Ο ΣΙΩΠΗΛΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Τα όπλα αυτής της ιδιόμορφης, παγκόσμιας σύρραξης, δεν είναι τα γνωστά συμβατικά, αλλά οι συναλλαγματικές ισοτιμίες, οι μετοχές, τα ομόλογα και τα χρηματοπιστωτικά παράγωγα - αεροπλανοφόρα οι λέσχες του διαβόλου, οι εταιρείες αξιολόγησης, τα επενδυτικά κεφάλαια και οι τράπεζες...

“Κατά τη διάρκεια του 2^ου παγκοσμίου πολέμου η γερμανική τράπεζα του Ράιχ (Reichsbank) διατηρούσε ένα πανευρωπαϊκό σύστημα «διακανονισμού πληρωμών» - κάτι ανάλογο με αυτό της ΕΚΤ. Το συγκεκριμένο σύστημα ήταν πολύ λιγότερο ένας μηχανισμός οργάνωσης της κυκλοφορίας των χρημάτων και περισσότερο μία μέθοδος καταναγκαστικής λήψης δανείων από τις κατεχόμενες χώρες, καθώς επίσης από μερικές ουδέτερες.

Σήμερα, η ΕΚΤ οφείλει στη γερμανική κεντρική τράπεζα, από το σύστημα «διακανονισμού πληρωμών» (Target II), 727,2 δις € -ποσόν που της οφείλουν οι κεντρικές τράπεζες των περισσοτέρων άλλων χωρών της Ευρωζώνης. Επομένως, αν και η συμμετοχή της γερμανικής κεντρικής τράπεζας στο κεφάλαιο της ΕΚΤ (10,76 δις €) είναι μόλις 18,94%, εάν υπολογίσει κανείς το «δάνειο» των 727,2 δις €, θα καταλήξει σε εντελώς άλλα ποσοστά.

Ο διοικητής τώρα της ΕΚΤ αποφάσισε την αγορά βραχυπρόθεσμων ομολόγων των χωρών του Νότου, σε απεριόριστες ποσότητες. Τα ομόλογα όμως αυτά, κυρίως της Ισπανίας και της Ιταλίας, ενδεχομένως και της Γαλλίας, θα αποτελέσουν περιουσιακό στοιχείο της ΕΚΤ, η οποία χρωστάει τεράστια ποσά στην Bundesbank - κατ' επέκταση στη Γερμανία, αφού η κεντρική τράπεζα της είναι 100% κρατική. Ουσιαστικά λοιπόν, τα ομόλογα θα ανήκουν έμμεσα στη γερμανική κεντρική τράπεζα - άρα θα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στις χώρες που τα χρωστούν”.

Ανάλυση

Μετά τις τελευταίες αποφάσεις της ΕΚΤ (αγορά βραχυπρόθεσμων ομολόγων σε απεριόριστες ποσότητες), της Fed (QE3, χωρίς χρονικό περιορισμό αγορά ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου αξίας 40 δις $ μηνιαίως, διατήρηση των επιτοκίων στο μηδέν, ανταλλαγή βραχυπρόθεσμων ομολόγων με μακροπρόθεσμα), της Τράπεζας της Ιαπωνίας (αύξηση της ποσότητας χρήματος) κοκ., είναι πλέον εμφανές ότι, οι κεντρικές τράπεζες παίζουν ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι.

Το «παιχνίδι» αυτό θα μπορούσε εύκολα να εξελιχθεί σε έναν καταστροφικό, παγκόσμιο συναλλαγματικό πόλεμο, με βασικούς αντιπάλους το δολάριο, το ευρώ και το γεν – σε μία μεγάλη οικονομική «σύρραξη», η οποία πιθανότατα θα κατέληγε σε έναν ανεξέλεγκτο πληθωρισμό άνευ προηγουμένου (σε έναν θανατηφόρο «υπερπληθωρισμό»).     

"Οι ενέσεις ρευστότητας, τα «μονεταριστικά» ναρκωτικά δηλαδή, επιδρούν μεν ακαριαία, αυξάνοντας κατακόρυφα τη διάθεση των αγορών, δημιουργούν όμως εξάρτηση και παράγουν ναρκομανείς", αναφέρουν χαρακτηριστικά οι αναλυτές, ανησυχώντας για τους κινδύνους - πόσο μάλλον όταν τα χρήματα δεν καταλήγουν εκεί που θα έπρεπε, στην πραγματική οικονομία δηλαδή, αυξάνοντας τις θέσεις εργασίας, καθώς επίσης δημιουργώντας συνθήκες εξόδου από την κρίση χρέους και την ύφεση (αν και η «παραγωγή ανεργίας» είναι σκόπιμη, αφού μόνο έτσι συμπιέζονται οι αμοιβές των εργαζομένων - ενώ εξουδετερώνονται παράλληλα οι συνδικαλιστικές οργανώσεις τους).     

