Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΝΤΑΒΟΥΤΟΓΛΟΥ ΣΤΑ ΣΚΟΠΙΑ

(Ο Νταβούτογλου κατά την επίσκεψή του στο Μοναστήρι - Γκέτι Ίματζες)

Έντονο ενδιαφέρον για ανάπτυξη σχέσεων με τις βαλκανικές χώρες εξέφρασε ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στα Σκόπια. Το εν λόγω ενδιαφέρον αποτελεί έμπρακτη ένδειξη των ηγεμονικών διαθέσεων που τρέφει η Άγκυρα για την περιοχή.

Στη διήμερη επίσημη επίσκεψη που πραγματοποίησε ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας στα Σκόπια, συναντήθηκε με την πολιτική ηγεσία της γειτονικής χώρας, την οποία διαβεβαίωσε ότι η Άγκυρα της παρέχει κάθε στήριξη στις προσπάθειες ένταξής της τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στην ΕΕ. Κατά την περιοδεία του στις δυτικές κυρίως περιοχές, όπως στην Οχρίδα, στο Μοναστήρι, στο Τέτοβο κ.λπ., συναντήθηκε επίσης με σειρά γηγενών στοιχείων, τουρκογενών ή μουσουλμάνων Αλβανών, και επισκέφθηκε πλήθος τεμενών και άλλων θρησκευτικών μνημείων, αλλά και τα τουρκικά κολέγια «Γιαχγιά Κεμάλ», τα οποία έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν υπό την επίβλεψη κύκλων που πρόσκεινται στον Φετχουλάχ Γκιουλέν, γνωστό θρησκευτικό ηγέτη της «τουρκοϊσλαμικής σύνθεσης», που έχει «αυτοεξοριστεί» στις ΗΠΑ.

Η επίσημη επίσκεψη στα Σκόπια ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την Άγκυρα να ανανεώσει τους συμμαχικούς δεσμούς με τη γειτονική πρωτεύουσα αλλά και να αναπτύξει διά στόματος του ίδιου του υπουργού το νέο «όραμά» της για τη Βαλκανική. Σύμφωνα με τον Νταβούτογλου, η νέα προσέγγιση της Άγκυρας στην περιοχή συνίσταται σε τέσσερις άξονες: Πρώτον, στη συνέχεια και στην εντατικοποίηση του πολιτικού διαλόγου, βάσει του οποίου η Άγκυρα πιστεύει ότι είναι δυνατή η επίλυση όλων των προβλημάτων – με τους γνωστούς όρους. Δεύτερον, στην εξασφάλιση της ασφάλειας για όλες τις χώρες και όλους τους λαούς των Βαλκανίων, ανεξαρτήτως εθνικής και θρησκευτικής προέλευσης. Τρίτον, στην αλληλεπίδραση και στην αμοιβαία συνεργασία στα θέματα της οικονομίας, κυρίως στους τομείς των μεταφορών και της ενέργειας, όπως το σχέδιο Νabucco. Και, τέλος, στην προστασία και στην ανάπτυξη των πολυπολιτισμικών, πολυεθνικών, πολυθρησκευτικών δομών στις βαλκανικές χώρες.

