Το κοινό, «σκοτεινό», αμάρτημα όλων των Προέδρων της Δημοκρατίας

 

Γράφει ο Πέτρος Σιγκούδης

Ας λύσουμε μαζί τον παραπάνω γρίφο. Αν πάει κάπου το μυαλό μας διαβάζοντας αυτόν τον τίτλο είναι, σίγουρα, στις θεωρίες συνομωσίας. Ωστόσο, σας διαβεβαιώνω ότι αποτελεί αναμφισβήτητη και γενική αλήθεια. Αν συνεχίσουμε στο παρασύνθημα και παρατηρήσουμε προσεκτικά τους Προέδρους έναν προς έναν, δεν θα μπορέσουμε να μην επισημάνουμε τη μονοτονία του βιολογικού τους φύλου. Όλοι οι ΠτΔ ήταν άντρες, με μία εξαίρεση βέβαια. Την τωρινή Πρόεδρο, Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Οπότε, πρέπει να συνεχίσουμε την έρευνα στα μοτίβα των ζωών και στο παρελθόν των, ενίοτε, ανωτάτων αρχόντων του Ελληνικού κράτους για να βρούμε τι άλλο μπορεί να τους ενώνει. (Για όσους δεν έχουν τον χρόνο ή την όρεξη να διαβάσουν δύο λόγια για κάθε Πρόεδρο που έχει περάσει, ας περάσουν κατευθείαν στην τελευταία παράγραφο του άρθρου αυτού.)

Ο θάνατος του Κάρολου Παπούλια συγκίνησε και συντάραξε τους απανταχού Έλληνες. Πλέον, οι μόνοι εν ζωή τέως ΠτΔ είναι οι: Προκόπης Παυλόπουλος και Χρήστος Σαρτζετάκης. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Στα 200 χρόνια του νέου Ελληνικού κράτους, Πρόεδρο της Δημοκρατίας είχαμε πολύ λίγες φορές, διότι συνήθως τη θεσμική του θέση αντικαθιστούσε ο εκάστοτε Βασιλιάς της Ελλάδας. Κατά αυτόν τον τρόπο, στη Β’ Ελληνική Δημοκρατία (1924-1935) είχαμε τους: Παύλο Κουντουριώτη, Θεόδωρο Πάγκαλο και Αλέξανδρο Ζαΐμη. Καθείς από αυτούς εκλέχτηκε με διαφορετικό τρόπο, χωρίς συγκεκριμένο χρονικό διάστημα θητείας. Ακολούθησε η Δικτατορία των Συνταγματαρχών όπου σε μία μικρή περίοδο, στη δύση της (1973/74), χρησιμοποίησε τους: Γεώργιο Παπαδόπουλο και Φαίδωνα Γκιζίκη σε αυτό το αξίωμα.

Όλα αυτά για να έρθουμε στη Γ’ Ελληνική Δημοκρατία (1974-σήμερα) στην οποία, σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο αρχηγός του κράτους και εκλέγεται από τη Βουλή των Ελλήνων. Επιπροσθέτως, η θητεία του είναι πενταετής και δεν μπορεί να επανεκλεγεί για παραπάνω από μία φορά. Μέχρι πρότινος, για να εκλεγεί κάποιος Πρόεδρος θα έπρεπε να στηρίζεται τουλάχιστον από τα 2/3 του κοινοβουλίου σε μία από τις δύο πρώτες ψηφοφορίες, ενώ στην τρίτη του αρκούσαν τα 3/5 των βουλευτών.  Αν δεν κατάφερνε να εκλεγεί κάποιος, τότε η βουλή διαλυόταν και προκηρύσσονταν εκλογές, όπως έγινε τον Δεκέμβριο του 2014. Η τωρινή κυβέρνηση, λίγο μετά την εκλογή της, άλλαξε αυτήν τη διαδικασία ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον παρόμοια μικροπολιτικά παιχνίδια και εκβιασμοί, μπροστά στην κορυφαία στιγμή της εκλογής του ΠτΔ.

Πρώτος, προσωρινός, Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μετά το δημοψήφισμα το οποίο καταργεί τη βασιλεία το ’74, υπήρξε ο Μιχαήλ Στασινόπουλος με 206 ψήφους υπέρ του και 74 κατά. Γεννήθηκε το 1903 στη Μεσσήνη και σπούδασε Νομική στην Αθήνα. Στη συνέχεια, εξελέγη πρόεδρος στην Ακαδημία των Αθηνών. Είχε διατελέσει υπουργός πριν τη Χούντα και το 1974 εξελέγη βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία, για να παραιτηθεί λίγο αργότερα για την Προεδρία. Σε αυτήν διακρίθηκε για την μετριοπάθειά του αλλά και για το σύντομο της θητείας του, μόλις ενός χρόνου. Πέθανε το 2002 στην Αθήνα.