Από την άλλη πλευρά τώρα, τα κίνητρα των κεντρικών τραπεζών είναι διαφορετικά, παρά το ότι οι ενέργειες τους είναι οι ίδιες. Στόχος της ΕΚΤ είναι η μείωση των επιτοκίων σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, οι οποίες δυσκολεύονται να δανειστούν βιώσιμα από τις αγορές - οπότε η κεντρική τράπεζα είναι υποχρεωμένη να επέμβει, αγοράζοντας τα ομόλογα τους. Αντίθετα, στόχος της Fed είναι η αναθέρμανση της αμερικανικής οικονομίας, η αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης και η καταπολέμηση της «υπερβάλλουσας» ανεργίας - αφού οι Η.Π.Α., παρά το ότι είναι εξαιρετικά ελλειμματικές και υπερχρεωμένες, έχουν (ακόμη) τη δυνατότητα να δανείζονται με χαμηλά επιτόκια.

Εν τούτοις, παραμένει αναπάντητη η ερώτηση, σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ενεργειών των κεντρικών τραπεζών. "Για πόσον καιρό ακόμη θα επιδρούν τα ναρκωτικά των κεντρικών τραπεζών;", αναρωτιούνται οι περισσότεροι οικονομολόγοι. "Μήπως σε δύο ή τρία χρόνια θα διαπιστωθεί ότι, τα νέα χρήματα δεν έφτασαν ποτέ στις αγορές, δημιουργώντας μία τεράστια νέα φούσκα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, η έκρηξη της οποίας θα ήταν αδύνατον να αντιμετωπισθεί;", συμπληρώνεται εύλογα η ερώτηση, χωρίς να υπάρχει καμία δυνατότητα απάντησης της.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί κανείς στην πρώτη παγκόσμια συναλλαγματική σύρραξη, η οποία ξεκίνησε αμέσως μετά τον 1^ο παγκόσμιο πόλεμο και τελείωσε λίγο πριν ξεκινήσει ο 2^ος – με «υποκινητή» την τράπεζα του Ράιχ, η οποία αγόραζε βραχυπρόθεσμα κρατικά ομόλογα, για να χρηματοδοτήσει τα ελλείμματα και τα χρέη της χώρας της (κάτι που μας θυμίζει τις ενέργειες τόσο της Fed, όσο και της ΕΚΤ σήμερα).

Οι Γερμανοί Πολίτες τότε δεν αντέδρασαν καθόλου - παρά το ότι τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής μείωναν διαρκώς τα πραγματικά εισοδήματα τους, λόγω της αύξησης των τιμών. Στο τέλος, το 1922, η εκτύπωση νέων χρημάτων έφτασε στο ζενίθ της – ενώ το 1923 τυπωνόταν μόνο η μία πλευρά των χαρτονομισμάτων, για να εξοικονομηθεί χρώμα. Η εισαγωγή του κανόνα του χρυσού μεταξύ των ετών 1925 και 1931, οδήγησε στον πρόσκαιρο τερματισμό του συναλλαγματικού πολέμου μέσω των νομισματικών ισοτιμιών – αν και συνεχίστηκε με τους λογαριασμούς σε χρυσό, καθώς επίσης με τα επιτόκια.

Στο ζενίθ αυτής της διαδικασίας, το 1933, ο τότε Αμερικανός πρόεδρος απαγόρευσε την κατοχή χρυσού από τους ιδιώτες – έτσι ώστε να υποτιμηθεί το δολάριο απέναντι στο χρυσό, χωρίς να κερδοσκοπήσουν οι ιδιοκτήτες χρυσού.

Το πώς ακριβώς τελείωσε ο πρώτος συναλλαγματικός πόλεμος, (παρά το ότι εκείνη την εποχή δεν υπήρχε η σημερινήφούσκα χρεών και παραγώγων, η οποία θα μπορούσε να επιταχύνει απίστευτα τη διαδικασία, πολλαπλασιάζοντας την καταστροφή), είναι σε όλους μας γνωστό – με το ξέσπασμα οικονομικών κρίσεων άνευ προηγουμένου, με μαζική ανεργία, με πολιτικές ανακατατάξεις, με κοινωνικές αναταραχές, καθώς επίσης με διακρατικές αντιπαλότητες, οι οποίες οδήγησαν στο 2^οπαγκόσμιο πόλεμο.                   

