Γνωρίζατε ότι το Εθνικό Ζώo της Ελλάδας είναι το δελφίνι;

Αυτό το μήνα, η Ισπανία είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος. Αλλά το ζήτημα δεν είναι μόνο το μέγεθος των επισφαλών δανείων των ισπανικών τραπεζών. Το κλειδί για τους επενδυτές είναι η αβεβαιότητα γύρω από τη νοοτροπία της κυβέρνησης του Mariano Rajoy. Θα ενδώσει η Μαδρίτη στην εξωτερική πίεση, για να αναζητήσει ένα σχέδιο διάσωσης; Ή θα είναι η εγχώρια αντίδραση πολύ μεγάλη; Με άλλα λόγια, τι επίπεδο ταπείνωσης μπορεί η ισπανική κυβέρνηση, και οι πολίτες να αντέξουν;

Για τον Ντένις Σμιθ, Βρετανό ιστορικό κοινωνιολόγο, το ερώτημα είναι σημαντικό για όλη την ευρωζώνη. Όπως εξήγησε σε πρόσφατο συνέδριο κοινωνιολογίας, ένας τρόπος για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους επενδυτές να κατανοήσουν την πορεία της ευρωζώνης είναι να δούν πώς η «ταπείνωση» λειτουργεί με την ψυχολογική και πολιτιστική έννοια του όρου.

Ο καθηγητής Σμιθ υποστηρίζει, ότι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής εμπειρίας ήταν ότι η ένωση «παρουσιάζεται ως καθεστώς που επικρατεί μετά την ταπείνωση». Ο σκοπός ήταν να επουλωθούν οι πληγές του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και ως εκ τούτου, «η ελευθερία και η ισότητα είχαν μεγάλη αξία, όπως και το πνεύμα της αδελφοσύνης».

Όμως, από τότε που ξέσπασε η οικονομική κρίση, «η ταπείνωση έχει επιστρέψει στην Ευρώπη σε μεγάλη κλίμακα.»

Για να το καταλάβουμε αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι οι ψυχολόγοι πιστεύουν ότι η διαδικασία της ταπείνωσης έχει ειδικά χαρακτηριστικά. Σε αντίθεση με τη ντροπή, η ταπείνωση δεν είναι ένα φαινόμενο το οποίο καθοδηγείται εσωτερικά, δηλαδή, κάτι που ένα άτομο αισθάνεται όταν παραβαίνει μια ηθική νόρμα. Αντ 'αυτού, το χαρακτηριστικό της ταπείνωσης είναι ότι αυτό γίνεται από κάποιον σε κάποιον άλλο.

Συνήθως, αυτό συμβαίνει σε τρία στάδια: πρώτον υπάρχει μια απώλεια αυτονομίας, ή ελέγχου. Κατόπιν παρατηρείται ένας υποβιβασμός. Και τέλος, μερικός ή πλήρης αποκλεισμός από την ομάδα. Αυτή η διαδικασία τριών βημάτων προκαλεί συνήθως βραχυπρόθεσμους μηχανισμούς αντιμετώπισης, όπως η φυγή, η εξέγερση ή η αποσύνδεση. Υπάρχουν και μακροπρόθεσμες αντιδράσεις και, πιο συγκεκριμένα η αποδοχή - μέσω της διαφυγής ή  του συμβιβασμού, για να χρησιμοποιήσουμε την ορολογία - ή πρόκληση - μέσω της εκδίκησης και της αντίστασης. Ή, συνήθως, τα άτομα αντιδρούν με ένα μείγμα αυτών των απαντήσεων.

Οι χώρες της περιφέρειας έχουν βιώσει την απώλεια του ελέγχου, υποβιβασμό και τον αποκλεισμό από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Και υπάρχουν απόηχοι του κλασικού τρόπου αντιμετώπισης της ταπείνωσης στην εικόνα της ευρωζώνης σήμερα.

Τα εθνικά στερεότυπα είναι, φυσικά αμφιλεγόμενα και επικίνδυνα. Αλλά ο καθηγητής Σμιθ πιστεύει, για παράδειγμα, ότι η Ιρλανδία έχει ήδη εκτεταμένους κοινωνικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης, έχοντας ζήσει με τη βρετανική κυριαρχία στο παρελθόν εδώ και δεκαετίες. Αυτή η αίσθηση αουτσάιντερ διακόπηκε για λίγο από την έκρηξη πίστωσης, αλλά όχι αρκετά ώστε να επιτρέψει στους Ιρλανδούς να ξεχάσουν αυτές τις συνήθειες. Έτσι αντέδρασαν στην τελευταία ταπείνωση με διαφυγή (π.χ. μετανάστευση), ρεαλιστική συνδιαλλαγή (μεταρρύθμιση) και προκλητική συμμόρφωση (με χιούμορ).

«Αυτή η τακτική επιδεικνύει τη δήθεν υποτιμητική ταυτότητα ως λάβαρο, με διασκέδαση ή περιφρόνηση, και δείχνει ότι αυτή η νέα  ταυτότητα είναι αρκετά υποφερτή», λέει ο καθηγητής Σμιθ. Για παράδειγμα, λέει, οι οπαδοί της Ιρλανδίας στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου τον Ιούνιο του 2012 εμφανίστηκαν με μια ιρλανδική σημαία με τις λέξεις: «Η Μέρκελ νομίζει ότι είμαστε στη δουλειά.»

Ωστόσο, η Ελλάδα ιστορικά χαρακτηρίζεται από υψηλό επίπεδο εθνικής υπερηφάνειας. «Κατά τη διάρκεια των 25 ετών της ευημερίας, πολλοί Έλληνες πολίτες είχαν διασωθεί από την επέκταση του δημόσιου τομέα ... και είχαν αφήσει πίσω το οδυνηρό παρελθόν συνηθίζοντας το πιο άνετο παρόν (τώρα το πρόσφατο παρελθόν),» υποστηρίζει ο καθηγητής Σμιθ.

Έτσι, η σημερινή ταπείνωση, και συρρίκνωση του δημόσιου τομέα, υπήρξε ένα βαθύ σοκ. Αντί ενός ρεαλιστικού συμβιβασμού, «η επιθυμία για εκδίκηση επικρατεί πολύ περισσότερο  ως λύση από ότι στην Ιρλανδία» λέει, σημειώνοντας ότι «οι πολιτικοί δέχονται επιθέσεις στους δρόμους. Δημόσια κτίρια πυρπολούνται. Οι Γερμανοί πολιτικοί εμφανίζονται ως Ναζί στον τύπο ... η άκρα δεξιά και αριστερά είναι σε συνεχή άνοδο.»

Η έρευνα του καθηγητή Σμιθ δεν επεκτάθηκε στην Ισπανία. Αλλά μάλλον η χώρα είναι πιο κοντά στην Ελλάδα στα ένστικτα της από ότι στην Ιρλανδία. Η ταπείνωση δεν είναι κάτι που η Ισπανία είχε «αντιμετωπίσει» εκτεταμένα στο παρελθόν.

Είτε η ισπανοί συμφωνούν με την εκτίμηση αυτή ή όχι, το βασικό ζήτημα είναι το εξής: αν η Άνγκελα Μέρκελ και οι άλλοι ηγέτες της ευρωζώνης θέλουν να δημιουργήσουν μια βιώσιμη λύση για την κρίση, θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται την ταπείνωση. Σε αντίθετη περίπτωση, οι εθνικές ψυχολογίες θα μπορούσαν να μετατραπούν σε παθολογικές.                                                     http://www.sofokleous10.gr