Η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία. Δόγμα, Οργάνωση και Εξοπλισμοί. Παραβατικότητα και Απειλές για την ελληνική ασφάλεια.

Γράφει ο Νικόλαος Παούνης* (Defencenews.gr)

 Η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία (Türk Hava Kuvvetleri), ιδρύθηκε το 1911 από την Οθωμανική Αυτοκρατορία ως αεροπορικό σώμα των χερσαίων δυνάμεων, ανέπτυξε αξιόλογη δράση στη διάρκεια του Βαλκανικού και του Α’ Π.Π, ενώ το 1949 «ανήχθη» στον τρίτο Κλάδο των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων (Türk Silahlı Kuvvetleri).[1] Υπενθυμίζεται ότι οι Τ.Ε.Δ. διαθέτουν 3 κύριους Κλάδους, ενώ σε περίπτωση πολέμου στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας (Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı), υπάγονται οι δυνάμεις της Στρατοχωροφυλακής (Jandarma), και της Ακτοφυλακής (Sahil Güvenlik).
Η σημερινή Τουρκική Αεροπορία απαριθμεί 60.000 προσωπικό, ενώ καθήκοντα Α.ΓΕΑ επιτελεί ο Πτέραρχος (Hava Orgeneral) Akın Öztürk.[2] Θεωρητικά υφίσταται και ο βαθμός του «Αιθεράρχη» (Hava mareşali), ο οποίος είθισται να αποδίδεται τιμητικώς.
Σε εξέλιξη βρίσκεται ένα φιλόδοξο σχέδιο αναδιοργάνωσης των Τ.Ε.Δ. ευρέως γνωστό ως «TSK 2033 Yeniden Yapılanma Projesi», μέσω του οποίου το σύνολο των Κλάδων μακροπρόθεσμα, θα μετεξελιχθούν σε αμιγώς ή κυρίως επανδρωμένοι, με επαγγελματικό προσωπικό.

ΔΟΓΜΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΕΣ
     To Δόγμα Επιχειρήσεων και Εκπαίδευσης της Τ.Η.Κ. είναι ενταγμένο αφενός στην εξυπηρέτηση των εθνικών σχεδιασμών και στόχων, στην εφαρμογή δηλαδή της Εθνικής Στρατηγικής και των συστατικών «συνιστωσών» της (Πολιτική, Στρατιωτική και Οικονομική Στρατηγική), αφετέρου στην εκπλήρωση των συμμαχικών υποχρεώσεων στο πλαίσιο του Ν.Α.Τ.Ο.
Τη διδασκαλία της Εθνικής Στρατηγικής, και την εφαρμογή νέων τακτικών αναλαμβάνει το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό των Στρατιωτικών Ακαδημιών, καθώς επίσης και τα Κέντρα Στρατηγικών Μελετών, αλλά και προβεβλημένοι Ακαδημαϊκοί (κατά βάση Διεθνολόγοι), με σχετικές επιστημονικές έρευνες-δημοσιεύσεις. Σπουδαίο ρόλο διαδραματίζουν και τα κατά καιρούς οργανωμένα από τις Ε.Δ. Συνέδρια. O καθηγητής Nurullah Aydin στο έργο του «Kırmızı Kitap, Milli Güvenlik Stratejisi (2011)», μεταξύ άλλων επισημαίνει την ανάγκη μετεξέλιξης των ενόπλων δυνάμεων σε πυρηνική δύναμη, την προβολή ισχύος στα Βαλκάνια, την Ανατολική Μεσόγειο και στον εγγύς «περιφερειακό κύκλο» (Καύκασος, Μ.Ανατολή), και τέλος, την επ ουδενί λόγω υποχώρηση από τα λεγόμενα εθνικά κεκτημένα.[3]
Οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας, αντιλαμβανόμενες το περίπλοκο και ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον στο οποίο καλούνται να δράσουν, αναλαμβάνουν να διαφυλάξουν την εθνική κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και τα ζωτικά συμφέροντα.[4] Η κλιματική αλλαγή και οι αναδυόμενες απειλές (λ.χ. ασύμμετρες), κυρίως μετά την κατάρρευση του διπολικού συστήματος και τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11^ης Σεπτεμβρίου 2001, συνυπολογίζονται στους εθνικούς στρατιωτικούς σχεδιασμούς.
Το Δόγμα της Τουρκικής Αεροπορίας είναι εναρμονισμένο με τις γενικότερες Αρχές Πολέμου και Επιχειρήσεων των Τ.Ε.Δ. Οι Αρχές Πολέμου αναφέρονται στη σύμφωνη με τους κανόνες του Δ.Δ. χρήση της ισχύος, στην επίτευξη ποιοτικής υπεροχής, στη διατήρηση της πρωτοβουλίας, στην κοινωνική συναίνεση για την πραγματοποίηση του πολέμου κ.α.
Οι Αρχές των επιχειρήσεων αναφέρονται στον επαρκή έλεγχο και στο συντονισμό των στοιχείων εθνικής ισχύος, στην έγκαιρη ταυτοποίηση των στόχων δίνοντας προτεραιότητα στα εχθρικά Κέντρα Βάρους (Center of Gravity)[5], στη διατήρηση του αποθέματος δυνάμεων, στην υψηλή ικανότητα ελιγμού κ.α.
Σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση στις Ν/Α επαρχίες, από το 1997 τέθηκε σε εφαρμογή το Πρωτόκολλο EMASYA[6], μέσω των νομοθετικών ρυθμίσεων του οποίου, «μειώνονταν» οι χρόνοι αντίδρασης των εσωτερικών δυνάμεων ασφαλείας στην περίπτωση κουρδικών τρομοκρατικών ενεργειών. Η Τ.Η.Κ. αναλάμβανε να συνεργαστεί με τις δυνάμεις καταστολής κυρίως στην κατεύθυνση ταχείας αερομεταφοράς ενισχύσεων. Η «ισχύς» του εν λόγω Πρωτοκόλλου τέθηκε σταδιακά εν αμφιβόλω, εξαιτίας των νέων μορφών απειλών-προκλήσεων που καλούνται οι Τ.Ε.Δ. να αντιμετωπίσουν, και των νέων αναπροσαρμογών του εθνικού δόγματος.
Η πρόσφατη ανακοίνωση του Υπουργού Μεταφορών περί της ιδρύσεως Τουρκικής Αεροδιαστημικής Υπηρεσίας (U.S.E.T. ήτοι Uzay Sistemleri, Entegrasyon ve Test Merkezi) με έδρα το Kazan, δεικνύει τη σημασία που προσδίδει το Τουρκικό Γενικό Επιτελείο στην εκμετάλλευση των στρατιωτικών δορυφορικών εφαρμογών, λίγο πριν την ολοκλήρωση του προγράμματος Göktürk.
H T.H.K. όπως όλες οι σύγχρονες πολεμικές αεροπορίες, έχει τρεις κύριες επιχειρησιακές κατευθύνσεις: α) εξασφάλιση αεροπορικής κυριαρχίας (π.χ. αποστολές CAP, DCA, Sweep), β) καταστροφή της εχθρικών «κέντρων μάζας» και γενικότερα πραγματοποίηση πληγμάτων κατά εχθρικών στόχων (λ.χ. αποστολές Strike, OCA), γ) παροχή επαρκούς αεροπορικής κάλυψης – υποστήριξης στις φίλιες χερσαίες και ναυτικές δυνάμεις (π.χ. CAS, AI ή DAS, TASMO). Η Τ.Η.Κ. δεν έχει τη δυνατότητα συγκρότησης ειδικευμένων Μοιρών για κάθε είδους αποστολή, δηλαδή όλες οι Μοίρες μαχητικών χαρακτηρίζονται ως «πολλαπλών ρόλων». Στην πραγματικότητα παγκοσμίως μόνο η U.S.A.F. διατηρεί αντίστοιχες ικανότητες (Μοίρες Α-10, Β-2 κ.α.), ενώ έπεται και η Ρωσία κυρίως στην κατεύθυνση των αποστολών C.A.S.
Επιπλέον η Τ.Η.Κ. αναλαμβάνει να μεταφέρει δυνάμεις (στο πλαίσιο δημιουργίας ή ενίσχυσης αεροπρογεφυρώματος), να εκτελέσει αποστολές έρευνας και διάσωσης (CSAR), να πραγματοποιήσει αποστολές ηλεκτρονικού πολέμου κ.α.
Η ανεκτίμητη αξία της αεροπορικής ισχύος τεκμηριώθηκε κατά τις αραβο-ισραηλινές συγκρούσεις, στον πόλεμο των Φώκλαντ (Guerra de las Malvinas ), στις συγκρούσεις στον Περσικό Κόλπο, αλλά και στη διάρκεια των επεμβάσεων στα Βαλκάνια. Το τουρκικό Γ.Ε.Α. επικαιροποίησε το ισχύων Δόγμα, και εκπαιδεύει το προσωπικό με βάση τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις και πολεμικές τακτικές, στην κατεύθυνση επίτευξης «ταχείας στρατηγικής παράλυσης» του αντιπάλου, α) μέσω της διατήρησης της επιθετικής πρωτοβουλίας σε όλο το γεωγραφικό εύρος της σύγκρουσης, β) της απρόσκοπτης δυνατότητας διεξαγωγής όλων των ειδών των αποστολών, γ) της ικανότητας πραγματοποίησης συντριπτικού πλήγματος από διαδοχικά «κύματα» επιθετικών πακέτων (COMAOs). Τούτος ο αντικειμενικός σκοπός, αναμένεται να επιτευχθεί σε συντομότερο χρόνο στο άμεσο μέλλον, εξαιτίας της ένταξης νέων τεχνολογικών καινοτομιών στην τουρκική «φαρέτρα» (λ.χ. F-35 σε συνδυασμό με DaCAS, SOM-J).
Μια προσεκτική μελέτη της πρόσφατης εμπλοκής της Τ.Η.Κ. σε επιχειρήσεις κατά του Daesh και των κουρδικών οργανώσεων σε Ιράκ και Συρία (π.χ. YPG, PYD), καταδεικνύει ότι «υιοθετήθηκαν όλα τα διδάγματα» που προέκυψαν στη διάρκεια των πρόσφατων συγκρούσεων (Λίβανος 2006, Αφγανιστάν) όπως ο Κεντρο-δικτυακός πόλεμος, η χρήση UAVs κτλ. Μάλιστα στη διάρκεια των επιδρομών, πέραν της χρήσης ατρακτιδίων AN/AAQ-33 Sniper, ερίφθησαν μαζικά «έξυπνα» όπλα (κυρίως JDAM) από το μέγιστο βεληνεκές, ενώ δοκιμάστηκαν και οι εκδόσεις του εγχώριου βλήματος κατηγορίας cruise τύπου SOM A/B2 (Satha Atılan Orta Menzilli Mühimmat με εκτιμώμενη εμβέλεια 250 χλμ).[7] Κατάδειξη-εντοπισμό στόχων ως επί το πλείστον, πραγματοποίησαν τα ισραηλινής κατασκευής HERON.
Επιπλέον η Τ.Α. θεωρείται εξαιρετικά πεπειραμένη στις αποστολές εγγύς αεροπορικής υποστήριξης (δηλαδή διαθέτει υψηλότατο επίπεδο διακλαδικής συνεργασίας), εξαιτίας της συμμετοχής της, στις αποστολές καταστολής του κουρδικού κινήματος PKK. Επιπλέον η διοργάνωση αλλά και η συμμετοχή σε μεγάλες στρατιωτικές εθνικές (π.χ. Efes, Denizkurdu), και πολυεθνικές ασκήσεις (λ.χ. Andolu Kartali, Joint Warrior, Red Flag κ.α.), προσδίδει επιπλέον εμπειρία στα πληρώματα.  

ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Η οργανωτική δομή της T.H.K. έχει ως εξής: 4 κύριες Διοικήσεις: 1^η Τακτική Αεροπορική Διοίκηση (έδρα Eskişehir η οποία περιλαμβάνει 5 κύριες αεροπορικές βάσεις), 2^η Τ.Α.Δ. (με έδρα το Diyarbakır και 3 κύριες αεροπορικές βάσεις), 1 Διοίκηση Αεροπορικής Εκπαίδευσης (Izmir), και τέλος 1 Διοίκηση Διοικητικής Μέριμνας (Ankara).[8]
Ειδικότερα η 1^η Τ.Α.Δ. (Hava Kuvveti Komutanlığı), περιλαμβάνει:
Την 1^η Μητρική Αεροπορική Βάση (1 Ana Jet Üs Komutanlığı), με έδρα το Eskişehir (Hava Üssü) και σύνθεση 1 Μοίρα (Filo) Μαχητικών: 111 «Panter» εξοπλισμένη με F-4E 2020T Terminator, και 1 Μοίρα Έρευνας-Διάσωσης: 201 (İrtibat ve Arama-Kurtarma Filosu) με αεροσκάφη CN-235M-100 & ελικόπτερα AS-532UL.
Την 3^η Μητρική Αεροπορική βάση, με έδρα το Ικόνιο (Konya): 131 Μοίρα (Barış Kartalı) έδρα των B-737 AEW&C Peace Eagle,  132 «Hançer» με F-16C/D Block 40, 134 Μοίρα Ακροβατικού σμήνους με NF-5A/B (Akrotim Filosu Türk Yıldızları), και 1 Μοίρα SAR με AS-532UL.
Την 4^η Κύρια Αεροπορική βάση, Akıncı (πλησίον Άγκυρας): 141 και 142 Μοίρες «Kurt» και «Ceylan» αντίστοιχα, με F-16C/D Block 50+ Fighting Falcon (χρήση ατρακτιδίου SNIPER), 143 Μοίρα εισαγωγής-εκπαίδευσης στα F-16C/D (F-16 Harbe Hazırlık Eğitimi).
Την 6^η Αεροπορική βάση, στην Bandırma με την 161 Μοίρα «Yarasa» η οποία αξιοποιεί LANTIRN σε F-16C/D Block 40, καθώς επίσης την 162 Μοίρα «Zıpkın» με F-16C/D Block 40, και τέλος μια Μοίρα SAR.
Tην 9^η Κύρια Αεροπορική Βάση στο Balıkesir: 191 και 192 Μοίρες «Kobra» και «Kaplan» με F-16C/D Block 50.
Την 10^η Διοίκηση Ιπτάμενων Τάνκερ (Tanker Üs Komutanlığı), στο İncirlik με μια Μοίρα (101 Tanker Filosu «Asena»), εξοπλισμένη με KC-135 Stratotanker (Havada Yakıt İkmal Filosu).
Η 2^η Τ.Α.Δ. περιλαμβάνει τις κάτωθι κύριες μονάδες:
    5^η Κύρια βάση (Ana Jet Üs Komutanlığı), στη Merzifon με 2 Μοίρες F-16C/D Block 50 (151 «Tunç» και 152 «Akıncı»). Η 151 Μοίρα αναλαμβάνει αποστολές SEAD/DEAD Escort ούσα εξοπλισμένη με βλήματα AGM-88 HARM.
7^η Μητρική βάση στο Erhaç (επαρχία Μαλάτιας), με 1 Μοίρα F-4E 2020T Terminator (171 «Korsan»).
Και η 8^η Κύρια βάση αεριωθουμένων στο Diyarbakır, με 2 Μοίρες F-16C/D Block 40 (181 «Pars» και 182 «Atmaca»). Η 181 Μοίρα χρησιμοποιεί ατρακτίδια LANTIRN. Στο ίδιο αεροδρόμιο σταθμεύουν αεροσκάφη και ελικόπτερα για εκτέλεση αποστολών SAR (CN-235M-100 & AS-532UL Cougar).
Τέλος στην Batman εδρεύει η 14^η βάση μη επανδρωμένων αερο-οχημάτων (İnsansız Uçak Sistemleri Üs Komutanlığı), με Anka, Harpy, I-GNAT, Karayel και Heron.
Η Διοίκηση Αεροπορικής Εκπαίδευσης (Hava Eğitim Komutanlığı) εδρεύει στη Σμύρνη, και καθήκοντα Διοικητού επιτελεί ο Αντιπτέραρχος Mehmet Çetin. Η H.E.K. διατηρεί μια σειρά Σχολών επιμόρφωσης και εξειδίκευσης των στελεχών της τουρκικής Π.Α. με βασικότερη την αντίστοιχη Σχολή Ικάρων, γνωστή ως Hava Harp Okulu, με έδρα το Yeşilköy (προάστιο Αγίου Στεφάνου), στην Κωνσταντινούπολη. Στο αεροδρόμιο της Σχολής εδρεύουν βασικά εκπαιδευτικά Τ-41.
    Ο μεγαλύτερος όγκος των εκπαιδευτικών αεροσκαφών σταθμεύει στο Çiğli (2 Ana Jet Üs Komutanlığı). Από τη βάση επιχειρούν συνολικά 4 Μοίρες ήτοι: 121 «Arı» με T-38A Talon, 122 «Akrep» με τα εγχώριας κατασκευής KT-1T, 123 «Palaz» με SF-260D, και 125 «Panter» για τα πληρώματα των CN-235M-100.
Τέλος στο Gaziemir λειτουργούν σχολές τεχνικών ειδικοτήτων.
Η Διοίκηση Αεροπορικής Υποστήριξης χρησιμοποιεί 2 Κύριες Αεροπορικές Βάσεις στο Etimesgut (Άγκυρα) και στο Erkilet (Kayseri).
Στην αεροπορική βάση Etimesgut, έδρα της 11^ης Αεροπορικής Μονάδας Υποστήριξης, σταθμεύει η 211 Μοίρα «Gezgin» με αεροσκάφη Ηλεκτρονικού Πολέμου CN-235EW, και η 212 «Doğan» με πληθώρα μεταγωγικών, αεροπλάνων VIP, Electronic Warfare  (CASA-M, Gulfstream IV, Cessna κ.α. Στο ίδιο αεροδρόμιο σταθμεύει και η εθνική αεροναυτική υπηρεσία (Türk Hava Kurumu).
Στο Erkilet (12η Hava Ulaştırma Ana Üs Komutanlığı), συγκεντρώνεται σχεδόν το σύνολο των μεταγωγικών αεροπλάνων της T.H.K. δηλαδή C-130/160 καθώς και τα νεότευκτα A-400M.
Εν κατακλείδι, στις μονάδες διοικητικής μέριμνας προστίθενται και 3 διοικήσεις λογιστικής υποστήριξης (Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı), με έδρες Ankara, Kayseri και Eskişehir.
ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΙ
Τα τρία τελευταία έτη διατέθηκαν περισσότερο από 45 δις δολάρια για την υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων. Η εθνική απεξάρτηση από τα εισαγόμενα οπλικά συστήματα αποτελεί ένα από τα κύρια οράματα για τον 21^ο αιώνα, στόχος ο οποίος τείνει να εκπληρωθεί.
Η διάρθρωση του αεροπορικού στόλου και των οπλικών συστημάτων της Τ.Η.Κ. για το έτος 2016, έχει ως κάτωθι:
Πίνακας 1: Διάρθρωση στόλου Τ.Η.Κ.