Στα πλαίσια αυτά, είναι μάλλον εύλογο να αναλύσει κανείς το θέμα της σταθερότητας των τιμών σε κάποιο βαθμό, αφού οφείλει να είναι προετοιμασμένος για το ενδεχόμενο μίας πληθωριστικής έκρηξης άνευ προηγουμένου - κρίνοντας από το ότι, οι σημερινές συνθήκες θυμίζουν εκπληκτικά ανάλογες εποχές από το παρελθόν

Η ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Η δυνατότητα μίας κεντρικής τράπεζας να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών, βασίζεται στην ικανότητα της να αυξάνει και να μειώνει την ποσότητα χρήματος, με την οποία τροφοδοτεί τις εκάστοτε οικονομίες. Η ικανότητα της αυτή δοκιμάζεται στην πράξη, όταν υπάρξει ανάγκη αύξησης των επιτοκίων - σχεδόν ποτέ πριν.

Ένας από τους τρόπους τώρα, τους οποίους έχει στη διάθεση της μία κεντρική τράπεζα για να απορροφήσει τα πλεονάζοντα χρήματα από την αγορά, όταν αυξάνονται τα επιτόκια, είναι η πώληση ομολόγων - το αντίθετο δηλαδή από αυτό που συμβαίνει σήμερα, όπου οι κεντρικές τράπεζες αγοράζουν ομόλογα, αυξάνοντας την ποσότητα χρήματος.

Όταν όμως αυξάνονται τα επιτόκια (για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση της οικονομίας και ο πληθωρισμός που προκαλούν τα χαμηλά επιτόκια), μειώνεται η αξία των κρατικών ομολόγων στα βιβλία (ισολογισμό) της κεντρικής τράπεζας. Το πρόβλημα που προκύπτει τότε είναι το εάν τα συγκεκριμένα ομόλογα έχουν αρκετή αξία, για να απορροφηθεί η απαιτούμενη ποσότητα χρήματος.

Στο παράδειγμα της Fed, εάν τα επιτόκια αυξανόταν μόλις κατά 1% (πηγή: Guggenheim P.), η αξία των ομολόγων στον Ισολογισμό της θα μειωνόταν κατά 8% - θα ήταν δηλαδή περί τα 200 δις $ χαμηλότερη από τη σημερινή. Σαν αποτέλεσμα ενός τέτοιου ενδεχομένου, η μείωση αυτή θα απορροφούσε (εξαφάνιζε) το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της Fed - οπότε η τράπεζα θα έπρεπε να ανακεφαλαιοποιηθεί άμεσα, με χρήματα της κυβέρνησης των Η.Π.Α.

Η αμέσως επόμενη ερώτηση θα ήταν τότε, από που θα έβρισκε η κυβέρνηση τα αναγκαία χρήματα, για ναανακεφαλαιοποιήσει τη Fed - πόσο μάλλον αφού ο ετήσιος προϋπολογισμός της είναι ελλειμματικός (το δημόσιο χρέος είναι της τάξης του 100% του ΑΕΠ της). “Απλούστατα, θα έπρεπε να εκδώσει και να πουλήσει ομόλογα”, είναι η εύλογη απάντηση.

Εν τούτοις, υπάρχει ένα πρόβλημα στο συγκεκριμένο σενάριο: η έκδοση νέων ομολόγων θα είχε σαν αποτέλεσμα την περαιτέρω πτώση της τιμής τους, λόγω αυξημένης προσφοράς, δημιουργώντας ξανά προβλήματα στη Fed (όσον αφορά τα παλαιότερα ομόλογα που έχει στην κατοχή της). Δηλαδή, θα δημιουργούσε νέες «τρύπες» στον ισολογισμό της, ανάγκη νέων κεφαλαίων κλπ. – γεγονός που θα οδηγούσε σε έναν ατέρμονα φαύλο κύκλο, με επώδυνη κατάληξη.

Απλούστερα η επικρατούσα άποψη, σύμφωνα με την οποία τα ίδια κεφάλαια μίας κεντρικής τράπεζας δεν παίζουν μεγάλο ρόλο, αφού μπορεί πάντοτε να «τυπώνει» νέα χρήματα, δεν είναι εντελώς σωστή. Η δυνατότητα εκτύπωσης νέων χρημάτων λειτουργεί μόνο για εκείνο το χρονικό διάστημα, κατά τη διάρκεια του οποίου οι οικονομικές συνθήκες το επιτρέπουν - όπως στις περιόδους ύφεσης. Σε οικονομικές συνθήκες όμως, κατά τις οποίες μία κεντρική τράπεζα είναι υποχρεωμένη να αποσύρει χρήματα από την αγορά (την υπερβάλλουσα ποσότητα ρευστότητας δηλαδή), για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό, η εκτύπωση χρημάτων δεν αποτελεί πλέον επιλογή ή/και δυνατότητα.

