Γνωρίζατε ότι το Εθνικό Ζώo της Ελλάδας είναι το δελφίνι;

"Λήμνια αντί για Ίμια και δεν θα υπήρχε θέμα"

Εκτύπωση Αποθήκευση Αποστολή Μέγεθος Facebook Twitter Ο πρώην πρέσβης της Ελλάδας στη Βρετανία την εποχή της κρίσης αποκαλύπτει ότι η χώρα μας δεν έχει κατοχυρώσει νομικά την κυριαρχία επί των βραχονησίδων εξαιτίας των οποίων φτάσαμε στα πρόθυρα του πολέμου με την Τουρκία. Συνέντευξη στον Ανδρέα Ανδριανόπουλο Τα παιδιά μας πήγαιναν στο ίδιο σχολείο. Μάλιστα ο μικρός μου γιος ξάφνιαζε συχνά τον κατά πολύ μεγαλύτερο δικό του με τα σπασμένα του ρώσικα. Με μητέρα γεννημένη στη Μόσχα και μαθητής αγγλικών σχολείων, το παιδί του είναι ένας πραγματικός πολίτης του κόσμου. Με έναν πατέρα όμως βαθύ γνώστη των τρικυμιών που κατά καιρούς περνούν τα εθνικά μας συμφέροντα και χειριστή σε δύσκολες περιόδους πολλών απ’ αυτών. Ο Ηλίας Γούναρης δεν είναι πλέον μέλος της ελληνικής διπλωματικής υπηρεσίας. Πρόσφατα συνταξιοδοτήθηκε. Οι εμπειρίες του όμως είναι ανεκτίμητες, όπως και η γνώμη του για την αντιμετώπιση δύσκολων συγκυριών στην πορεία των εθνικών μας θεμάτων. Αποφασίσαμε να συναντηθούμε και δέχθηκε να μιλήσουμε δημόσια με αφορμή μια κοινή μας ανάμνηση. Εκείνος ήταν πρέσβης στο Λονδίνο κι εγώ ακαδημαϊκός επισκέπτης (visiting scholar) στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ το 1996, όταν ξέσπασε η κρίση των Ιμίων. Και τηλεφωνικά μου είχε εκφράσει το άγχος του για την αναζήτηση χαρτών στο Βρετανικό Ναυαρχείο που να θεμελιώνουν τα δικαιώματά μας. «Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι πάντες κατελήφθησαν εξ απήνης. Όχι μόνο εμείς οι Έλληνες αλλά και οι ξένοι» μου λέει. Η κρίση τελείωσε τότε δίχως να έχει αποσαφηνιστεί το ζήτημα της κυριαρχίας. Αυτό παρέμεινε ως εκκρεμότητα, του επισημαίνω. «Το θέμα ήταν να αποφευχθεί ο πόλεμος» απαντά. «Δεν έπρεπε να γίνει πόλεμος για κάτι τέτοιο. Δεν υπήρχε εκεί ούτε οικονομικό, ούτε κάποιο άλλο συμφέρον, τίποτα». Θα μπορούσε όμως να δημιουργηθεί προηγούμενο για περαιτέρω αμφισβητήσεις σε άλλες γειτονικές περιοχές στο μέλλον, επιμένω. «Αυτό ασφαλώς και ισχύει» μου απαντά, «αλλά είναι άλλο θέμα. Με τίποτα όμως δεν έπρεπε να γίνει πόλεμος για κάτι τέτοιο». Σαράντα νησίδες έκτασης 40 στρεμμάτων είναι τα Ίμια. Και μάλιστα «δεν υπήρχε ούτε το τεκμήριο της μακροχρόνιας χρήσης» δηλώνει ο συνομιλητής μου. «Οι μόνοι που πήγαιναν εκεί ήσαν κάποιοι, Έλληνες βεβαίως, βοσκοί κατσικιών. Ωστόσο αυτό ήταν δύσκολο να τεκμηριώσει κυριαρχία». «Με τη μεσολάβηση και των Αμερικανών η σύρραξη αποσοβήθηκε. Έμεινε όμως σε εκκρεμότητα το ζήτημα της κυριαρχίας. Έκτοτε τέθηκε το θέμα των γκρίζων ζωνών». Πώς προβάλλονται τέτοιοι ισχυρισμοί; Συνεχίζει ο Ηλίας Γούναρης: «Το θέμα ξεκινάει με τη συνθήκη της Λοζάνης, που με σαφήνεια αναφέρει πως τα νησιά που βρίσκονται μέχρι 2.800 η 3.000 μέτρα -δεν ενθυμούμαι καλά- από την τουρκική ακτή ανήκουν σε αυτήν. Όλα τα άλλα αποτελούν ελληνικό έδαφος. Κι εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα. Διότι τα νησάκια αυτά βρίσκονται ακριβώς στο όριο. Κανείς όμως ποτέ δεν είχε αμφισβητήσει το ότι ανήκαν στην Ελλάδα. Οι Τούρκοι μόνο μερικές φορές έλεγαν το