Μαχητικά
F-16C/D block50+	14/16
F-16C/D CCIP	145/24
F-16C/D CCIP Lite OCU	28/9
F-4E Terminator 2020	35
NF-5A/B	11 (ακροβατικό σμήνος Türk Yıldızları)
Εκπαιδευτικά
T-38 Talon	55 υπό εκσυγχρονισμό (+ 13)
T-37B/C	22-25
KT-1	40
T-41D Mescalero	26
SF-260	38
Hürkuş	15
Μεταγωγικά
C-130B/E Erciyes	6/13
CASA CN-235	37
CASA CN-235 (ειδικών αποστολών)	11 (3 EW-ELINT, 3 VIP, 3 μεταφορά ασθενών, 1 δοκιμών, 1 ακροβατικό σμήνος)
C-160T	14
AMC A-400M	9
UAVs (μη επανδρωμένα)
HERON	7-10
ANKA	10 (πρόθεση απόκτησης συνολικά 30)
GNAT-I/750	21+
Ειδικής χρήσης (πολλαπλασιαστές ισχύος)
KC-135 Pacer CRAG (Ιπτάμενα Τάνκερ)	7
MESA B-737 THEIK (Ιπτάμενα ραντάρ)	4
CN-235EW/C-160/C-130B (Ηλεκτρονικού Πολέμου ELINT/JAMINT/SIGINT)	3/1/1
Ελικόπτερα
AS-532AL Cougar	20

Πίνακας 2: Αντιαεροπορικά συστήματα της Τ.Η.Κ.

Πρόγραμμα T-LORAMIDS	Σε εξέλιξη
Improved Hawk XXI	8 Sentinel, 175 βλήματα
RapierB1	38 υπό αναβάθμιση, + 47 συστήματα παλαιότερης έκδοσης.
ZIPKIN	32 (x 4 Stinger)
Fledermaus/RH-202	300+ πυροβόλα

Πίνακας 3: Οπλικά συστήματα και Ατρακτίδια της Τ.Η.Κ.