Φυσικά η Fed, σε μία τέτοια περίπτωση, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει άλλα όπλα - όπως για παράδειγμα να αυξήσει δραματικά την αξία των περιουσιακών της στοιχείων, έτσι ώστε να υπερκαλύψει τον περιορισμό των ιδίων κεφαλαίων της (τα 200 δις $ στο παράδειγμα μας). Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να το επιτύχει, καθορίζοντας την τιμή της μίας «ουγγιάς» χρυσού στα 10.000 $, από τα 1.774 $ που είναι περίπου σήμερα. Μία τέτοια ενέργεια θα ήταν αρκετή, για να μπορεί να καλύπτει (αντίκρισμα) ο χρυσός που έχει στη διάθεση της, όλα τα δολάρια που ευρίσκονται στην κυκλοφορία (πριν την έξοδο από τον κανόνα του χρυσού, όπου κάθε δολάριο είχε αντίκρισμα σε χρυσό, η τιμή ήταν περί τα 35 $).

Για να μπορέσει όμως να αυξηθεί η τιμή στα 10.000 $ (αυτή θα ήταν σε περίπτωση επιστροφής στον κανόνα του χρυσού), η Fed θα έπρεπε να ανακοινώσει ότι, θα ήταν πρόθυμη να αγοράσει όλο το χρυσό που θα της προσφερόταν, σε αυτήν την τιμή. Σε μία τέτοια περίπτωση, δεν θα πουλούσε προφανώς κανένας το χρυσό του σε χαμηλότερη τιμή – οπότε η αύξηση θα ήταν μάλλον δεδομένη.

Η συγκεκριμένη κίνηση βέβαια της Fed, θα είχε αντίκτυπο σε πολλές άλλες χώρες - ιδιαίτερα σε αυτές που διαθέτουν μεγάλααποθέματα χρυσού, όπως στις ευρωπαϊκές. Στον Πίνακα Ι που ακολουθεί, φαίνονται τα (επίσημα) αποθέματα χρυσού σε διάφορα κράτη:

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Αποθέματα χρυσού σε τόνους και ποσοστό του στα συνολικά συναλλαγματικά αποθέματα ορισμένων χωρών.

Χώρα	2000	2010	Μερίδιο σε %
Η.Π.Α.	8.137,9	8.133,5	72,1
Γερμανία	3.468,6	3.402,5	67,4
Ιταλία	2.451,8	2.451,8	66,2
Γαλλία	3.024,6	2.435,4	65,7
Κίνα	395,0	1.054,1	1,5
Ελβετία	2.419,4	1.040,1	15,1
Ιαπωνία	763,5	765,2	2,7
Ρωσία	384,4	726,0	5,7
Ινδία	357,8	557,7	7,4
Πορτογαλία	606,7	382,5	79,6
Μ. Βρετανία	487,5	310,3	15,6
Τουρκία	116,3	116,1	5,6
Ελλάδα	132,6	111,7	76,5

Πηγή: WP-IMF

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Σημείωση: Η ζήτηση του χρυσού, στο 2^ο τετράμηνο του 2011, ανήλθε στους 919,8 τόνους (44,5 δις $). Η Κίνα και η Ινδία ήταν οι κυριότεροι αγοραστές, με συνολικά 52% της παγκόσμιας ζήτησης σε ράβδους χρυσού και νομίσματα - 55% για τη βιομηχανία κοσμημάτων.  Η ζήτηση εκ μέρους της Ινδίας αυξήθηκε κατά 38% σε σχέση με το αντίστοιχο τετράμηνο του προηγούμενου έτους (παρά την άνοδο της τιμής), ενώ της Κίνας κατά 25% - γεγονότα που δεν μπορεί να θεωρηθούν τυχαία. 

Για παράδειγμα η Ιταλία, η οποία διαθέτει μεγάλες ποσότητες χρυσού, θα μπορούσε να προσφέρει ξαφνικά επαρκείς εγγυήσεις στην ΕΚΤ, έναντι νέου δανεισμού της - αφού η αξία των αποθεμάτων της θα αυξανόταν ραγδαία.