Έναν χρόνο αργότερα, εκλέγεται ο Κωνσταντίνος Τσάτσος στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα. Με ψήφους της Νέας Δημοκρατίας, όπως και ο Στασινόπουλος, ενώ η Ένωση Κέντρου προτείνει για τη θέση τον, πρώην πρωθυπουργό, Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Ο Τσάτσος έμεινε πέντε χρόνια στην προεδρία. Όσο για τη ζωή του, γεννήθηκε το 1899 στην Αθήνα και σπούδασε εκεί, στη Νομική. Χρημάτισε πολλές φορές υπουργός σε διάφορους τομείς. Απεβίωσε το 1987.

Εν έτει 1980, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής γνωρίζοντας ότι έχει χάσει την τρομερή δυναμική που κατείχε στις προηγούμενες εκλογές, αποφασίζει να μεταπηδήσει από τη θέση του πρωθυπουργού σε αυτήν του ΠτΔ με ψήφους της Νέας Δημοκρατίας, της Εθνικής Παράταξης και κάποιων βουλευτών της Ε.ΔΗ.Κ. Για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή είναι δύσκολο να μην έχει ακούσει κάποιος. Έρχεται στη ζωή το 1907 στην Πρώτη Σερρών, τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στη συνέχεια, κατέβηκε στην Αθήνα όπου και σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Άσκησε για λίγα χρόνια δικηγορία και στη συνέχεια πολιτεύτηκε. Αρχικά, με το Λαϊκό Κόμμα με το οποίο εκλέγεται βουλευτής και διατελεί υπουργός διαφόρων χαρτοφυλακίων. 

Συνεχίζει στον Ελληνικό Συναγερμό και με αυτόν ορίζεται, από τον Βασιλιά Παύλο, πρώτη φορά πρωθυπουργός. Ιδρύει την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) και επανεκλέγεται πρωθυπουργός. Έχει κατηγορηθεί για νοθεία στις εκλογές του 1961 και επικριθεί για άλλες του πολιτικές αποφάσεις αλλά, ταυτόχρονα, είναι πολύ αγαπητός από μεγάλη μερίδα του ιδεολογικού φάσματος στην κοινωνία. Το 1963, μετά την ήττα του στις εκλογές από τον Γεώργιο Παπανδρέου, αποχωρεί από τη χώρα και καταφεύγει στο Παρίσι. Από εκεί, θα γυρίσει το 1974 για να ιδρύσει τη Νέα Δημοκρατία και να αναλάβει τα ηνία της χώρας ως πρωθυπουργός, μέχρι το 1980, με ποσοστά τα οποία υπερέβησαν το ρεκόρ της μεταπολιτεύσεως, του 50%. 

Η εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη είναι, ίσως, η πιο επεισοδιακή των χρονικών. Με τον Ανδρέα Παπανδρέου πρωθυπουργό, η δεξιά αδυνατεί να επανεκλέξει Πρόεδρο τον Καραμανλή και για αυτό, ο ίδιος παραιτείται λίγες μέρες πριν τη φυσική λήξη της θητείας του. ΠτΔ γίνεται ο τότε Πρόεδρος της Βουλής και βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ, Γιάννης Αλευράς. Η επιλογή του Σαρτζετάκη θεωρείται προκλητική από τους καραμανλικούς κύκλους διότι ο ίδιος είχε παίξει καθοριστικό ρόλο ως ανακριτής στην υπόθεση δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, ίσως χειρότερη στιγμή των κυβερνήσεων του Καραμανλή. Τελικώς, καταφέρνει να λάβει τη στήριξη 180 βουλευτών από το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ και εκλέγεται Πρόεδρος για μία πενταετία. 

Η εκλογή του σημαδεύτηκε από δύο προβλήματα του Συνταγματικού Δικαίου. Πρώτον, την ψήφο του Αλευρά, η οποία αμφισβητήθηκε καθώς εκείνη τη στιγμή εκτελούσε χρέη ΠτΔ. Δεύτερον, από τη χρησιμοποίηση πολύχρωμων φακέλων για τα ψηφοδέλτια, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει τη μυστικότητα της διαδικασίας. Όσο για τον Χρήστο Σαρτζετάκη, είναι και αυτός Μακεδόνας. Γεννήθηκε στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης και σπούδασε Νομική στο ΑΠΘ. Υπήρξε Ανώτατος Δικαστικός και ποτέ δεν υποστήριξε ανοικτά κάποιο κόμμα. Μετά το 1990 απέχει από την ενεργό πολιτική ζωή αλλά και τα περισσότερα μέσα δεν του δίνουν βήμα να εκφραστεί.