Ατρακτίδια (Pods)
AN/AAQ-33 Sniper (σήμανσης στόχων)	30
AN/AAQ-13 LANTIRN/ER (ναυτιλίας)	40/30
AN/AAQ-14 LANTIRN (σκόπευσης)	40
LITENING II ALD (ναυτιλία και σκόπευση με laser)	30
TARP/ASELPOD (εγχώρια, υπό ανάπτυξη)	4/4
DB-110 (αναγνώρισης)	4 (και 3 επίγειοι σταθμοί)
ALQ-211V (EW)	21
Όπλα Αέρος-Αέρος/Επιφανείας/Εδάφους
Όπλα Αέρος-Αέρος
AIM-120A/B/C7 AMRAAM (BVR)	176/138/107
AIM-9X/Xblock2 (wvr HOBS)	574
AIM-9L/M/S (all-aspect)	640/500/310
Βλήματα αέρος-εδάφους μεγάλης εμβέλειας(Cruise, standoff κτλ)
SOM (εκδόσεις υπό αξιοποίηση-ανάπτυξη. Τουρκικής σχεδίασης-κατασκευής)	–
AGM-84 SLAM ER	48
AGM-88 HARM (anti Radar)	95
UCAV Harpy (ισραηλινής κατασκευής φονικό αερο-όχημα anti Radar)	105
AGM-142 Have Nap (ισραηλινής κατασκευής)	99
AGM-154A/C JSOW (ανεμοπορίας)	54/50
AGM-65G Maverick	124
Συλλογές κατευθυνόμενων βομβών
GBU-31/32 JDAM (gps)	-400  (+ 1.000)
GBU-10/12 PAVEWAY (laser)	1.500
Σύγχρονοι περιλήπτες βομβιδίων
CBU-103/105	50/50
Kαταστροφής αεροδιαδρόμων
BLU-107 DURANDAL	523
Διατρητικές
BLU-109	100
Εγχώριες συλλογές, υπό ανάπτυξη
NEB (διατρητική), HGK-1 (gps), KGK-82 (ανεμοπορίας).	Εκκρεμούν οι Συμβάσεις παραγωγής

    Κύρια εξέλιξη όσον αφορά τον υπάρχοντα στόλο αεροσκαφών F-16, είναι η ολοκλήρωση του Προγράμματος αναβάθμισης των συγκεκριμένων μαχητικών σε επίπεδο CCIP (Common Configuration Implementation Program, ουσιαστικά επίπεδο block50+), γνωστό και ως Peace Onyx III.

    Σύγχυση επικρατεί για τον τελικό αριθμό των αεροσκαφών που αναβαθμίστηκαν τελικώς, εξαιτίας της αναφοράς στην επίσημη ιστοσελίδα της TUSAŞ περί 165 μονάδων.[9] Τι ισχύει; Αρχικά προβλέπονταν ο εκσυγχρονισμός 217 μαχητικών block 30/40/50D ύψους 3,9 δις. δολαρίων, αλλά μετά από πτώσεις 7 αεροσκαφών, τελικώς εκδόθηκε LOA για την αναβάθμιση σε τρία επιμέρους στάδια, συνολικά 210 F-16. Το τρίτο στάδιο γνωστό ως «serial modernization phase», αφορά τον εκσυγχρονισμό στις εγκαταστάσεις της ΤΑΙ 165 μαχητικών (εξού και η “παρανόηση” για τον τελικό αριθμό αναβάθμισης). H αναβάθμιση αφορούσε 37 block30 CCIP Lite προκειμένου να αποτελέσουν αεροσκάφη «εισαγωγής-εξοικείωσης» (OCU), και 173 μεταγενέστερα μαχητικά (101 block40 & 72 block50D), τα οποία απέκτησαν εξελιγμένα ραντάρ AN/APG-68V9, νέους υπολογιστές μάχης, σκοπευτικά επί κάσκας JHMCS (Joint Helmet Mounted Cueing System), προειδοποιητές LWR, αρτηρία μεταφοράς δεδομένων Link16 κ.α.[10] Σοβαρό ζήτημα για τη μεταφορά τεχνογνωσίας, αποτελεί η πρόσβαση στους πηγαίους κώδικες του λογισμικού. Σήμερα απομένουν 169 μαχητικά block40/50 CCIP, και 37 CCIP Lite block30. Η ομοιοτυπία συμβάλει τα μέγιστα στην αποτελεσματική διοικητική υποστήριξη του στόλου.

    Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κατάσταση του στόλου των τουρκικών Phantom. Μετά την πρόωρη απόσυρση των F-4E TM Şimşek και των RF-4E, λόγω της εμπλοκής του τύπου σε 2 πολύνεκρα ατυχήματα, προβληματισμός επικρατεί για την πτητική διαθεσιμότητα και των F-4E 2020 Terminator. Αρχικά είχαν εκσυγχρονιστεί από το Ισραήλ 52 συνολικά Phantom (μετά τη βελτίωση απέκτησαν τον προσδιορισμό «Terminator»), αλλά κατόπιν απωλειών απέμειναν 47 μονάδες. Η διακοπή της Τουρκο-ισραηλινής συνεργασίας μετά το περιστατικό του “Mavi Marmara”τον Μάιο του 2010, επηρέασε το βαθμό πτητικής διαθεσιμότητας του τύπου, εξαιτίας της ανεπαρκούς λογιστικής υποστήριξης. Σήμερα εικάζεται ότι χρησιμοποιούνται 35-36 αεροσκάφη, κατανεμημένα σε δύο Μοίρες των 18 μονάδων.

    Τα δύο βασικά μελλοντικά προγράμματα αφορούν α) την απόκτηση 100 μαχητικών χαμηλού Η/Μ ίχνους (Stealth) F-35, και β) την εκπεφρασμένη πρόθεση ανάπτυξης εγχώριου μαχητικού.

    Το F-35 Lightning II είναι μαχητικό 5^ης γενιάς, με προηγμένους αισθητήρες όπως το radar AN/APG-81 (τεχνολογίας AESA), σύστημα προειδοποίησης AN/AAS-37, και σύστημα στοχεύσεως EOTS, ενώ το μαχητικό δέχεται φωνητικές εντολές μέσω του Direct Voice Input. Κύριο σχεδιαστικό πλεονέκτημα, παραμένει η χαμηλή παρατηρησιμότητα του αεροσκάφους, γεγονός το οποίο το καθιστά «αόρατο» στα αντίπαλα radar. Η Τουρκία προτίθεται να παραλάβει 100 αεροσκάφη της έκδοσης F-35A (συμβατικής από-προσγείωσης), ενώ επιθυμεί να αποκτήσει επιπλέον 16 μονάδες F-35B βραχείας από-προσνείωσης, για το υπό ναυπήγηση «μίνι αεροπλανοφόρο» (πρακτικά LHD με επικλινές κατάστρωμα).

    Το πρόγραμμα ανάπτυξης εγχώριου μαχητικού TF-X αποτελεί το πλέον φιλόδοξο «στοίχημα» για τις ικανότητες της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Τον Ιανουάριο του 2015 η εφημερίδα Yeni Şafak (ως γνωστόν, φερέφωνο του προεδρικού περιβάλλοντος), παρουσίασε μια μακέτα του υπό ανάπτυξη αεροσκάφους, και περιγράφονταν ως μονοθέσιο, με ενσωματωμένο radar AESA, ενώ αδιευκρίνιστο παρέμενε αν θα αφορούσε μονοκινητήριο ή δικινητήριο αεριωθούμενο. Σημαντική στη σχεδίαση και στην κατασκευή του νέου μαχητικού, πρόκειται να είναι η συμβολή της σουηδικής Saab AB, και της βρετανικής BAE Systems, ενώ καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσει και η συνεργασία με το Πακιστάν, το οποίο έχει ήδη προχωρήσει στην ανάπτυξη εθνικού πολεμικού αεροσκάφους (FC-1).[11] Το συνολικό κόστος του προγράμματος του νέου τουρκικού μαχητικού αναμένεται να κυμανθεί πάνω από τα 20 δις. δολάρια, ενώ θα αντικαταστήσει σε βάθος χρόνου το στόλο των F-16. Ορίζοντας ένταξης σε υπηρεσία το έτος 2025.[12]

    Σημαντική εξέλιξη όσον αφορά το στόλο των μεταφορικών αεροπλάνων, αποτελεί η ένταξη των Α-400Μ, τα οποία προσδίδουν ικανότητες αερομεταφορών στρατηγικής εμβέλειας. Παράλληλα εξελίσσεται το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των C-130B/E υπό την επωνυμία «ERCIYES», το οποίο μεταξύ άλλων προβλέπει την αντικατάσταση του υπολογιστή αποστολών, την εγκατάσταση νέων οθονών MFD, αντικατάσταση των μέσων επικοινωνίας κτλ.[13]

    Στον τομέα των εκπαιδευτικών, τη «μερίδα του λέοντος» καταλαμβάνει το πρόγραμμα αναβάθμισης «ARI» των T-38 Talon, με πρόθεση εκσυγχρονισμού 55 μονάδων από τις 68 υπάρχουσες. Το πρώτο αναβαθμισμένο Talon παραδόθηκε από την ΤΑΙ στις 20 Απριλίου 2012, ενώ οι εργασίες συνεχίζονται στο 1^ο Κέντρο Εφοδιασμού και Συντήρησης της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας.