Με τον τρόπο αυτό λοιπόν η Fed θα μπορούσε να διασώσει, εκτός από την ίδια την υπόσταση της και τις Η.Π.Α., αρκετά άλλα κράτη - καθώς επίσης το ευρώ. Άλλες χώρες βέβαια, όπως η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ρωσία, δεν θα απολάμβαναν τα ίδια «προνόμια» - λόγω των χαμηλών αποθεμάτων χρυσού που διαθέτουν.

Ολοκληρώνοντας, αν και κατά πολλούς η επιστροφή στον κανόνα του χρυσού δεν αποτελεί επιλογή (μεταξύ άλλων επειδή το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν θα ήταν ευέλικτο, οπότε ο πλανήτης θα απειλούταν με μία μεγάλη ύφεση), η τελική απόφαση θα ληφθεί από τον πληθωρισμό - καθώς επίσης από την διατήρηση ή μη της εμπιστοσύνης των πολιτών στα χάρτινα χρήματα.  

Η δυνατότητα πάντως υπάρχει - ενώ θα επρόκειτο για μία σημαντικότατη απόφαση, η οποία θα αφορούσε τη μελλοντική παγκόσμια οικονομική και κοινωνική πολιτική. Όσον αφορά τα πλεονεκτήματα της επαναφοράς του κανόνα του χρυσού, είναι κατά την άποψη πολλών εμφανέστατα:

Αναλυτικότερα, η ποσότητα χρήματος δεν θα καθοριζόταν πια αυθαίρετα, αλλά από την εξόρυξη του χρυσού (υπολογίζεται πως αυξάνεται 1,5% ετησίως, οπότε είναι μέσα στα λογικά πλαίσια ενός «δημιουργικού» πληθωρισμού), οι κερδοσκοπικές επιθέσεις και οι υπερβολές (φούσκες) δε θα ήταν πλέον δυνατές, στο βαθμό που είναι με τα χάρτινα χρήματα, οι κυκλικές κρίσεις, οι οποίες προέρχονται από τη δημιουργία νέων χρημάτων (πιστωτική επέκταση) και το «κάψιμο χρημάτων» (πιστωτική συρρίκνωση) θα αποτελούσαν παρελθόν κλπ.

ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ LIBOR

Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, θεωρούμε σκόπιμο να αναφερθούμε περιληπτικά στο «σκάνδαλο Libor» - μία απίστευτη τραπεζική αυθαιρεσία, εάν όχι απάτη, στην οποία δόθηκε ελάχιστη δυστυχώς προσοχή.

Ειδικότερα, το επιτόκιο Libor (London Interbank Offered Rate) καθορίζεται καθημερινά, ανάλογα με το συνάλλαγμα, από έξι έως δεκαοκτώ μεγάλες τράπεζες. Η κάθε μία από αυτές τις τράπεζες ανακοινώνει με ποιο επιτόκιο θα δάνειζε σε μία άλλη τράπεζα δολάρια ή στερλίνες. Ο «συνάδελφος» του Libor είναι το Euribor – το «διατραπεζικό επιτόκιο» δηλαδή σε Ευρώ. 

Η απάτη, η οποία αφορά το Libor και τη σκόπιμη χειραγώγηση του από τις τράπεζες (μυστική συμφωνία ανακοίνωσης ελαφρά υψηλότερων του κανονικού «διατραπεζικών επιτοκίων», από το αγγλοσαξονικό τραπεζικό καρτέλ), είναι πλέον τεκμηριωμένη - αφού η βρετανική Barclays παραδέχθηκε πρώτη την ενοχή της, πληρώνοντας 290 εκ. στερλίνες πρόστιμο. Σχετικά με τη χειραγώγηση των επιτοκίων στο Euribor δεν υπάρχουν ακόμη αποδείξεις - αν και οι έρευνες ευρίσκονται σε εξέλιξη, στις 42 τράπεζες οι οποίες το καθορίζουν.

Περαιτέρω, εάν το Libor ήταν απλά ένα επιτόκιο που αφορούσε μόνο τις συναλλαγές των τραπεζών μεταξύ τους, η απάτη δεν θα είχε αποκαλυφθεί. Όμως, τόσο στο Libor, όσο και στο Euribor, είναι συνδεδεμένα παγκοσμίως πολλά επενδυτικά προϊόντα και δάνεια, συνολικού ύψους μεταξύ 330 και 550 τρις $ - με πολλά από αυτά τα προϊόντα να ευρίσκονται στα χαρτοφυλάκια αρκετών ιδιωτών επενδυτών (οι οποίοι φυσικά θα μπορούσαν να καταθέσουν μεγάλες αγωγές αποζημίωσης εναντίον του τραπεζικού καρτέλ, το οποίο χειραγωγούσε τα επιτόκια).