Στην επόμενη πενταετία βρέθηκε πάλι ΠτΔ ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μετά από απαίτηση μεγάλης μερίδας μελών της ΝΔ. Εκλέχθηκε, τελικώς, με την πέμπτη ψηφοφορία και με μόλις 153 ψήφους (όλες από τη Νέα Δημοκρατία). Σε αυτήν του τη θητεία τα καθήκοντα και οι εξουσίες του είχαν μειωθεί αισθητά από την προηγούμενη. Ο Καραμανλής συνολικά υπήρξε 10 χρόνια Πρόεδρος της Δημοκρατίας και 14 χρόνια Πρωθυπουργός της χώρας. Πέθανε το 1998 στην Αθήνα και η εκπομπή “Μεγάλοι Έλληνες” τον συμπεριέλαβε στους 10 μεγαλύτερους Έλληνες όλων των εποχών. Στη συνέχεια, ο ελληνικός λαός, με τηλεοπτική ψηφοφορία, τον ανέδειξε στην τέταρτη θέση, άκρως τιμητική για έναν άνθρωπο ο οποίος πέθανε μερικά χρόνια πριν και δεν έχει κριθεί ακόμα από την ιστορία.

Στις επόμενες δύο πενταετίες, ΠτΔ εκλέγεται ο Κωστής Στεφανόπουλος. Αν και παλαιό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας, την πρώτη φορά εκλέγεται μόνο με τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ και της Πολιτικής Άνοιξης, του Αντώνη Σαμάρα. Στη δεύτερη, στηρίζεται και από τα δύο μεγάλα κόμματα, λαμβάνοντας 269 ψήφους. Ο Στεφανόπουλος γεννιέται στην Πάτρα, το 1926 και τελειώνει τη Νομική στο ΕΚΠΑ, ενώ άσκησε και ενεργό δικηγορία. Εξελέγη βουλευτής, στην αρχή, με την ΕΡΕ και στη συνέχεια με τη Νέα Δημοκρατία, της οποίας διεκδίκησε δις την αρχηγία αλλά την έχασε από τον Ευάγγελο Αβέρωφ και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη αντίστοιχα. Αργότερα, ίδρυσε το δικό του κόμμα, τη Δημοκρατική Ανανέωση, κατορθώνοντας πάλι να εκλεγεί βουλευτής. Κατά τη διάρκεια των θητειών του αλλά και αργότερα χαρακτηριζόταν για τη δημοτικότητά του στον ελληνικό λαό. Επί θητείας του διεξήχθησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αθήνα. Έφυγε από τη ζωή το 2016 σε ηλικία 90 ετών.

2005 πλέον και έρχεται η σειρά της Νέας Δημοκρατίας να προτείνει ΠτΔ μετά από πολλά χρόνια. Ο τότε αρχηγός της, Κώστας Καραμανλής, προτείνει τον επί χρόνια στέλεχος, βουλευτή και υπουργό του ΠΑΣΟΚ, Κάρολο Παπούλια. Έτσι, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ μαζί του δίνουν 279 ψήφους, τις περισσότερες που έχει λάβει ποτέ Πρόεδρος στη χώρα. Ο Παπούλιας επανεκλέγεται, πάλι με άνεση, πέντε χρόνια μετά. Έτυχε να προεδρεύσει σε πολύ δύσκολες, χρονικά, στιγμές για την οικονομία της χώρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μοναδική, στα χρονικά, ματαίωση της παρέλασης στη Θεσσαλονίκη από τραμπουκισμούς, με τον ίδιο παρών στο βάθρο. Από τη μία μεριά ακροδεξιοί, από την άλλη ακροαριστεροί και στη μέση ο Παπούλιας στεναχωρημένος και απογοητευμένος. Μία στιγμή, στην οποία η δημοκρατία μας, πράγματι, επλήγη. 

Ο Κάρολος Παπούλιας γεννήθηκε στο Μολυβδοσκεπαστό Ιωαννίνων, το 1929 και αποφοίτησε από τη Νομική Αθηνών, πριν συνεχίσει τις σπουδές του στο εξωτερικό. Υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του ΠΑΣΟΚ και στενός συνεργάτης του Ανδρέα Παπανδρέου. Εκλεγόταν, συνεχόμενα, βουλευτής από το 1977 έως το 2004 και είχε αναλάβει αρκετά υπουργεία σε όλα αυτά τα χρόνια διαδρομής. Επί Προεδρίας του, συνάντησε περισσότερες κυβερνήσεις από κάθε άλλο Πρόεδρο. Τις δύο του Κώστα Καραμανλή, του Γεωργίου Παπανδρέου, του Παπαδήμου, του Πικραμμένου, του Σαμαρά και την πρώτη του Τσίπρα. Πέθανε στις 26 Δεκεμβρίου του 2021.