    Τέλος, το επίγειο δίκτυο αεράμυνας διαθέτει συνολικά 29 3d Radar (AN/TPS-64, RAT-31D κ.α.), για την επαρκή επόπτευση-επιτήρηση του τουρκικού εναερίου χώρου.

ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΕΣ ΙΣΧΥΟΣ

Ο πολλαπλασιαστής ισχύος αναφέρεται σε μια ιδιότητα ή ένα σύνολο ιδιοτήτων, η οποία προσδίδει σε μια δεδομένη δύναμη πολλαπλάσια ικανότητα, την οποία θα στερούνταν χωρίς την εν λόγω ιδιότητα. Οι ιδιότητες αυτές μπορεί να αφορούν τεχνολογικά στοιχεία, ηθικό και εκπαίδευση, πολεμικές τακτικές κ.ο.κ.
Στην ενότητα αυτή θα αναπτύξουμε επιγραμματικά τους τεχνολογικούς πολλαπλασιαστές ισχύος της Τ.Η.Κ. αρχής γενομένης από τα «ιπτάμενα ραντάρ» AEW&C B-737 MESA, τα οποία σε διαμόρφωση look up/down καλύπτουν 600/370 χλμ αντίστοιχα. Παράλληλα το κάθε αεροσκάφος-κέντρο μπορεί να παρακολουθεί 180 στόχους και να συντονίσει την αναχαίτιση 24, ενώ διαθέτει και ενσωματωμένο IFF με εμβέλεια 450 και πλέον χιλιομέτρων.
Όπως προαναφέρθηκε, η Τουρκία ίδρυσε αεροδιαστημική υπηρεσία η οποία θα αναλάβει να διαχειριστεί τα πλεονεκτήματα από τη χρήση των δορυφόρων τηλεπικοινωνιών TURKSAT-4A/B, και των 3 δορυφόρων επιτήρησης Göktürk. Ασφαλώς οι στρατιωτικές εφαρμογές του συγκεκριμένου προγράμματος θα αφορούν το σύνολο των Τ.Ε.Δ. αλλά θα επηρεάσουν πολλαπλώς τις επιχειρησιακές ικανότητες της πολεμικής αεροπορίας. Τα δορυφορικά συστήματα αποτελούνται από το επίγειο και το διαστημικό τμήμα. Το διαστημικό τμήμα αποστέλλει το σήμα στον επίγειο σταθμό, ο οποίος αναμεταδίδει το σήμα σε έτερο δορυφόρο, με αποτέλεσμα να καλύπτεται με ασφάλεια η αναμετάδοση πληροφοριών σε μεγάλες γεωγραφικές επιφάνειες. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση κατά την οποία επιχειρείται τηλεπισκόπηση, ώστε να υπάρχει εικόνα της περιοχής ενδιαφέροντος σε πραγματικό χρόνο (real time operations).[14] Η ακρίβεια ανάλυσης του δορυφόρου Göktürk-1 θα αγγίζει τα 0,8 μέτρα, οι δε λαμβανόμενες εικόνες θα προορίζονται για πολλαπλές χρήσεις (πέραν των στρατιωτικών εφαρμογών), όπως η διαχείριση φυσικών πόρων, κτηματογραφήσεις κ.ο.κ.
    Η Τ.Η.Κ. έχει τροποποιήσει 5 συνολικά αεροσκάφη σε ρόλους Ηλεκτρονικού Πολέμου, ήτοι 3 CN-235 και 2 C-160, τα οποία αποτελούν τμήμα μιας σειράς οπλικών συστημάτων και επιχειρησιακών τακτικών προκειμένου να αδρανοποιηθεί η ικανότητα επιτήρησης-ελέγχου του αντιπάλου. Τα αεροσκάφη φέρουν ηλεκτρονικά συστήματα της εγχώριας πολεμικής βιομηχανίας (ASELSAN), γεγονός ενδεικτικό του επιπέδου της διατιθέμενης τεχνογνωσίας. Τα 3 CASA εξοπλίζονται με το σύστημα MILSIS 2U, προκειμένου να φέρουν σε πέρας αποστολές ELINT, ενώ τα 2 Transall αναλαμβάνουν αποστολές COMINT και COMJAM. Δια τούτο εξοπλίστηκαν με το προηγμένο σύστημα παρεμβολών JAMINT της ASELSAN (γνωστό και ως MILKAR).[15] Ωστόσο δημοσιεύματα που αφορούσαν το JAMINT, κάνουν λόγο για απογοητευτικές επιδόσεις, καθώς το σύστημα αδυνατούσε να πραγματοποιήσει παρεμβολές παραπλανήσεων (δημιουργία “ψευδοστόχων” στις οθόνες των εχθρικών ραντάρ), και περιορίζονταν στη δημιουργία παρεμβολών θορύβου μικρής ισχύος. Έτσι ετέθη σε τροχιά υλοποίησης το πρόγραμμα Gölge (σκιά), το οποίο διαχωρίστηκε σε δύο σκέλη, από τα οποία το μεν πρώτο αφορούσε την ανάπτυξη χερσαίου συστήματος παρεμβολών (καταλήγοντας στο πολυδιαφημισμένο Coral), και το δεύτερο την ανάπτυξη ενός αντίστοιχου αερομεταφερόμενου συστήματος.[16] Προς το παρόν επιλέχθηκαν οι πλατφόρμες μεταφοράς του παρεμβολέα (αεροσκάφη Global)[17], ενώ συνεχίζεται η ανάπτυξη του Jammer.
    Η χρήση των επτά ιπτάμενων τάνκερ KC-135 προσδίδει στα μαχητικά αεροσκάφη, αυξημένες εμβέλειες και παρατεταμένο χρόνο παραμονής στην περιοχή ενδιαφέροντος. Το σύστημα ναυτιλίας των Stratotanker αναβαθμίστηκε μέσω του προγράμματος Pacer GRAG.[18]
    Οι Τ.Ε.Δ. τα τελευταία έτη εντάσσουν μαζικά μη επανδρωμένα αερο-οχήματα (UAV & Drones). Στις 10 Μαΐου 2016, ένα εγχώριας κατασκευής UAS Bayraktar TB-2, εκτόξευσε από ύψος 18.000 ποδών πύραυλο MAM–L (Milli Akıllı Mühimmat) πλήττοντας με επιτυχία στόχο σε απόσταση 8 χλμ.[19] Αντίστοιχη εκτόξευση αναμένεται και από τα UAV Karayel κατασκευής VESTEL. Πολύ σύντομα αναμένεται και η δρομολόγηση για την κατασκευή του UAV MALE ANKA. Η ένταξη πολυάριθμων μη επανδρωμένων οχημάτων σε επιχειρησιακή χρήση, θα συμβάλλει στην αύξηση της ικανότητας αποτελεσματικής επιτήρησης, και προσβολής οποιουδήποτε στόχου εντός της εμβέλειας των. Στην περίπτωση των ANKA υπάρχει σε εξέλιξη μια παραγγελία για συνολικά 90 αερο-οχήματα, εκ των οποίων 30 θα προορίζονται για λογαριασμό της Τ.Η.Κ. Εκδόσεις των ΑΝΚΑ (Α+), θα φέρουν τουρκικής κατασκευής ρουκέτες CIRIT. Ενδιαφέρουσα θεωρείται και η περίπτωση των «φονικών αερο-οχημάτων» (UCAV) ισραηλινής κατασκευής τύπου HARPY, που χρησιμοποιούνται για την καταστολή της αντίπαλης αεράμυνας. Με ακτίνα δράσης που υπερβαίνει τα 400 χλμ. η ανίχνευση των συγκεκριμένων συστημάτων στη μικρασιατική ακτή, υποδηλώνει σοβαρότατη απειλή για τα radar των ελληνικών Α/Α συστημάτων που σταθμεύουν στα νησιά του Αιγαίου.
    Η ανάπτυξη του εγχώριου υποηχητικού βλήματος, χαμηλής παρατηρησιμότητας, κατηγορίας Cruise (με εμβέλεια άνω των 200 χλμ.) τύπου SOM, αποτελεί ένα ακόμη επίτευγμα της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Το βλήμα αποτελεί προϊόν του Ινστιτούτου Έρευνας και Ανάπτυξης της Αμυντικής Βιομηχανίας TÜBİTAK SAGE (TÜBİTAK Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü), και αναμένεται να παραχθεί σε 4 κύριες εκδόσεις: SOM–A (βασική έκδοση κρούσης με πολεμική κεφαλή 230kgr και ναυτιλία προς το στόχο μέσω INS/GPS), SOM–B1 (αναβαθμισμένη έκδοση με χρήση Imaging Infrared Seeker κατά το τελικό στάδιο πρόσκρουσης), SOM–B2 (ειδική έκδοση για διάτρηση ισχυρά προστατευμένων στόχων με κεφαλή δύο τμημάτων και Automatic Target Recognition), και SOM–J (ειδική έκδοση με μικρότερη άτρακτο, για χρήση από τις εσωτερικές αποθήκες μεταφοράς οπλισμού του F-35). Η έκδοση SOM–J με αρχική εμβέλεια 165 χλμ. εκτιμάται ότι τελικώς θα αγγίξει τα 500, ενώ θα κινείται με ταχύτητα της τάξης των 0,8 Mach. Όσον αφορά την επιχειρησιακή ένταξη του τύπου, οι πρώτες εκδόσεις ενσωματώθηκαν στα υπάρχοντα μαχητικά, ενώ το ειδικής σχεδίασης SOM–J αναμένεται να πραγματοποιήσει την πρώτη δοκιμαστική πτήση εντός του 2016. Παρά την σχεδιαστική τροποποίηση του βλήματος, προκειμένου να καταστεί εφικτή η μεταφορά του από τα F-35, το βάρος της πολεμικής κεφαλής παρέμεινε αμετάβλητο (230 kgr). Τον Σεπτέμβριο του 2015 ανακοινώθηκε η συνεργασία μεταξύ Lockheed Martin και Roketsan, ώστε να υπάρξει ενσωμάτωση του SOM–J στο F-35, και παράλληλα να προωθηθεί εμπορικά.
    Στις 30 Οκτωβρίου 2015 εγκρίθηκε από το Department of State η πώληση 1.000 συλλογών προσαρμογής JDAM (gps), ένα πρόγραμμα ύψους 70 εκατ. δολαρίων. Τα κιτ αφορούν 400 τεμάχια για προσαρμογή σε Mk-84 (GBU-31/V1), 300 για Mk-82 (GBU-38), 200 για διατρητικές βόμβες BLU-109 (GBU-31/V3), και τέλος 100 για Mk-82 ώστε να προκύψει ο συνδυασμός GBU-54 Laser JDAM.[20]
    Παράλληλα συνεχίζονται τα προγράμματα ανάπτυξης εγχώριων «έξυπνων» βομβών, με το τρέχων κόστος να υπερβαίνει τα 33 εκατ. δολάρια. Η συλλογή KGK-82/83 αφορά ένα κιτ προσαρμογής στις βόμβες Mk-82/83, το οποίο θα μετατρέπει τις βόμβες ελεύθερης πτώσης σε κατευθυνόμενα όπλα ανεμοπορίας, μέσω της χρήσης GPS, σε αποστάσεις πλήγματος της τάξης των 110 χλμ. Ταυτοχρόνως αναπτύσσεται η βόμβα HGK-1 (αντίστοιχη των JDAM), κατευθυνόμενη με GPS και εμβέλεια 27 χλμ. Το πρόγραμμα ΝΕΒ αφορά βόμβες καθοδήγησης με ακτίνα Laser, αντίστοιχη των όπλων GBUs.    

ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

Πάγιος στόχος της Τουρκίας είναι η αναθεώρηση του υφιστάμενου status quo στο Αιγαίο, όπως διαμορφώθηκε από διμερείς Συνθήκες (Λωζάννης, Παρισίων)[21], με στόχο τη συγκυριαρχία στο Αρχιπέλαγος. Η πολεμική αεροπορία, γενικότερα αποτελεί κύριο μοχλό άσκησης της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, ενώ ειδικότερα στο Αιγαίο ασκεί πίεση προς την Ελλάδα, ώστε να αποποιηθεί την εφαρμογή νομικά διεθνώς κατοχυρωμένων κυριαρχικών δικαιωμάτων, ασκώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ένα είδος ιδιότυπης «εξαναγκαστικής διπλωματίας».
Η Τουρκία μέσω των υπερπτήσεων και των παράνομων εισόδων στο Αιγαίο, επιχειρεί να επιβάλλει την αμφισβήτηση των σημερινών εθνικών ορίων, καλλιεργώντας το κατάλληλο πλαίσιο για τη διαμόρφωση Εθιμικού Δικαίου. Το φαινόμενο των παραβιάσεων ξεκίνησε το 1974 με την έκδοση της περίφημης NOTAM υπ.αρ. 714.[22] Οι παραβιάσεις στο Αιγαίο και συγκεκριμένα στην περιοχή των Δωδεκανήσων, ξεκίνησαν από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, ωστόσο αφορούσαν μεμονωμένα περιστατικά ήσσονος σημασίας. Η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά την αποβατική ενέργεια στην Κύπρο, καθώς το φαινόμενο επεκτάθηκε σε ολόκληρο το ανατολικό Αιγαίο. Στη συνέχεια εκδηλώθηκαν οι πρώτες εμπλοκές, και δεν έλειψαν οι θερμές αναμετρήσεις όπως στην περίπτωση του Ηλιάκη (Κάρπαθος 2006), του Nail Erdoğan (Χίος 1996), καθώς και η πτώση του τουρκικού Φάντομ ένα μήνα πριν την κρίση των Ιμίων, κατά τη διάρκεια αερομαχίας με ελληνικά F-16C στην περιοχή της Χίου.
    Στον Πίνακα και στο Σχεδιάγραμμα που ακολουθούν, εμφαίνεται η εξέλιξη της τουρκικής παραβατικότητας την τελευταία δεκαπενταετία:

Πίνακας 4: Δείκτες παραβατικής συμπεριφοράς της Τ.Η.Κ. στο Αιγαίο.[23]

ΕΤΟΣ	ΠΑΡΑΒΑΣΗ	ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ	ΥΠΕΡΠΤΗΣΗ	ΕΜΠΛΟΚΕΣ	ΟΠΛΙΣΜΕΝΑ	ΣΥΝΟΛΟ ΑΕΡΟ ΣΚΑΦΩΝ
2000	487	446	16	30	82	1.229
2001	826	976	68	53	105	1.895
2002	2.762	3.240	285	1.017	1.062	6.443
2003	1.891	3.938	88	1.032	970	4.453
2004	1.121	1.241	24	528	521	2.382
2005	2.330	1.866	29	244	977	5.769
2006	1.237	1.406	10	159	567	4.087
2007	868	1.289	48	207	464	2.780
2008	688	1.288	25	240	393	3.041
2009	564	1.678	51	210		2.428
2010	729	1.239	20	13	367	3.030
2011	620	962	4	16	307	2.441
2012	667	646	3	1	176	1.405
2013	577	636	11	0	129	1.084
2014	801	2.244	14	8	145	1.269
2015	826	1.779	36	80	133	1.884

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Υπενθυμίζεται ότι ο διαχωρισμός μεταξύ παράβασης και παραβίασης είναι ουσιαστικός, και οι δύο όροι δεν είναι εναλλάξιμοι. Όταν αναφέρεται κανείς στην χωρίς προειδοποίηση εισβολή στο Εθνικό Εναέριο Χώρο, αυτό αποτελεί παραβίαση και αμφισβήτηση εθνικού κυριαρχικού δικαιώματος. Όταν ένα αεροσκάφος εισέρχεται εντός μίας Περιοχής Πληροφόρησης Πτήσεων (FIR) χωρίς να υποβάλλει σχέδιο πτήσης ή να τηρήσει άλλον κανονισμό του ICAO, αυτό αποτελεί παράβαση του εκάστοτε FIR. Η παράβαση του FIR ουσιαστικά αμφισβητεί την εκχωρημένη από τον ICAO υποχρέωση ενός κράτους του συντονισμού και ελέγχου των πτήσεων στο FIR του.
Στα μέσα Απριλίου του 2016, οι τουρκικές παραβιάσεις έλαβαν ιδιαίτερη δημοσιότητα στον ελληνικό Τύπο, κυρίως διότι σημειώθηκαν υπερπτήσεις εθνικού εδάφους στις Οινούσσες. Να σημειωθεί ότι αντίστοιχα περιστατικά συνέβησαν και στο πρόσφατο παρελθόν (λ.χ. Αγαθονήσι 2009), οπότε οι εκτιμήσεις ειδικών αναλυτών περί ποιοτικής κλιμάκωσης θεωρούνται τουλάχιστον υπερβολικές. Η αύξηση των προκλήσεων οφείλονταν: α) στη διεξαγωγή της μηνιαίας διάρκειας άσκησης Yıldırım («Αστραπή» – Seferberlik δηλαδή άσκηση με συμμετοχή επιστράτων), β) στη σταδιακή επιστροφή αεροσκαφών στα δυτικά αεροδρόμια, τα οποία μεταστάθμευσαν στο Diyarbakır λόγω της αυξημένης πιθανότητας ρωσο-τουρκικής εμπλοκής στη Β. Συρία.[24]  
Αξίζει να επισημανθεί ότι ο Τούρκος υπουργός άμυνας Ismet Yilmaz απαντώντας σε σχετική επερώτηση εντός του τουρκικού κοινοβουλίου, ισχυρίστηκε ότι ελληνικά μαχητικά εισήλθαν και παραβίασαν τον εναέριο χώρο σε 194 περιπτώσεις, στη διάρκεια της περιόδου 2007-2014. Πιθανόν, στην εν λόγω αναφορά να συμπεριλαμβάνονται οι λεγόμενες «παρενοχλήσεις», δηλαδή αναχαιτίσεις τουρκικών σχηματισμών κατ’ουσίαν, οπότε οι κατηγορίες μάλλον είναι ανεδαφικές και αβάσιμες.

Η Τ.Η.Κ. ΑΠΕΙΛΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Στα επιχειρησιακά πλεονεκτήματα της Τ.Η.Κ. πέραν των προεκτεθέντων Πολλαπλασιαστών Ισχύος και των Δορυφορικών Εφαρμογών, θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε τη μαζική χρήση προηγμένων όπλων μακράς εμβέλειας, τον εξοπλισμό όλων των πιλότων των CCIP με κάσκες-φορείς του Διακλαδικού Συστήματος Υπόδειξης (JHMCS), την αναμενόμενη ένταξη των F-35, τη μαζική αξιοποίηση των UAVs σε τακτικό επίπεδο κ.α.
Μεγαλύτερο όμως πλεονέκτημα, είναι η σταδιακή εθνική απεξάρτηση από τους μη-εγχώριους προμηθευτές, γεγονός το οποίο θα σηματοδοτήσει απόλυτη ελευθερία διπλωματικών και στρατιωτικών κινήσεων στη γεωπολιτική σκακιέρα. Πολύ σύντομα, καμία ενέργεια της Τουρκίας, δεν θα προκύπτει «καθ’ υπόδειξη».
Η Τ.Η.Κ. αμέσως μετά την ένταξη των F-35 στον αμυντικό σχεδιασμό, θα αποκτήσει πρωτόγνωρες ικανότητες εξαπόλυσης αιφνιδιαστικού πλήγματος. Σε συνδυασμό δε με τα βλήματα SOM-J και την υποστήριξη αεροσκαφών EW, η αποτελεσματικότητα του πλήγματος αυξάνεται έτι περισσότερο, και δη από αποστάσεις ασφαλείας. Τούτο συνεπάγεται για τον ελλαδικό και κυπριακό αμυντικό μηχανισμό θανάσιμη απειλή, με ελάχιστες δυνατότητες αντιμετώπισης, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα. Η Τουρκία χρησιμοποιώντας τα stealth πλεονεκτήματα του συνδυασμού F-35/SOM, ουσιαστικά θα διαθέτει την ικανότητα να προχωρήσει εκ του ασφαλούς σε προληπτική επίθεση “τύπου Pearl Harbor”, καταστρέφοντας τις κύριες αμυντικές υποδομές (αεροδρόμια, Α/Α συστοιχίες κ.α.), ενώ στη συνέχεια θα εμπλέκονται οπλικά συστήματα χαμηλότερων επιδόσεων (CCIP, TF-X), χωρίς να διακινδυνεύουν από την καταστραμμένη ελληνική αεράμυνα.
Πρόσθετο πρόβλημα δημιουργεί και η σημερινή διάταξη της Π.Α. Για παράδειγμα, αν τουρκικό πακέτο αεροσκαφών (COMAO) κατορθώσει να διεισδύσει μέχρι την περιοχή των Σποράδων, εκτοξεύοντας από το συγκεκριμένο σημείο βλήματα SOM, δύναται να πλήξει ταυτοχρόνως τις εγκαταστάσεις των αεροδρομίων της Λάρισας, της Ν. Αγχιάλου και της Τανάγρας, να καταστρέψει δηλαδή το ήμισυ της ελληνικής αεροπορίας από απόσταση ασφαλείας.
Το επίπεδο των Τούρκων χειριστών θεωρείται αρκούντως ικανοποιητικό, διότι πέραν των εμπλοκών πάνω από το Αιγαίο, διαθέτουν συσσωρευμένη εμπειρία εξαιτίας των πραγματικών αποστολών που εκτελούν κατά των κουρδικών θέσεων σε Ιράκ, Συρία και Ν/Α Τουρκία. Κατά τις πρόσφατες επιχειρήσεις δοκιμάστηκαν τακτικές κεντρο-δικτυακού πολέμου, ενώ διαχρονικά εκτελούνται και οι εξαιρετικά ριψοκίνδυνες αποστολές εγγύς υποστήριξης των χερσαίων δυνάμεων. Η ύπαρξη επαρκούς αριθμού ατρακτιδίων ναυτιλίας-στοχοποίησης, βελτιώνει κατακόρυφα την αποτελεσματικότητα των νυχτερινών επιδρομών.
Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι η ελληνική πολεμική αεροπορία υστερεί ελάχιστα σε αριθμητικό επίπεδο (λ.χ. αντιπαρατάσσει 234 μαχητικά έναντι 271 περίπου), και τούτο οφείλεται κυρίως στο εξοπλιστικό πρόγραμμα που εκπονήθηκε μετά την κρίση των Ιμίων από την κυβέρνηση του κου Σημίτη. Θετικά στο ισοζύγιο ισχύος συνέβαλε και η πρόσθετη προμήθεια των Advanced M κατά την πρώτη διακυβέρνηση Καραμανλή.[25] Έκτοτε όμως ουδεμία προμήθεια υλοποιήθηκε, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται διαρκώς μια κλιμακούμενη ανατροπή του ισοζυγίου ισχύος στην περιοχή. Πολύ σύντομα δεν θα υφίσταται καμία ισορροπία δυνάμεων, γεγονός το οποίο θα προδικάσει και την ικανότητα της Ελλάδος αλλά και της Κύπρου να διασφαλίσουν τα εθνικά κεκτημένα τους (κατοχύρωση Α.Ο.Ζ. κ.ο.κ.).
Η οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα για 6^η συνεχόμενη χρονιά, αποτελεί τροχοπέδη για την εκπόνηση νέων εξοπλιστικών προγραμμάτων. Ωστόσο η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να αντιληφθεί ότι η διενέργεια διαγωνισμών με διαφανείς διαδικασίες, η μεταφορά τεχνογνωσίας εξαιτίας της ανάθεσης κατασκευής των οπλικών συστημάτων από την ελληνική αμυντική βιομηχανία, τα ανταποδοτικά οφέλη από τις συγκεκριμένες προμήθειες (γνωστά και ως Offsets), η ενίσχυση των Ε.Δ. και η εμπέδωση κλίματος ασφαλείας, μόνο ευεργετικά μπορούν να δράσουν υπέρ της εθνικής οικονομίας. Σε κάθε περίπτωση είναι ζήτημα πολιτικής αντίληψης, προθέσεων και βούλησης. Γνώμονα για οποιαδήποτε αμυντική αναδιοργάνωση, θα πρέπει να αποτελεί το είδος και η μορφή των δυνητικών απειλών. Αναπόδραστες παράμετροι στις όποιες αποφάσεις, η τρέχουσα οικονομική συγκυρία και το δημογραφικό πρόβλημα.