Ολοκληρώνοντας, η χειραγώγηση των επιτοκίων, η παραποίηση τους δηλαδή ακόμη και σε πολύ μικρά μεγέθη, έχει τεράστιες επιπτώσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα - με τη ζημία που προκλήθηκε στους επενδυτές, για το μικρό χρονικό διάστημα που ήταν δυνατόν να  ελεγχθεί, να υπολογίζεται στο απίστευτο ποσόν των 176 δις $.

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ

Σε σχέση με όλα όσα αναφέραμε παραπάνω, αλλά και γενικότερα, είναι αρκετοί αυτοί που εύλογα αναρωτιούνται, σχετικά με τοεάν υπάρχουν στην πραγματικότητα τα δανειακά χρήματα, τα οποία οφείλουν τόσες πολλές χώρες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Κρίνουμε σκόπιμο λοιπόν να αναφερθούμε στον «πλούτο των νοικοκυριών» - ενώ στο σημείο αυτό βοηθάει ο Πίνακας ΙΙ που ακολουθεί, με στοιχεία που παρουσίασε πρόσφατα γερμανικός όμιλος ασφαλειών:

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ: Συνολική μικτή χρηματική περιουσία σε δις € το 2011, διαφορά με το προηγούμενο έτος, κατά κεφαλήν μικτή περιουσία, κατά κεφαλήν καθαρή περιουσία - κατάταξη με κριτήριο τα κατά κεφαλήν καθαρά χρηματικά περιουσιακά στοιχεία

Α/Α	Χώρα	Συν. περιουσία	Διαφορά	Κατά κεφαλήν μικτά	Κατά κεφ. καθαρά
1	Ελβετία	1.654	2,5%	214.794	138.062
2	Ιαπωνία	15.572	-0,4%	123.099	93.087
3	Η.Π.Α.	38.693	1,7%	123.586	90.417
4	Βέλγιο	940	4,4%	87.455	68.491
5	Ολλανδία	1.832	3,6%	109.943	61.315
6	Ταιβάν	1.646	2,1%	70.938	60.893
7	Καναδάς	3.281	-0,5%	95.530	59.913
8	Σιγκαπούρη	435	5,5%	83.911	58.215
9	Βρετανία	5.128	-0,4%	82.162	52.600
10	Ισραήλ	482	-2,2%	63.695	51.562
11	Δανία	632	2,9%	113.463	49.220
12	Ιταλία	3.549	-3,1%	58.380	42.875
13	Γαλλία	4.002	-0,2%	63.392	42.643
14	Σουηδία	736	-2,4%	77.962	42.104
15	Αυστρία	509	0,0%	60.509	40.648

Πηγή: Allianz

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Όπως φαίνεται από τον Πίνακα ΙΙ, στον οποίο καταγράφεται η συνολική μικτή χρηματική περιουσία των νοικοκυρών (Grossfinancial assets) των 15 πλουσιότερων κρατών του πλανήτη, χωρίς τα υπόλοιπα περιουσιακά τους στοιχεία (ακίνητα κλπ.), η Ελβετία, η χώρα της άμεσης δημοκρατίας και των τραπεζών, ευρίσκεται στην πρώτη θέση - ενώ τα χρηματικά διαθέσιμα των νοικοκυριών της αυξήθηκαν κατά 2,5%. Συνολικά δε ανέρχονται σε 214.704 € κατά κεφαλήν (ανά κάτοικο) - εκ των οποίων, εάν αφαιρέσουμε τα δάνεια που οφείλονται (76.732 €), θα προκύψει η καθαρή κατά κεφαλή θέση (138.062 €).

Στο σύνολο τώρα των χωρών που ερευνήθηκαν (52), η μικτή χρηματική περιουσία ανήλθε στα 103,3 τρις € - η καθαρή (αφαιρουμένων των οφειλών) στα 71,5 τρις € και οι οφειλές στα 31,8 τρις € (το ετήσιο παγκόσμιο ΑΕΠ είναι της τάξης των 47 τρις €). Σημαντική μείωση της χρηματικής περιουσίας σημειώθηκε ουσιαστικά στην Ιταλία (-3,1%), στη Σουηδία (-2,4%) και στο Ισραήλ (-2,2%).  