Ο τούρκος υπουργός ισχυρίζεται ότι τα παραπάνω είναι οι βασικές προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν στην Τουρκία να συμμετάσχει στην «ανοικοδόμηση» των Βαλκανίων. Ωστόσο, λησμονεί, απ' ό,τι φαίνεται, ότι η γνωστή ρητορεία περί ανεκτικότητας και επιείκειας για το διαφορετικό, το «άλλο» στις ανθρώπινες κοινωνίες πρέπει να δεσμεύει κατ' αρχάς τα μέρη που την προωθούν ως ιδανικό μοντέλο διαβίωσης των λαών. Τα μέρη αυτά πρωτίστως βαρύνονται με την ηθική υποχρέωση της προάσπισης και της εφαρμογής των προτάσεών τους, προτού προσκαλέσουν να κάνουν το ίδιο και οι γειτονικές τους χώρες. Αυτό θα είναι ίσως και το σοβαρότερο βήμα για τη διασφάλιση της καλής γειτονίας, που είναι ικανή να οδηγήσει σε συνεργασία και σε άλλα επίπεδα. Συνεπώς, ο Νταβούτογλου θα έπρεπε να φροντίσει κατ' αρχάς τα του οίκου του προτού επιχειρήσει να σχολιάσει, φέρ' ειπείν, τα σύμβολα που διέκρινε κατά την περιοδεία του σε έναν πύργο ρολογιού, όπως μας τα μεταφέρει ο Σαχίν Αλπάι σε άρθρο του, λέγοντας ότι «τα τεμένη πρέπει να λειτουργούν ως τεμένη, οι εκκλησίες ως εκκλησίες και οι πύργοι ρολογιού ως πύργοι ρολογιού» («Ζαμάν», 31/3/2010). Γιατί δεν είναι λίγες οι καταπατήσεις θρησκευτικών και άλλων ελευθεριών στην ίδια την Τουρκία. Θα πρέπει ακόμη, αν θέλει να τιμήσει την αρχή της καλής γειτονίας, να πάψει να υπονομεύει την εθνική ιστορία λαών της Βαλκανικής. Δεν είναι δυνατόν, δηλαδή, να ανταποδίδει τις φιλοφρονήσεις του σκοπιανού Προέδρου Γ. Ιβάνοφ, ο οποίος δήλωσε ότι η χώρα του αντλεί τις ρίζες της πολυπολιτισμικής πολιτικής που ακολουθεί από το οθωμανικό σύστημα των «μιλέτ» (!), με αναφορές στον Μέγα Αλέξανδρο! Συνεπώς, η νέα προσέγγιση του Νταβούτογλου έχει εγγενείς αδυναμίες, τις οποίες θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη για να είμαστε προετοιμασμένοι κατά την υποδοχή του Ερντογάν.

Η επίσκεψη του Νταβούτογλου έχει ενδιαφέρον όμως και για έναν επιπλέον λόγο, που συνδέεται άμεσα με τα παραπάνω. Η ημέρα που επελέγη για την πραγματοποίηση της επίσκεψης αυτής συνιστά επίσης μια συμβολική χειρονομία με αποδέκτες τους ενοίκους του νεοκλασικού της Βασιλίσσης Σοφίας, καθώς είναι ενδεικτική των προθέσεων της Άγκυρας. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών επέλεξε να πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στα Σκόπια την ημέρα της εθνικής μας εορτής, την 25η Μαρτίου! Η εν λόγω επιλογή προσέφερε κατ' αρχάς στον αρχηγό της τουρκικής διπλωματίας Αχμέτ Νταβούτογλου μια καλή δικαιολογία για να μην επισκεφθεί και να μη συμμετάσχει σε εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται σε τέτοιες περιπτώσεις στις ελληνικές πρεσβείες για τον εορτασμό εθνικών επετείων, όπως έκαναν κατά καιρούς οι προκάτοχοί του. Εκείνο που μας προβληματίζει, ωστόσο, δεν είναι τόσο η απουσία του υπουργού από τέτοιου είδους εκδηλώσεις στις πρεσβείες μας, καθώς η παρουσία του θα επιβεβαίωνε ενδεχομένως και τις «ευγενείς και ειλικρινείς» προθέσεις του, όσο η πραγματοποίηση επίσημης επίσκεψης σε μια γειτονική χώρα με την οποία έχουμε να διευθετήσουμε θέματα που άπτονται της ιστορίας μας, την επέτειο μάλιστα της εθνικής μας εορτής! Αν αναλογιστεί κανείς και τη στάση που τηρεί η Άγκυρα, στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε, στο Αιγαίο και στο Κυπριακό, γίνεται πιο ευδιάκριτη η πραγματικότητα πίσω από τις ρητορείες περί φιλίας, συνεργασίας κ.ά., με τις οποίες μας κατακλύζουν συνήθως πριν από τις επισκέψεις αξιωματούχων μας στην Άγκυρα… Η απουσία σοβαρής πολιτικής βούλησης για την προάσπιση της εθνικής μας κυριαρχίας στο Αιγαίο έχει αποθρασύνει την Άγκυρα, η οποία δεν διστάζει να παραβιάζει ούτε τον εθνικό μας εναέριο χώρο αλλά ούτε και τα εθνικά μας χωρικά ύδατα. Στο δε Κυπριακό ετοιμάζονται να ζητήσουν και τα ρέστα. Αυτά, για να μην τρέφουμε αυταπάτες για το τι μπορεί να προκύψει από την επίσκεψη στην Άγκυρα στα μέσα του Απρίλη. Το ταξίδι δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί υπό τις καλύτερες δυνατές συνθήκες, κυρίως δε όταν δεν εξασφαλίζονται ούτε καν οι βασικές προϋποθέσεις καλής γειτονίας.