Αλλάζουν οι παραδοσιακοί ρόλοι στην ευρωπαϊκή οικονομία

Αλλάζουν ακόμα και οι πιο παραδοσιακοί ρόλοι στην ευρωπαϊκή οικονομία, λόγω της κρίσης κρατικού χρέους και των παρενεργειών της για τον τραπεζικό κλάδο. Για την ομαλή λειτουργία της οικονομίας, οι τράπεζες πρέπει να δανείζουν και οι επιχειρήσεις να επενδύουν. Όμως, στην Ευρώπη, δεν συμβαίνει κανένα από τα δύο. Οι τράπεζες φοβούνται να δανείσουν ακόμα και η μία την άλλη, καθώς η δυσπιστία έχει ριζώσει βαθιά στο χρηματοοικονομικό σύστημα. Και οι επιχειρήσεις φοβούνται να επενδύσουν, καθώς προτιμούν να κρατήσουν τη ρευστότητά τους, ως ασπίδα προστασίας απέναντι στην πιστωτική ασφυξία και την επερχόμενη ύφεση. Και εάν αυτές οι συμπεριφορές είναι λίγο-πολύ δικαιολογημένες και αναμενόμενες σε καιρούς κρίσης, η πλήρης αντιστροφή των παραδοσιακών ρόλων μεταξύ των επιχειρήσεων και των τραπεζών, δεν μπορεί παρά να ξαφνιάζει. Με 2 τρισ. δολάρια σε πλεονάζουσα ρευστότητα, οι επιχειρηματικοί κολοσσοί της Ευρώπης και των ΗΠΑ γίνονται τώρα οι… χρηματοδότες των «άρρωστων» ευρωπαϊκών τραπεζών.

Η λεγόμενη διαδικασία της απομόχλευσης (deleveraging), κρατά όμηρο την ευρωπαϊκή οικονομία. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα βουνά των χρεών που συσσωρεύτηκαν κατά τη διάρκεια της φούσκας του δανεισμού, ευρωπαϊκές τράπεζες, επιχειρήσεις αλλά και νοικοκυριά, αναγκάζονται να καταφύγουν στην απομόχλευση· Ουσιαστικά, στη μείωση των δανείων τους. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Morgan Stanley, αυτή η διαδικασία του deleveraging, θα αγγίξει τα 2,5 τρισ. ευρώ, μέσα σε δύο χρόνια, μόνο για τις ευρωπαϊκές τράπεζες. 

Και μόνο του νούμερο αυτό, προϊδεάζει για την πιστωτική ασφυξία που ήδη έχει αρχίσει να εκδηλώνεται στην Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες καλούνται να αντλήσουν αρκετά δισ. νέα κεφάλαια έως τέλος του 2012. Όμως, οι περισσότερες τράπεζες θα επιχειρήσουν να αποφύγουν την άντληση κεφαλαίων, στρεφόμενες, αντ΄ αυτού, στη λύση της συρρίκνωσης των ισολογισμών τους, κατά τουλάχιστον 900 δισ. ευρώ στα επόμενα δύο χρόνια. 

Είναι λοιπόν, σαφές, ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν έχουν καμία διάθεση να επιβαρύνουν τους ισολογισμούς τους με νέα δάνεια. Βλέποντας τις πρώτες ενδείξεις της πιστωτικής ασφυξίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε να δώσει δάνεια 3ετούς διάρκειας στις εμπορικές τράπεζες. Ήλπιζε ότι μέρος της ρευστότητας αυτής θα κατέληγε στην πραγματική οικονομία. Όμως, το σχέδιό της εξελίχθηκε σε φιάσκο. Οι τράπεζες δανείστηκαν μεν 1 τρισ. Όμως αντί να αρχίσουν να δανείζουν τα κεφάλαια αυτά, για να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία, έσπευσαν να τα «παρκάρουν» σε καταθέσεις στην ΕΚΤ, από τις οποίες εισπράττουν ένα μηδαμινό επιτόκιο/ Ενώ, λοιπόν, η δυσπιστία αποτρέπει τις τράπεζες ακόμα και από το να δανείσουν η μία την άλλη, επιχειρήσεις – κολοσσοί αναλαμβάνουν να… κάνουν τη δουλειά τους. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς, οι ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες διαθέτουν 2 τρισ. δολάρια σε πλεονάζουσα ρευστότητα. Εξετάζοντας μόνο ένα δείγμα από μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, η Moody’s διαπίστωσε ότι στα μέσα του 2011, συγκέντρωναν ρευστό ύψους 872 δισ. δολαρίων. Εταιρείες – κολοσσοί όπως οι BP και Volkswagen διαθέτουν 15 δισ. δολάρια σε μετρητά έκαστη. 

Κανονικά, η ρευστότητα αυτή θα έπρεπε να αξιοποιηθεί σε επενδύσεις. Όμως, η προοπτική της ύφεσης στην Ευρωζώνη βάζει στον πάγο, τουλάχιστον για την ώρα, τα όποια αναπτυξιακά σχέδια των επιχειρήσεων της περιοχής. Έτσι, οι πιο μεγάλες πολυεθνικές του πλανήτη αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν τη ρευστότητά τους για να… χρηματοδοτήσουν τις ταλαιπωρημένες τράπεζες της Ευρώπης. 

Αυτές οι πολυεθνικές γίνονται τώρα βασικός παίκτης στην αγορά των repo, η οποία μέχρι πρότινος λειτουργούσε σχεδόν αποκλειστικά με εμπορικές τράπεζες και κεντρικές τράπεζες. Η ευρωπαϊκή αγορά των repo άγγιξε τα 5 τρισ. ευρώ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2012. Εκεί καταφεύγουν οι τράπεζες για να αντλήσουν δανεισμό, έναντι κάποιων εγγυήσεων. Παραδοσιακά, στην αγορά των repo, ο δανεισμός γίνεται ανάμεσα σε δυο εμπορικές τράπεζες, ή μία εμπορική και μία κεντρική τράπεζα. 

Τώρα, το 25% του δανεισμού στην αγορά αυτή παρέχεται από εταιρείες – blue chips όπως οι Johnson & Johnson, Pfizer και Peugeot. Για αυτές, πρόκειται για ένα μάλλον συμφέρον deal. Έως τώρα, κατέθεταν την πλεονάζουσα ρευστότητά τους στις τράπεζες. Πρακτικά, εισέπρατταν ένα επιτόκιο, αλλά δεν έπαιρναν καμία εγγύηση. Πριν από τον κλονισμό της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα, αυτή η σχέση τράπεζας – πελάτη φάνταζε αυτονόητη. Σήμερα, προτιμούν να αξιοποιήσουν τη ρευστότητά τους μέσω της αγοράς repo, όπου εκτός από τόκους, παίρνουν και εγγυήσεις. Έτσι, σε μία εποχή που οι παραδοσιακές σχέσεις και ρόλοι ανατρέπονται πλήρως, πολυεθνικοί κολοσσοί αυξάνουν τη συμμετοχή τους στα repos από το 2-5% που ήταν παραδοσιακά, στο 25%. sofokleous 10.gr