Για την καλύτερη κατανόηση του θέματος ίσως οφείλουμε να σημειώσουμε ότι, στο παράδειγμα των Η.Π.Α., το δημόσιο χρέος είναι περίπου 11,5 τρις € - ενώ μόνο τα μικτά χρηματικά περιουσιακά στοιχεία των κατοίκων είναι 38,7 τρις € (περί τα 28 τρις € καθαρά). Από τον ίδιο Πίνακα δε μπορούμε να βρούμε το κατά κεφαλήν χρέος των νοικοκυριών, αφαιρώντας από το κατά κεφαλήν μικτό, το κατά κεφαλήν καθαρό (παράδειγμα στον Πίνακα ΙΙΙ που ακολουθεί)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙΙ: Χρηματικό κατά κεφαλήν χρέος

Α/Α	Χώρα	Κατά κεφ. μικτά	Κατά κεφ. καθαρά	Κατά κεφ. χρέος	Ποσοστό
1	Ελβετία	214.794	138.062	76.732	35,72%
2	Ιαπωνία	123.099	93.087	30.012	24,38%
3	Η.Π.Α.	123.586	90.417	33.169	26,83%
4	Βέλγιο	87.455	68.491	18.964	21,68%
5	Ολλανδία	109.943	61.315	48.628	42,41%

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Σημείωση: Τα κατά κεφαλή μικτά χρηματικά περιουσιακά στοιχεία, είναι το σύνολο των κατά κεφαλήν καθαρών, συν τα κατά κεφαλήν χρέη.

Η τελευταία στήλη του Πίνακα ΙΙΙ (ποσοστό), καταγράφει πόσο «χρεωμένα» είναι τα χρηματικά περιουσιακά στοιχεία των νοικοκυριών - όπου προηγείται η Ολλανδία (42,41%) και έπεται η Ελβετία (35,72%).

Στον Πίνακα ΙV τώρα φαίνονται οι επόμενες πέντε χώρες, ενώ ακολουθούν ορισμένες άλλες, τα μεγέθη των οποίων θεωρούμε σημαντικά - με χωριστό, δικό μας αριθμό κατάταξης:

ΠΙΝΑΚΑΣ IV: Συνολική μικτή χρηματική περιουσία σε δις € το 2011, διαφορά με το προηγούμενο έτος, κατά κεφαλήν μικτή περιουσία, κατά κεφαλήν καθαρή περιουσία - κατάταξη με κριτήριο τα κατά κεφαλήν καθαρά χρηματικά περιουσιακά στοιχεία.

Α/Α	Χώρα	Συν. περιουσία	Διαφορά	Κατά κεφαλήν μικτά	Κατά κεφ. καθαρά
16	Γερμανία	4.715	1,2%	57.384	38.521
17	Αυστραλία	2.110	0,5%	93.359	37.330
18	Ιρλανδία	300	0,5%	66.252	25.461
19	Πορτογαλία	384	-3,3%	35.973	19.572
20	Φιλανδία	232	-3,5%	43.042	19.105
1	Ισπανία	1.716	-3,5%	36.944	16.875
2	Ελλάδα	244	-9,1%	21.379	8.830
3	Κίνα	6.480	7,0%	4.809	3.573
4	Βουλγαρία	36	0,0%	4.806	3.191
5	Βραζιλία	1.287	12,7%	6.545	2.981
6	Τουρκία	221	13,0%	2.998	1.659
7	Ρωσία	366	17,9%	2.566	1.549
9	Ν. Αφρική	176	7,3%	3.486	1.260
9	Αργεντινή	70	24,4%	1.722	1.167
10	Ινδία	895	18,1%	721	643

Πηγή: Allianz

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

Στον Πίνακα ΙV διακρίνουμε ολοκάθαρα τη μείωση των χρηματικών περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών εκείνων των κρατών, τα οποία είναι βυθισμένα στην κρίση - όπως η Ελλάδα (-9,1%) η Ισπανία (-3,5%) και η Πορτογαλία (-3,3%). Εξαίρεση αποτελεί η Φιλανδία, όπου τα περιουσιακά στοιχεία των νοικοκυριών της μειώνονται (-3,5%), παρά το ότι ανήκει στις πλεονασματικές οικονομίες της Ευρωζώνης.

Παράλληλα φυσικά διαπιστώνεται η αύξηση των χρηματικών περιουσιακών στοιχείων στις αναπτυσσόμενες χώρες, από τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα που βρίσκονται. Για παράδειγμα, τα χρηματικά διαθέσιμα των ελληνικών νοικοκυριών είναι συνολικά 244 δις €, ενώ των τουρκικών 221 δις € - παρά το ότι η Ελλάδα έχει μόλις 10 εκ. πληθυσμό και η Τουρκία 80 εκ. Τα ίδια συμπεράσματα εξάγονται και από τα κατά κεφαλήν μεγέθη - με τους Πορτογάλους και τους Φιλανδούς να έχουν την ίδια ακριβώς καθαρή θέση.

