Το βαλκανικό ημερολόγιο ενός Ρώσου δημοσιογράφου. Μέσιτς

© Φωτογραφία: ru.wikipedia.org/Mariusz Pazdziora/cc-by

Με τον Στίπε Μέσιτς γνωρίστηκα στις αρχές του 1992, όταν είχα έρθει στην Κροατία για να γυρίσουμε ένα ντοκιμαντέρ για τους αγνοούμενους Ρώσους δημοσιογράφους Βίκτορ Νογκίν και Γκενάντι Κουρινόι. Αυτοί οι ανταποκριτές του ρωσικού ειδησεογραφικού προγράμματος «Βρέμια» αναχώρησαν από το Βελιγράδι την 1 Σεπτεμβρίου του 1991 και στις 2 Σεπτεμβρίου κοντά στην Κοστάινιτσα εξαφανίστηκαν χωρίς να αφήσουν κανένα ίχνος. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμιά πληροφορία για το τι στην πραγματικότητα είχε συμβεί τότε.

Παρεμπιπτόντως, το 1992 με την βοήθεια του Μέσιτς, ο οποίος γνώριζε προσωπικά τον Βίκτορ Νογκίν, συλλέχθηκαν πολλές πληροφορίες για την τραγωδία στη Κοστάινιτσα. Αργότερα συναντήθηκα με τον ίδιο στην Μόσχα, στο Ζάγκρεμπ και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Σήμερα προτείνω στους αναγνώστες της «Φωνής της Ρωσίας» τις πιο ενδιαφέρουσες δηλώσεις για τους πολιτικούς, με τους οποίους ο Στίπε Μέσιτς είχε συναντηθεί κατά την διάρκεια της μακράς του ζωής.

1. Γιόσιπ Μπροζ Τίτο

Ο Τίτο ήταν πρώτα απ’ όλα ένας πολύ διορατικός πολιτικός. Καταλάβαινε πολύ καλά, πως η ΣΟΔΓ στέκει πάνω σε τρία βασικά ενοποιητικά σημεία: στον ίδιο τον Τίτο και στο χάρισμά του, στην Ένωση Κομουνιστών της Γιουγκοσλαβίας και στον Γιουγκοσλαβικό Λαϊκό Στρατό, ο οποίος τον υπάκουε αναντίρρητα και εκτελούσε όλες του τις διαταγές και τα διατάγματα της Κεντρικής Επιτροπής.

Ο Τίτο ήταν ένας πολιτικός που έβλεπε μακριά. Ήθελε να δημιουργήσει ένα σύστημα, το οποίο και δημιούργησε – το σύστημα της συλλογικής διακυβέρνησης. Πίστευε, πως μπορούν να τον αντικαταστήσουν μερικά άτομα, τα οποία θα κυβερνούν από κοινού την χώρα και το κόμμα. Ήταν ένας παράδοξος τρόπος μετατροπής της συνομοσπονδίας της Γιουγκοσλαβίας. Όταν ήταν εν ζωή ακόμη, έλεγε, πως όταν αυτός φύγει, αυτό το συνομοσπονδιακό σύστημα θα μπορεί να λειτουργεί ομαλά. Εάν όμως το σύστημα αποδειχθεί μη βιώσιμο, τότε ο Τίτο έλεγε, πως η κάθε μια από τις δημοκρατίες της ΣΟΔΓ θα μπορεί να ακολουθήσει τον δικό της δρόμο, ανακτώντας την ανεξαρτησία. Διότι σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1974 η δημοκρατίες άρχισαν να ονομάζονται κράτη.

2. Σλομποντάν Μιλόσεβιτς

Με τον Μιλόσεβιτς είχαμε συζητήσει πολλές φορές. Και επίσημα, όταν υπήρχε η Εκτελεστική Γραμματεία της Γιουγκοσλαβίας, και τετ α τετ στο γραφείο του. Και τότε του είχα πει ευθέως: «Σλομποντάν, δεν μάχεσαι για την Γιουγκοσλαβία, δεν θέλεις να την διατηρήσεις. Δεν θέλεις να εκσυγχρονιστεί».