Παούνης Νικόλαος
Βαλκανιολόγος, Διεθνολόγος M.Sc.
Defencenews gr.
[1] http://www.turkeyswar.com/aviation/aviation.html
[2] https://www.hvkk.tsk.tr/tr-tr/
[3] Kırmızı Kitap, Milli Güvenlik Stratejisi. Yeni dünya düzeni, küreselleşme, savaş ve terör, türkiye gerçeği, güvenllik stratejileri Türkiye. Paraf yayınevi/İstanbul. (2011)
[4] Παούνης Νικόλαος: Συνέδριο Mare Nostrum. Πανεπιστήμιο Αιγαίου Μάιος 2015. Διάλεξη: Το Δόγμα, η Δομή, η Οργάνωση και οι Εξοπλισμοί των Τ.Ε.Δ.
[5] Μαυρόπουλος Παναγιώτης: Το Κέντρο Βάρους. http://www.warandstrategy.gr/stratigiki/stratiotiki-stratigiki/49-to-kentro-varous
[6] https://www.tbmm.gov.tr/arastirma_komisyonlari/darbe_muhtira/docs/ek1.pdf
[7] http://www.airforce-technology.com/projects/som-air-to-surface-cruise-missile/
[8] https://www.hvkk.tsk.tr/tr-tr/T%C3%BCrk_Hava_Kuvvetleri/Hakk%C4%B1m%C4%B1zda/Te%C5%9Fkil%C3%A2t/MuhHvKv_ve_HvFzSvnKl%C4%B1%C4%9F%C4%B1
[9] https://www.tai.com.tr/tr/proje/f-16-seri-montaj-modernizasyon-programi
[10] http://www.f-16.net/f-16_users_article21.html
[11] Σε συνεργασία με την Κίνα.
[12] http://taitfx.wix.com/taitfx#!blglr/c1x9v
[13] https://www.tai.com.tr/en/project/erciyes-c-130
[14] Ταξίαρχος Λεονάρδος Π. Οι δορυφόροι ως πολλαπλασιαστές ισχύος. Περιοδικά ΕΛΕΣΜΕ.
[15] Οι αποστολές ELINT αναφέρονται στη συλλογή πληροφοριών μέσω της χρήσης ηλεκτρονικών αισθητήρων. Οι αποστολές COMINT σχετίζονται κυρίως με την υποκλοπή των εχθρικών σημάτων τηλεπικοινωνιών. Τέλος, με τις αποστολές COMJAM, επιχειρείται η πραγματοποίηση παρεμβολών στο εχθρικό δίκτυο τηλεπικοινωνιών, ώστε να καταστεί αδύνατη η ανταλλαγή σημάτων μεταξύ των αντίπαλων μονάδων.
[16] http://www.defensenews.com/story/defense/policy-budget/industry/2015/01/23/turkey-jammer-aselsan-ssm-standoff-golge/22209903/
[17] http://businessaircraft.bombardier.com/en/aircraft/global.html
[18] http://www.globalsecurity.org/military/systems/aircraft/kc-135r-pacer-crag.htm
[19] Οι Τ.Ε.Δ. παρέλαβαν συνολικά 12 Bayraktar κατασκευασμένα από την εταιρεία Kale-Baykar.
[20] http://www.upi.com/Business_News/Security-Industry/2015/10/30/Turkey-gets-State-Department-approval-for-JDAM-kits/4581446219982/
[21] Νικολάου Χαράλαμπος: Διεθνείς Πολιτικές και Στρατιωτικές Συνθήκες, Συμφωνίες και Συμβάσεις. (Φλώρος 1996).
[22] Παούνης Νικόλαος: Ίμια 1996. Μια ολοκληρωμένη αναφορά στην ελληνοτουρκική κρίση. (Σταμούλης 2013).σελ.194-199.
[23] Στοιχεία Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας.
[24] Παούνης Νικόλαος: Το ρώσο-τουρκικό ισοζύγιο ισχύος. Άρθρο για λογαριασμό του Foreign Affairs (Φεβρουάριος 2016): http://www.foreignaffairs.gr/articles/70697/nikolaos-paoynis/to-roso-toyrkiko-isozygio-isxyos
[25] Προμήθεια 30 μαχητικών F-16C/D block52+ Advanced M.  Παραγγελία το έτος 2005, και παραλαβή το 2010.http://www.anixneuseis.gr