Ολοκληρώνοντας, σημαντικό ρόλο από τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία αποτελεί η ακίνητη περιουσία - όπου διαπιστώνονται μεγάλες διαφορές, οι οποίες ανατρέπουν σημαντικά την εικόνα. Για παράδειγμα, η ιδιοκατοίκηση στην Ελλάδα υπολογίζεται στο 85% (αξία ακινήτων πάνω από 1,2 τρις €), ενώ στη Γερμανία δεν ξεπερνάει το 45% - με τους πολίτες της δεύτερης να διαθέτουν πολύ σπάνια δεύτερη κατοικία (εξοχικό).    

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο πρώτος παγκόσμιος οικονομικός πόλεμος μαίνεται, ενώ ένα από τα μέτωπα του είναι η διαπιστωμένη πλέον διαμάχη εντός της «συνεταιριστικής» Τρόικας – όπου η Ευρώπη, η Γερμανία δηλαδή, σκοπεύει μάλλον να εκδιώξει τους συνδίκους του διαβόλου (ΔΝΤ) από την επικράτεια της, με αφορμή την Ελλάδα.

“Δεν υπάρχουν βομβαρδισμοί από αεροπλάνα, δεν ηχούν τα κανόνια, δεν διενεργούνται επιθέσεις από πολεμικά πλοία και δεν ακούγεται ο παραμικρός πυροβολισμός. Στο ξεκίνημα του είναι ένας σιωπηλός πόλεμος, με πάρα πολλά μέτωπα, τον οποίο δεν αντιλαμβάνεται ο άμαχος πληθυσμός – ενώ τα αποτελέσματα του θα εμφανιστούν αργότερα, εντελώς ξαφνικά.

Εν τούτοις, ο πόλεμος αυτός θα μπορούσε να εξελιχθεί στον περισσότερο επώδυνο, από όλους τους προηγούμενους – αφού είναι δυνατόν να καταστρέψει τις οικονομίες ολόκληρων κρατών, να βυθίσει στο χάος το βιοτικό επίπεδο εκατομμυρίων ανθρώπων, εκμηδενίζοντας τις οικονομίες και τις συντάξεις τους, καθώς επίσης να «αναστείλει» όλα όσα κατάφεραν να πετύχουν τις τελευταίες δεκαετίες (κράτος δικαίου, δημοκρατία, εργασιακές συμβάσεις κλπ.)”.

Τα «όπλα» αυτού του ιδιόμορφου πολέμου δεν είναι τα γνωστά συμβατικά, αλλά οι συναλλαγματικές ισοτιμίες, οι μετοχές, τα ομόλογα και τα χρηματοπιστωτικά παράγωγα – αεροπλανοφόρα οι λέσχες του διαβόλου, οι εταιρείες αξιολόγησης, τα χειραγωγημένα ΜΜΕ, τα επενδυτικά κεφάλαια, το ΔΝΤ, τα hedge funds, οι εμπορικές τράπεζες, οι κεντρικές κοκ. Στόχος του φαίνεται να είναι η μονεταριστική ηγεμονία του πλανήτη – ενώ δεν είναι καθόλου απίθανο να εξελιχθεί, όπως ο προηγούμενος συναλλαγματικός πόλεμος, σε συμβατικό (με όπλα που όμως είναι κατά πολύ πιο καταστροφικά, από όλες τις προηγούμενες εποχές).

Φυσικά ευχόμαστε και ελπίζουμε να μη συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο – να λήξει δηλαδή αναίμακτα ο οικονομικός πόλεμος που βιώνουμε, αφού είναι μάλλον απίθανο να μην έχουμε διδαχθεί τίποτα από την ιστορία και από τα λάθη του παρελθόντος.     

ΥΓ: “Δεν υπάρχει πιο ύπουλο και πιο σίγουρο μέσο ανατροπής της υπάρχουσας βάσης της κοινωνίας, από τη διάβρωση του νομίσματος της. Η διαδικασία αυτή (υπερπληθωρισμός), επιστρατεύει όλες τις κρυφές δυνάμεις του οικονομικού νόμου προς την κατεύθυνση της καταστροφής – κάτι που ούτε ένας άνθρωπος στο εκατομμύριο δεν μπορεί να διαγνώσει (έγκαιρα)” (J.M.Keynes).   

Βασίλης Βιλιάρδος (copyright)

Αθήνα, 22. Σεπτεμβρίου 2012

viliardos@kbanalysis.com,sofokleous 10.gr