρωζώνης. Και η επιβράδυνση του Ηνωμένου Βασιλείου έχει περισσότερο να κάνει με την κρίση στην Ευρωζώνη, τη μείωση του πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα και την αναπόφευκτη συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα, από πολυετείς κινήσεις προς ισορροπία του προϋπολογισμού.

Υπάρχουν τρεις λόγοι για να αμφιβάλλει κανείς για την κεϋνσιανή άποψη. Πρώτον, η δημοσιονομική επέκταση έχει ως επί το πλείστον τη μορφή των προσωρινών φορολογικών περικοπών και των μεταβιβαστικών πληρωμών. Πολλά από αυτά ίσως να αποταμιεύονται, και όχι να δαπανώνται.

Δεύτερον, η πολιτική του μηδενικού επιτοκίου έχει τον κίνδυνο να μην αναγνωριστεί από την Fed: η δημιουργία άλλης μιας φούσκας. Η Fed απέτυχε να εκτιμήσει ότι το 2008 η φούσκα προκλήθηκε εν μέρει από τις δικές της εύκολες πολιτικές ρευστότητας κατά τα προηγούμενα έξι χρόνια. Ο Friedrich Hayek ήταν προφητικός: ένα κύμα υπερβολικής ρευστότητας μπορεί να δώσει λανθασμένο προορισμό στις επενδύσεις που οδηγούν σε μια έκρηξη που θα ακολουθηθεί από αποτυχία.

Τρίτον, η πραγματική πρόκλησή μας δεν ήταν μια μεγάλη ύφεση, όπως ισχυρίστηκαν οι κεϋνσιανοί, αλλά οι βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές. Οι κεϋνσιανοί έπεισαν την Ουάσιγκτον ότι το θέμα αφορούσε την τόνωση ή την αποτυχία. Αυτό ήταν αμφισβητήσιμο. Υπήρξε πράγματι ένας σύντομος κίνδυνος ύφεσης στα τέλη του 2008 και στις αρχές του 2009, αλλά αυτό ήταν το αποτέλεσμα του πανικού μετά το απότομο και αδέξιο κλείσιμο της Lehman Brothers.

Δεν υπάρχει πισωγύρισμα στην οικονομία προ κρίσης, με ή χωρίς τόνωση. Σε αντίθεση με το κεϋνσιανό μοντέλο που υποθέτει μια σταθερή πορεία ανάπτυξης που έχει πληγεί από το προσωρινό σοκ, η πραγματική πρόκληση μας είναι ότι η ίδια η πορεία της ανάπτυξης θα πρέπει να είναι πολύ διαφορετική ακόμα και σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.

Η αμερικανική αγορά εργασίας δεν έχει ανακάμψει, όπως ήλπιζαν οι κεϊνσιανοί. Πράγματι, οι περισσότερες υψηλού εισοδήματος οικονομίες συνεχίζουν να υποστηρίζουν θέσεις εργασίας χαμηλής ειδίκευσης, είτε με αυτοματισμό είτε με μετεγκαταστάσεις. Και ενώ η απασχόληση των ΗΠΑ αυξάνεται για όσους έχουν πτυχίο κολεγίου, μειώνεται για εκείνους που δεν έχουν πάνω από μια υψηλή σχολική εκπαίδευση.

Ο τομέας των υποδομών είναι ένα δεύτερο σημείο εν προκειμένω. Εκτός από μια πολύ-προβαλλόμενη άνθηση στο εμπόριο φυσικού αερίου, οι επενδύσεις στις υποδομές κυρίως παρέλυσαν. Κάθε χώρα πρέπει να επιδιώξει ένα ενεργειακό σύστημα οικονομίας χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ποιο είναι το σχέδιο των ΗΠΑ; Δεν υπάρχει ούτε ένα. Ποιο είναι το σχέδιο για τον εκσυγχρονισμό των μεταφορών; Δεν υπάρχει ούτε ένα. Ποιο είναι το σχέδιο για την προστασία των ακτών από συχνότερες και δαπανηρές πλημμύρες; Δεν υπάρχει ούτε ένα.

Τρισεκατομμύρια δολάρια δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων αποτιμώνται για έλλειψη στρατηγικής. Η κεϋνσιανή προσέγγιση είναι ακατάλληλη για αυτό το είδος της βιώσιμης οικονομικής διαχείρισης, η οποία πρέπει να εκτείνεται σε ένα χρονικό διάστημα από 10-20 έτη, περιλαμβάνοντας τη συνεργασία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, καθώς και τις εθνικές και τοπικές κυβερνήσεις.

Ο κόσμος μας δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο μηχανιστικών κανόνων, είτε αυτοί είναι κεϋνσιανοί πολλαπλασιαστές είτε αναλογίες περικοπών του προϋπολογισμού με αύξηση της φορολογίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, χρειάζεται αύξηση των επενδύσεων και των υποδομών εκπαίδευσης, που υποστηρίζεται από φόρους και δημόσια τιμολόγια. Ως εκ τούτου, οι περικοπές δαπανών δεν θα πρέπει να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης του ελλείμματος όπως ο George Osborne, ο καγκελάριος του Ηνωμένου Βασιλείου, επιθυμεί. Τα οικονομικά θα πρέπει να επικεντρωθούν στο ρόλο της κυβέρνησης όχι για περισσότερο από έναν κύκλο έτους ή επιχείρησης, αλλά πάνω από έναν "κύκλο επενδύσεων".

Όταν ο κόσμος αλλάζει με ταχείς ρυθμούς και κατά συνέπεια, όπως είναι σήμερα, είναι λάθος να περιμένουμε μια "γενική θεωρία". Όπως ο Hayek μία φορά συνέστησε στον Keynes, χρειαζόμαστε αντ 'αυτού ένα σύστημα για την εποχή μας, αυτό που να ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις που θέτει η παγκοσμιοποίηση, η κλιματική αλλαγή και η τεχνολογία των πληροφοριών.http://www.sofokleous10.gr