ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΕΡΑΣΑΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΟΓΟ

Στην ελληνική γλώσσα έχουν επικρατήσει αρκετές γλωσσικές παρανοήσεις από λέξεις εισαγόμενες. Θα δούμε σήμερα πώς χρησιμοποιούνται κάποιες από αυτές και εάν είναι σωστές τόσο στην εκφορά τους όσο και νοηματικά.

Καλσόν: Εάν βρεθείτε στη Γαλλία, είστε γυναίκα και σχιστούν οι κάλτσες σας, μη διανοηθείτε να μπείτε σε μαγαζί και να ζητήσετε ένα καλσόν. Ο πωλητής του καταστήματος θα γελάσει. Εάν επιμείνετε, θα σας οδηγήσει στο τμήμα ανδρικών εσωρούχων και θα σας δώσει ένα …σώβρακο, αφού caleçon στα γαλλικά σημαίνει σώβρακο! Αυτό που στην Ελλάδα λέμε καλσόν, οι γάλλοι το λένε κολάν (collant).

Κραγιόν: Άλλη μία παρανοημένη λέξη είναι το κραγιόν. Le crayon στα γαλλικά είναι το μολύβι, το κοινό μαύρο μολύβι που γράφουμε και ούτε καν προφέρεται κραγιόν, αλλά κρεγιόν. Αυτό που εμείς λέμε κραγιόν των χειλιών, οι γάλλοι το ονομάζουν ρουζ α λέβρ (rouge à lèvres).

Cabinet: Η λέξη καμπινέ, δεν είναι πάντα αυτό που εύλογα εννοούμε στα ελληνικά, αφού cabinet είναι παντός είδους θάλαμος ή αίθουσα. Για την αίθουσα συσκέψεων των δικαστών επί παραδείγματι, χρησιμοποιούν το cabinet de consultation. Το αναγνωστήριο είναι cabinet de lecture. Cabinet de ministre είναι το γραφείο Υπουργού. Για την τουαλέτα όμως, ειδικά, χρησιμοποιούν το cabinet de toilette.

Μανό: Η "ελληνική" (;) λέξη μανό (βερνίκι νυχιών) δεν σημαίνει τίποτα απολύτως για τους Γάλλους αφού είναι ανύπαρκτη! Το μανό κανονικά είναι Vernis à ongles, βερνίκι νυχιών.

Σερβιέτα: Η λέξη από τα γαλλικά σημαίνει την πετσέτα αλλά και τον χαρτοφύλακα! Αντιστοιχεί με την αγγλική briefcase που σημαίνει επίσης τον χαρτοφύλακα. Πώς τώρα η πετσέτα κατάντησε σερβιέτα; Η παρανόηση άρχισε όταν οι Ευρωπαίες (ήδη πριν από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο), φορούσαν χνουδωτό, φτιαγμένο από πετσέτα ύφασμα, κομμένο σε πάνες, για να αντιμετωπίσουν τις δύσκολες μέρες του κύκλου τους.

Όπως ήταν φυσικό, η «μόδα» μεταδόθηκε ραγδαία για να αντιμετωπισθεί αυτή η ανάγκη και η serviette – πετσέτα έγινε σερβιέτα. Η λέξη είναι όμως πολύ παλαιότερη. Κάνει πρώτη φορά την εμφάνισή της στη γαλλική γλώσσα τον XIV (14ο) αιώνα και σημαίνει πάλι την πετσέτα.

Κρουασάν: Είναι η αύξηση του φεγγαριού, η ημισέληνος, το μισοφέγγαρο. Κρουασάν (croissant) είναι στην κυριολεξία η μετοχή του ρήματος croître (προφέρεται κρουάτρ) και σημαίνει αυξάνω. Γι’ αυτό οι Γάλλοι με τη λέξη αυτή εννοούν το μισοφέγγαρο, επειδή πρόκειται να αυξηθεί και να γίνει πανσέληνος.

Όμως από την ημισέληνο μέχρι το ψωμάκι, υπάρχει τεράστια απόσταση την οποία καλείται να καλύψει η Ιστορία με μια καταπληκτική λεπτομέρεια. Όταν το 1683 οι Τούρκοι με τον αυτοκράτορά τους το Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, πολιορκούσαν τη Βιέννη της Αυστρίας, επειδή δεν μπορούσαν να καταλάβουν την Αυστριακή πρωτεύουσα με έφοδο, άρχισαν να σκάβουν «λαγούμια» (υπονόμους), ώστε να περάσουν υπογείως τα ισχυρά τείχη της Βιέννης.

Η επιχείρηση ίσως και να πετύχαινε, εάν την εποχή εκείνη οι βιεννέζικοι φούρνοι δεν ήταν χτισμένοι κοντά στα τείχη της πόλης και οι αρτοποιοί άκουσαν το υπόγειο σκάψιμο. Φυσικά, δώσανε συναγερμό και ο Αυστριακός στρατός επετέθη και γλίτωσε τη Βιέννη.

Όταν οι Τούρκοι απομακρύνθηκαν, οι αρτοποιοί της Βιέννης για να πανηγυρίσουν το γεγονός της σωτηρίας τους, κατασκεύασαν ψωμάκια στο σχήμα του εμβλήματος της τούρκικης σημαίας, την ημισέληνο. Αυτό ήταν το σύμβολο της νίκης! Το σχήμα αυτό άρεσε στους Βιεννέζους και το ημικυκλικό σαν φεγγάρι ψωμάκι, διαδόθηκε και επεβλήθη στην Αυστρία και από κει σε όλον τον κόσμο.

Καναπές: Η λέξη είναι αντιδάνειο. Γαλλικά --} canapé, που προέρχεται από την λατινική conopeum (μεσαιωνικά λατινικά canapeum) και αυτή από την αρχαία ελληνική κωνώπιον που κυριολεκτικά σημαίνει κρεβάτι με κουνουπιέρα, (κώνωψ = κουνούπι).

Κάτι άλλο που πρέπει να γνωρίζουμε, είναι πως οι λέξεις που προέρχονται από τα γαλλικά, και έχουν επικρατήσει και στα ελληνικά, είναι γένους ουδετέρου και άκλιτες. Π.χ. το στυλό - τα στυλό, το ρεπό - του ρεπό - τα ρεπό, (και όχι εκείνα τα φρικώδη: οι στυλοί, των στυλών, τα ρεπά, κ.λ.π. που κατά κόρον ακούγονται)!

Πηγές:

Dictionnaire Etymologique du français – Robert
Λέξεις και Φράσεις Παροιμιώδεις – Τάκη Νατσούλη
Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας – Γ. Μπαμπινιώτη.

/melitilexeis.