3. Φράνιο Τούτζμαν

Τον Φράνιο Τούτζμαν τον γνωρίζω προσωπικά ως πολιτικό από το 1965, όταν και οι δυο μας ήμασταν βουλευτές στην βουλή της Κροατίας. Συνεργαζόμασταν και μετά το 1965. Ο ίδιος ο Τούτζμαν ήταν αντάρτης, αντάρτες ήταν και ο πατέρας του και ο αδερφός του. Είχαμε έναν κύκλο ανθρώπων, οι οποίοι αποτελούσαν την εγγύηση, πως θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την δημοκρατία, βασιζόμενοι σε αντιναζιστικές ιδέες. Και με αυτό το σκεπτικό είχαμε παράσχει υποστήριξη στον Τούτζμαν. Όλοι μας πιστεύαμε τότε, πως θα μπορέσουμε να τον κρατήσουμε σε αντιναζιστικά πλαίσια, στα πλαίσια της δημοκρατίας. Οι χαρισματικοί άνθρωποι από την «Κροατική άνοιξη» δεν εμπιστεύονταν τον Τούτζμαν, φοβόντουσαν τις πολιτικές του δηλώσεις, τις παρεκτροπές του, που εμφανίστηκαν αργότερα. Ο Τούτζμαν περιτριγύρισε τον εαυτό του με μετανάστες. Αυτοί ήταν πολύ μακριά από την πραγματική πολιτική κατάσταση, μακριά απ’ όλα αυτά που συνέβαιναν στην πραγματικότητα στην Γιουγκοσλαβία. Και αυτός ήταν ο λόγος, που αρχίσαμε να απομακρυνόμαστε από τον Τούτζμαν και τον περίγυρό του. Και όλοι μας απομακρυνθήκαμε από αυτόν και βγήκαμε από το κόμμα του. Έλεγα στον Τούτζμαν, πως οι μεγάλες δυνάμεις δεν θα υποστηρίξουν την διαίρεση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Αντισταθήκαμε σε αυτή την ιδέα του Τούτζμαν και τελικά αποδειχθήκαμε ρεαλιστές. Η πολιτική του Τούτζμαν στην Βοσνία απέτυχε.

4. Καρατζόρτζεβο

Είχα προτείνει να κάτσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ο Φράνιο Τούτζμαν, ο Στίπε Μέσιτς, ο Μπορισλάβ Ιόβιτς και ο Σλομποντάν Μιλόσεβιτς. «Ας συζητήσουμε όλα τα προβλήματα και να προσπαθήσουμε να τα επιλύσουμε όλοι μαζί χωρίς όπλα, με ειρηνικό τρόπο», - τους είπα. Ο Ιόβιτς συμφώνησε μαζί μου. Συμφωνήσαμε να συναντηθούμε ακριβώς με αυτόν τον κύκλο προσώπων. Μίλησα σχετικά στον Τούτζμαν, ο οποίος επίσης συμφώνησε με αυτή την μορφή της συνάντησης: δύο Σέρβοι και δύο Κροάτες πολιτικοί. Ταυτόχρονα ο Τούτζμαν έλαβε πρόσκληση από τον Μιλόσεβιτς να μιλήσουν τετ α τετ. Συμφώνησαν από μόνοι τους για συνάντηση στο Καρατζόρτζεβο.

Δεν ήθελαν να αφήσουν να μπει κανένας σε αυτόν τον κύκλο. Δεν ήθελαν άλλους μάρτυρες των συζητήσεών τους. Και γι’ αυτό διαιρέσανε την Βοσνία και Ερζεγοβίνη δίχως μάρτυρες, μόνο ο Μιλόσεβιτς και ο Τούτζμαν. Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο παραιτήθηκα από την θέση του προέδρου του Κοινοβουλίου της Κροατίας. Είχα δηλώσει τότε, πως δεν θέλω να συμμετέχω σε αυτή την πολιτική. Εάν ο Μιλόσεβιτς απέρριπτε τον πόλεμο, εάν ο Τούτζμαν εγκατέλειπε την ιδέα της διεύρυνσης των συνόρων της Κροατίας εις βάρος της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, κι εγώ ακριβώς αυτό είχα προτείνει, τότε θα μπορούσαμε να υπογράψουμε την Συνομοσπονδιακή προσωρινή σύμβαση για τρία-πέντε χρόνια.

Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε να εκτιμήσουμε την κατάσταση: εάν η Συνομοσπονδία λειτουργεί, τότε συνεχίζει να λειτουργεί υπό την μορφή αυτή και στο μέλλον. Εάν όχι, τότε κηρύσσουμε την ανεξαρτησία και συνεργαζόμαστε μεταξύ μας. Αυτή θα ήταν η ιδανική, η καλύτερη λύση του προβλήματος της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Δυστυχώς, η πρότασή μου δεν βρήκε υποστήριξη στον κόσμο, δεν την κατάλαβαν και δεν την υποστήριξαν και στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Ο Τούτζμαν ήθελε να αλλάξει τα σύνορα της Κροατίας. Και αυτό μπορούσε να γίνει μόνο με πόλεμο στην Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Ο Τούτζμαν στις πράξεις του κοίταζε και στηριζόταν στην πολιτική του Μιλόσεβιτς.http://greek.ruvr.ru