αντίθετο. Το αστείο είναι πως σε όλους τους χάρτες τα νησιά αυτά αναφέρονταν ως Λήμνια. Υπάρχει εκεί γύρω ένα νησί με την ονομασία Μεγαλόλημνος, κι από εκεί προφανώς πήραν το όνομα Λήμνια. Οι ψαράδες όμως τα αποκαλούσαν Ίμια και τελικά επεκράτησε αυτή η ονομασία. Αυτό μας έφερε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Γιατί όταν πήγα στο Φόρειν Όφις και ζήτησα τη βοήθειά τους για να καθορίσουμε την ελληνική κυριαρχία, μιας και είχα βρει τους παλιούς χάρτες του Βρετανικού Ναυαρχείου που έδειχναν πως τα νησιά αυτά ήσαν εντός της ελληνικής κορυφογραμμής, Ίμια δεν υπήρχαν! Οι Εγγλέζοι έκαναν τα ειρωνικά τους σχόλια και προσπάθησα να εξηγήσω πως πρόκειται για γλωσσική παραφθορά. Σκέφθηκα όμως πως θα ήταν ίσως σωστότερο να τα αποκαλούμε με το σωστό τους όνομα Λήμνια, όπως τα ανέφεραν και οι χάρτες, ώστε να μην επιμένουμε για την κυριαρχία μας επί εδαφών που τα αποκαλούμε με ονόματα που δεν υπάρχουν πουθενά. Έκανα και σχετικό τηλεγράφημα στην Αθήνα, αλλά συνέχεια δεν υπήρξε». «Ζητήσαμε λοιπόν από τους Βρετανούς να επιβεβαιώσουν την εγκυρότητα των χαρτών τους και να δηλώσουν πως τα νησιά ανήκαν στην Ελλάδα. Ο αρμόδιος υφυπουργός με άκουσε με προσοχή και στο τέλος μού δήλωσε off the record πως «δεν έχουμε αμφιβολία πως τα νησιά ανήκουν σε εσάς, αλλά δεν πρόκειται ποτέ να το δηλώσουμε δημοσίως. Διότι θα εμπλακούμε σε μια διαμάχη μεταξύ των συμμάχων μας και δεν έχουμε διάθεση ή συμφέρον για κάτι τέτοιο. Αυτό θα πρέπει να το λύσετε εσείς με την Τουρκία. Μην περιμένετε τίποτα από εμάς». Οι Τούρκοι έλεγαν πως τα 32 πρωτόκολλα που είχαν υπογράψει με τους Ιταλούς ήσαν διμερείς συμφωνίες, αλλά δεν είχαν την ισχύ μιας συμφωνίας κατατεθειμένης στην Κοινωνία των Εθνών που θα είχε διεθνή ισχύ. Οι Τούρκοι συνέχεια επανέρχονταν στη συνθήκη της Λοζάννη. Η οποία όμως έχει γενικές διατυπώσεις. Αναφέρει ονομαστικά 13 νησιά που ανήκουν στην Ελλάδα και πως οι νησίδες υπάγονται στην κυριαρχία της χώρας που έχει το μεγαλύτερο νησί κοντά. Η Κάλυμνος βέβαια απέχει αρκετά, όπως και η Μεγαλόλημνος, όπως νομίζω ότι λέγεται, δεν είναι κοντά. Τα τουρκικά παράλια είναι πιο κοντά. Έτσι η κατάσταση περιπλέκεται». Ο πρώην πρέσβης μας ολοκληρώνει: «Καταθέσαμε τα σχετικά πρωτόκολλα στον ΟΗΕ μετά την κρίση, αλλά η Τουρκία δεν τα αναγνωρίζει και όλες οι μεγάλες δυνάμεις δεν παίρνουν θέση, δεν τα αποδέχονται δηλαδή επίσημα. Δεν χωράει αμφιβολία πως έχουμε διαφορές με την Τουρκία που θα πρέπει να επιλυθούν. Απλώς δεν ξέρεις αν κάνεις προσφυγή στο διεθνές δικαστήριο τι θα σου βγει στα νομικά. Έτσι, όμως, οι εκκρεμότητες θα παραμένουν. Και οι ελληνικές θέσεις δεν είναι πάντα σαφείς. Καταγγέλλουμε, λόγου χάρη, την παραβίαση του εναέριου χώρου μας από τουρκικά αεροπλάνα, αλλά δεν λέμε τίποτα όταν το ίδιο κάνουν, και με μεγάλη συχνότητα μάλιστα, οι Αμερικανοί!». Ο Ηλίας Γούναρης υπηρέτησε ως πρέσβης της χώρας μας στη Μόσχα, στο Λονδίνο και στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία στον ΟΗΕ, διετέλεσε γενικός διευθυντής Πολιτικών Υποθέσεων υπουργείου Εξωτερικών, διαπραγματευτής για το όνομα των Σκοπίων, ενώ είναι και πρώην Πρόεδρος της Ένωσης Διπλωματικών Υπαλλήλων.