Στα μέσα της θητείας της κυβέρνησης του Αντώνη Σαμαρά, λήγει αυτή του Προέδρου Παπούλια. Έτσι, ο πρωθυπουργός προτείνει τον Σταύρο Δήμα για επόμενο Πρόεδρο, όμως τα κόμματα της αντιπολίτευσης, θέλοντας να πέσει η κυβέρνηση, ψηφίζουν παρών και στις τρεις ψηφοφορίες και η χώρα οδηγείται σε πρόωρες εκλογές. Αυτές, τις κερδίζει ο Αλέξης Τσίπρας και μαζί με τον Καμμένο σχηματίζουν κυβέρνηση. Αμέσως μετά, ο Τσίπρας προτείνει για Πρόεδρο τον Προκόπη Παυλόπουλο, παλιό καραμανλικό στέλεχος της ΝΔ και ο Παυλόπουλος εκλέγεται με πλειοψηφία από το κοινοβούλιο. Ο Παυλόπουλος γεννήθηκε το 1950, στην Καλαμάτα και σπούδασε Νομική στο ΕΚΠΑ. Έχει υπάρξει για πολλά χρόνια βουλευτής και υπουργός. Ταυτόχρονα, έχει επικριθεί για τη στάση που κράτησε, “αγέρωχος”, όταν σε μία τηλεοπτική εκπομπή ο Ηλίας Κασιδιάρης, μπροστά του, χαστούκισε την Λιάνα Κανέλλη. Καθώς και για τη στάση του στη Συμφωνία των Πρεσπών.

Ο επόμενος πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, πρότεινε την Αικατερίνη Σακελλαροπούλου για τη θέση του ΠτΔ. Την πρώτη γυναίκα που προτείνεται και, τελικώς, την πρώτη γυναίκα που εκλέγεται σε αυτό το αξίωμα. Η ίδια γεννήθηκε το 1956, στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει διατελέσει Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, θέση από την οποία παραιτήθηκε για να εκλεγεί Πρόεδρος. 

Όποιος ακόμα δεν κατάλαβε σε τι αναφέρομαι, ή τον έχουν απορροφήσει τόσο πολύ οι ζωές των Προέδρων ή έχει το μυαλό του κάπου αλλού. Όλοι οι Πρόεδροι της μεταπολίτευσης. Και οι οκτώ. Δεξιοί – αριστεροί, άντρες – γυναίκα, προπολεμικοί και μη. Όλοι! Όλοι ήταν απόφοιτοι Νομικής. Μάλιστα, οι επτά στους οκτώ από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο Σαρτζετάκης από το ΑΠΘ μόνο. Ναι, μπορεί να μην ακολούθησαν τους ίδιους δρόμους στη ζωή τους. Κάποιοι άσκησαν το επάγγελμα, άλλοι όχι. Κάποιοι έγιναν δικαστές, άλλοι πολιτικοί, άλλοι μέλη της Ακαδημίας Αθηνών, άλλοι στο Συμβούλιο Επικρατείας. 

Αλλά δεν έπαψαν να είναι όλοι τους νομικοί. Σε καμία άλλη χώρα στον κόσμο δεν έχει “τύχει” κάτι τέτοιο. Ναι δεν λέω, καλό είναι να σκεφτόμαστε την ισορροπία ανάμεσα στα δύο φύλα, την ισορροπία δεξιάς, κέντρου, αριστεράς αλλά υπάρχουν, δυστυχώς, κι αλλού ανισορροπίες. Όπως του επαγγέλματος, των σπουδών και οι ταξικές (παλαιότερα δεν μπορούσε, εύκολα, να σπουδάσει κάποιος φτωχός). Τουλάχιστον, η εκκλησία το λέει, για να γίνεις Αρχιεπίσκοπος πρέπει να έχεις βγάλει Θεολογική. Ας το πει και το κράτος, για να γίνεις ΠτΔ πρέπει να βγάλεις Νομική, κι αν είναι των Αθηνών, έκλεισες θέση από τώρα.3

Βιβλιογραφία:

https://www.news247.gr/politiki/proedroi-dimokratias-7-1-perasan-katofli-megaroy-1974.7564863.html

https://www.protothema.gr/politics/article/1195201/alert-apeviose-o-karolos-papoulias/

https://www.presidency.gr/proedros/diatelesantes-proedroi/

https://www.sansimera.gr/articles/860

https://www.metrosport.gr/oloi-oi-proedroi-ths-dhmokratias-apo-thn-metapoliteush-eos-shmera-219458

https://www.fpress.gr/politiki/story/28161/oi-proedroi-tis-dimokratias-apo-to-74

https://pollsandpolitics.gr