Feldstein: Το αδύναμο ευρώ είναι η μόνη λύση

Η πιθανότητα διάσπασης της ευρωζώνης είναι θέμα που πλέον συζητείται ανοιχτά από αξιωματούχους και στελέχη της αγοράς. Το επιτόκιο στα ισπανικά κρατικά ομόλογα εκτοξεύθηκε πάνω από το 7%, αντικατοπτρίζοντας την έλλειψη προόδου στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης, αλλά και τοπικών περιφερειών όπως η Βαλένθια, και όχι μόνο. Η Ελλάδα πιθανότατα θα αποτύχει κατά την επιθεώρηση της τρόικας, φέρνοντας ακόμη πιο κοντά την έξοδό της, ακόμη και το φθινόπωρο. Ακόμη και η Γερμανία δέχεται πιέσεις επειδή η Bundesbank έχει πολύ μεγάλη έκθεση στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Η τελευταία σύνοδος της ευρωζώνης έληξε με ένα αισιόδοξο ανακοινωθέν, αλλά χωρίς ουσία. Εν τω μεταξύ, οι αγορές ενδέχεται να επιβάλουν τη δική τους λύση στους αξιωματούχους των Βρυξελλών. Η αποδυνάμωση της αξίας του ευρώ ίσως να είναι το κλειδί για την επιβίωση της ευρωζώνης.

Το ευρώ υποχώρησε τον τελευταίο χρόνο κατά 15% συγκριτικά με το δολάριο (από $1,44 κάτω από $1,21). Εάν υποχωρήσει περαιτέρω κατά 15%, τότε θα πλησιάσει σε ισοτιμία 1 προς 1 έναντι του δολαρίου, ενώ θα εξακολουθεί να είναι υψηλότερα κατά 20% από το ιστορικό χαμηλό των 84 σεντς.

Η αποδυνάμωσή του θα μειώσει τις τιμές των ευρωπαϊκών εξαγωγών και θα αυξήσει το κόστος των εισαγωγών, μειώνοντας ή εκμηδενίζοντας τα ελλείμματα στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, καθώς σχεδόν το ήμισυ του εμπορίου τους διεξάγεται σε χώρες εκτός ευρωζώνης. Το αδύναμο ευρώ θα ενισχύσει επίσης τις καθαρές εξαγωγές της Γερμανίας, θα αυξήσει τους γερμανικούς μισθούς και θα μειώσει τις εμπορικές ανισορροπίες εντός της ευρωζώνης.

Η αύξηση των καθαρών εξαγωγών στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας θα αυξήσει επίσης το ΑΕΠ και θα ανατρέψει την ύφεση, η οποία άλλωστε οφείλεται στους υψηλότερους φόρους και στις περικοπές των κρατικών δαπανών. Με αυτόν τον τρόπο, θα γίνει πολιτικά εφικτή η επίτευξη της απαραίτητης δημοσιονομικής προσαρμογής. Η στροφή από την ύφεση στην ανάπτυξη θα οδηγήσει σε αύξηση των εσόδων για τις επιχειρήσεις και της απασχόλησης, μειώνοντας κατά συνέπεια τα επισφαλή δάνεια και τη στάση πληρωμών σε ενυπόθηκα δάνεια, που τώρα πλήττουν τις τράπεζες.

Τις πρόσφατες εβδομάδες συζήτησα το θέμα της αποδυνάμωσης του ευρώ με Ευρωπαίους αξιωματούχους, νυν και πρώην. Περίμενα ότι θα μου πουν πως είναι γνωστός ο ευρωσκεπτικισμός μου και πως ανέκαθεν κατέκρινα το ευρώ. Έγινε, όμως, ακριβώς το αντίθετο. Όλοι τους συμφώνησαν στο ότι η αποδυνάμωση του ευρώ είναι αναγκαία για την επιβίωσή του.

Η συνεχιζόμενη μείωση της αξίας του δείχνει την αντίληψη των αγορών ότι το ευρώ πρέπει να υποχωρήσει, ειδάλλως η ευρωζώνη θα καταρρεύσει. Οι επενδυτές, άλλωστε, γνωρίζουν πόσο απότομα μπορεί να πέσει ένα νόμισμα: το 2008 το ευρώ υποχώρησε κατά 30% έναντι του δολαρίου μέσα σε έναν χρόνο και κατά 25% έναντι της βρετανικής στερλίνας μέσα σε έξι μήνες.

Η υποχώρησή του, κατά συνέπεια, μπορεί να συμβεί χωρίς να υπάρχει κάποια συγκεκριμένη δράση από την ΕΚΤ. Εάν, όμως, η ΕΚΤ προχωρήσει σε περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, τότε θα υπάρξει επιτάχυνση των διαδικασιών.

Παράλληλα, ο αντίκτυπος στην αμερικανική οικονομία από την επακόλουθη μείωση των αμερικανικών εξαγωγών προς την ευρωζώνη θα είναι μικρός γιατί το εμπόριο των ΗΠΑ με τα μέλη της ζώνης του ευρώ αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 5% του αμερικανικού ΑΕΠ. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να περιμένει κανείς ότι θα υπάρξει πολιτική αντίδραση από την Ουάσιγκτον για τη στήριξη του ενιαίου νομίσματος.

Οι ΗΠΑ, άλλωστε, δεν συνηθίζουν να παρεμβαίνουν στην αγορά συναλλάγματος και τα επιτόκια είναι ήδη τόσο χαμηλά ώστε μεγαλύτερη μείωση θα ήταν απίθανη ακόμη και εάν το ήθελε η Fed. Επιπλέον, τόσο ο πρόεδρος Barack Obama όσο και ο πρόεδρος της Fed, Ben Bernanke, τόνισαν προσφάτως τον κίνδυνο που εγκυμονεί για τις ΗΠΑ η ενδεχόμενη κατάρρευση της ευρωζώνης.

Πιστεύω, τώρα, όπως και πριν από 20 χρόνια, ότι η επιβολή ενός ενιαίου νομίσματος σε μία ετερογενή ομάδα χωρών είναι λάθος. Η Ευρώπη δεν έχει τη γεωγραφική κινητικότητα και τους αυτοματισμούς μεταφοράς πόρων από τα πλούσια στα φτωχά κράτη, που δίνουν τη δυνατότητα στα ομόσπονδα κράτη των ΗΠΑ να έχουν ένα ενιαίο νόμισμα. Ενώ, όμως, η δημιουργία της ευρωζώνης ήταν ένα οικονομικό λάθος, το να διαλυθεί τώρα θα ήταν πολύ επιζήμιο για κυβερνήσεις, επενδυτές και πολίτες.

Ακόμη κι αν σωθεί η ευρωζώνη, πάντως, θα πρέπει να αντιμετωπίσει το δομικό πρόβλημα του ενιαίου νομίσματος: ακατάλληλη νομισματική πολιτική σε διαφορετικές χώρες και διάφορους καιρούς. Τα άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει τώρα η ευρωζώνη, όμως, μπορεί να σταματήσουν να υπάρχουν. Οι αγορές ομολόγων θα αποτρέψουν τον υπερβολικό δανεισμό των κυβερνήσεων και του ιδιωτικού τομέα, που καταγράφηκε την προηγούμενη δεκαετία. Και οι χώρες της περιφέρειας θα προχωρήσουν στα απαραίτητα μεταρρυθμιστικά βήματα, που θα μειώσουν τις διαφορές στην παραγωγικότητα και στο κόστος ανά μονάδα εργασίας.

Αξίζει να προσπαθήσουμε μία νέα αρχή για το ευρώ.

*Ο Martin Feldstein είναι καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Harvard.

ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.