Η καντονοποίηση των Σκοπίων και το ζήτημα της ονομασίας
Του Κωνσταντίνου Χολέβα*
Όταν το κράτος των Σκοπίων αποσχίσθηκε από την διαλυομένη Γιουγκοσλαβία, τον Σεπτέμβριο του 1991, παρουσιάσθηκε διεθνώς ως το εθνικό κράτος των Μακεδόνων, υποβαθμίζοντας την παρουσία Αλβανών και άλλων εθνικών ομάδων. Με αυτό το επιχείρημα διεκδίκησε το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» προκαλώντας εύλογες αντιδράσεις από την Ελλάδα. Τώρα, όμως, οι εσωτερικές εξελίξεις οδηγούν στον μετασχηματισμό του κράτους σε ομοσπονδία μεταξύ Σλάβων (ψευδομακεδόνων) και Αλβανών και δεν αποκλείεται η περαιτέρω καντονοποίηση με την ανάδειξη και άλλων εθνικών μειονοτήτων.
Θυμίζω τα κυριότερα γεγονότα:
Οι Αλβανοί αποτελούν περίπου το 30% του πληθυσμού της ΠΓΔΜ και μετά από την υποστήριξη της Δύσης προς το ανεξάρτητο Κόσοβο διεκδικούν καθεστώς ισοτιμίας με τους Σλάβους των Σκοπίων. Η κυβέρνηση του Έντι Ράμα στα Τίρανα συντονίζει φανερά τα αλβανικά αιτήματα και προσφάτως κάλεσε τα 4 αλβανικά κόμματα των Σκοπίων να υπογράψουν το Αλβανικό Μανιφέστο. Με το κείμενο αυτό, που έγινε γνωστό στα μέσα Ιανουαρίου, τα αλβανικά κόμματα προτείνουν ουσιαστικά την πλήρη συγκυριαρχία με το σλαβικό στοιχείο και την ομοσπονδοποίηση της χώρας. Ούτως ή άλλως η στήριξή τους είναι απαραίτητη για τον σχηματισμό κυβερνήσεως δεδομένου ότι ούτε η Δεξιά του ΒΜΡΟ-ΔΠΜΗΕ (Γκρούεφσκι) ούτε η Σοσιαλδημοκρατική Ένωση του Ζάεφ έχουν την αυτοδυναμία μετά τις βουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου 2016.
ΟΙ Αλβανοί των Σκοπίων ζητούν την εφαρμογή της αρχής της πολυεθνικότητας, την αλλαγή του Συντάγματος και των εθνικών συμβόλων, την ισοτιμία της αλβανικής γλώσσας με την λεγόμενη «μακεδονική» και ισχυρή εκπροσώπηση στον Στρατό, την Αστυνομία και τη Δημόσια Διοίκηση.
Παραλλήλως η Βουλγαρία αμφισβητεί συστηματικά την ύπαρξη «Μακεδονικού» Έθνους και θεωρεί Βουλγάρους τους Σλάβους των Σκοπίων. Ο απερχόμενος Πρόεδρος της Βουλγαρίας Πλεβλένλιεφ ζήτησε από τα Σκόπια να εγκαταλείψουν τον Μακεδονισμό, ενώ οι ιστορικοί επιστήμονες στη Σόφια θεωρούν ότι οι λεγόμενοι «Μακεδόνες» είναι Βούλγαροι. Τα τελευταία δέκα χρόνια μεγάλος αριθμός Σκοπιανών πολιτών ζητούν τη βουλγαρική υπηκοότητα. Βούλγαρος δηλώνει πλέον και ο πρώην Πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ Λιούπτσο Γκεοργκίεφσκι.
Στις 22.1.2017 ο Πρόεδρος του Βουλγαρικού Πρακτορείου Ειδήσεων Κρασιμίρ Ουζούνοφ χαρακτήρισε αναπόφευκτη την ομοσπονδοποίηση των Σκοπίων και επισήμανε ότι: «Τα αιτήματα των Αλβανών για τη χρήση της αλβανικής γλώσσας ως δεύτερης επίσημης γλώσσας σε όλη τη χώρα και η ίση οικονομική κατανομή στις ανατολικές και δυτικές επαρχίες θα χωρίζουν σιωπηλά τη χώρα σε καντόνια, αφού στις ανατολικές περιοχές κυριαρχεί ο σλαβοβουλγαρικός πληθυσμός και στις ανατολικές επαρχίες ο αλβανικός».
Άλλωστε την πρόβλεψη για τον μετασχηματισμό της ΠΓΔΜ σε ομοσπονδία Αλβανών και Σλάβων έχει κάνει από τις 20.5.2015 ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ αναφερόμενος ακόμη και σε πιθανότητα διάσπασης του κράτους μεταξύ Αλβανίας και Βουλγαρίας.
Στην προϊούσα καντονοποίηση δεν αποκλείεται να εκδηλώσουν απαιτήσεις και οι Σέρβοι, οι οποίοι διαθέτουν μειονότητα στα Σκόπια. Είναι αξιοπρόσεκτη η αλλαγή της επίσημης θέσης της Σερβίας, η οποία έπαυσε διεθνώς, αλλά και στο εσωτερικό της, να χρησιμοποιεί το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» για τα Σκόπια και προσχώρησε στη χρήση του όρου FYROM.
Η Ελλάς οφείλει να αξιοποιήσει την αλλαγή της κρατικής δομής της ΠΓΔΜ και την ανάδειξη του πολυεθνικού χαρακτήρα του γειτονικού μας κράτους.
Πρώτον, είναι καιρός να ζητήσουμε τη διεξαγωγή μιας αντικειμενικής απογραφής πληθυσμού υπό την αιγίδα διεθνών Οργανισμών για να μάθουμε επιτέλους ποιο είναι το αριθμητικό μέγεθος της ελληνικής μειονότητας (κυρίως Βλαχόφωνοι Έλληνες καταπιεζόμενοι επί δεκαετίες).
Δεύτερον, πρέπει να διακηρύξουμε ὀτι δεν είναι δυνατόν να διεκδικεί το όνομα Μακεδονία ένα κράτος πολυεθνικό, στο οποίο οι «Μακεδόνες» θα αποτελούν ένα από τα δύο ή τρία ή και τέσσερα καντόνια που αναμένεται να δημιουργηθούν. Ένα καντόνιο δεν μπορεί να επιβάλει την εθνική ονομασία του σε όλη τη χώρα. Πχ θα ήταν παράλογο όλο το Βέλγιο να ονομασθεί Βαλλονία.
Η καντονοποίηση των Σκοπίων είναι ευκαιρία για την Ελλάδα.
Σχόλια