Βάλτε το πιστόλι στον κρόταφο της Ελλάδας

Με δύο ξεχωριστά άρθρα οι "Financial Times" επισημαίνουν την αποτυχία του προγράμματος στήριξης για την Ελλάδα και τονίζουν πως στενεύουν τα χρονικά περιθώρια για να αποφευχθεί η κρατική χρεοκοπία.

Καλούν την Ε.Ε. να προχωρήσει αμέσως σε σχέδιο Β, με βελτίωση του προγράμματος στήριξης, διευρυμένες δικαιοδοσίες για το EFSF, αλλά κυρίως με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα από την Αθήνα στην υιοθέτηση νέων μεταρρυθμίσεων. Ακόμα και αν γίνουν όλα αυτά, όμως, κατά τη στήλη LEX, η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι πλέον όχι μόνο αναπόφευκτη αλλά και… απαραίτητη.

Editorial: Βάλτε το πιστόλι στον κρόταφο της Ελλάδας

Υπάρχει κάτι θετικό που μπορεί να πει κανείς για τη συνάντηση της προηγούμενης Παρασκευής των σημαντικότερων υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης και του Έλληνα ομολόγου τους: για πρώτη φορά από τότε όπου ξέσπασε η κρίση χρέους προετοιμάζονται για δράση προτού τους στριμώξουν οι εξελίξεις στη γωνία.

Το συνεχιζόμενο μπλοκάρισμα της Αθήνας από τις αγορές έχει οδηγήσει αρκετούς στο εύλογο ερώτημα: τι θα γίνει όταν το πρόγραμμα που εφαρμόζεται στην Ελλάδα δεν αποδώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα; Η Αθήνα και η ευρωζώνη πρέπει τώρα να δείξουν ότι έχουν τις σωστές απαντήσεις.

Όπως παραδέχονται οι ίδιοι οι ηγέτες, το πρόγραμμα στήριξης φαίνεται πως δεν θα πετύχει τον στόχο επιστροφής της Ελλάδας στις αγορές το 2012. Έτσι δημιουργείται ένα κενό χρηματοδότησης στο κοντινό μέλλον, το οποίο επηρεάζει τις αγορές με τρόπο που έχει ευρύτερες άμεσες επιπτώσεις πέρα από την ελληνική κρίση χρέους. Είναι πλέον ώρα για το σχέδιο Β.

Για να γίνει κάτι τέτοιο, όμως, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να πράξουν αυτό που διστάζουν τόσο καιρό: να εξηγήσουν ποια βήματα θα πρέπει να κάνουν εάν οι αγορές παραμείνουν αρνητικές στις δεσμεύσεις που συνεπάγεται η προσπάθεια αποτροπής ενδεχόμενης αναδιάρθρωσης κρατικού χρέους. Ίσως πρέπει να επανεξεταστεί σύντομα η... βελτίωση του προγράμματος μεταρρυθμίσεων, με την οποία αποφεύγεται αυτό το θέμα, αλλά εξαντλείται η υπομονή των πολιτών.

Η τρέχουσα προσέγγιση είναι πως η Ελλάδα αντιμετωπίζει πρόβλημα ρευστότητας λόγω της δυσλειτουργίας των αγορών και όχι πρόβλημα αναπόφευκτης χρεοκοπίας. Εάν οι Ευρωπαίοι ηγέτες εμμείνουν σε αυτήν την οπτική, θα πρέπει να αναγνωρίσουν την εύλογη επίπτωση: θα πρέπει να είναι διατεθειμένοι να γίνουν οι μόνοι πιστωτές της Ελλάδας για όσο χρονικό διάστημα χρειάζεται, ώστε να μην προκληθεί κρατική χρεοκοπία από ενδεχόμενη αδυναμία στην αποπληρωμή ή την αναχρηματοδότηση του ληξιπρόθεσμου χρέους.

Το λογικό αποτέλεσμα της τρέχουσας πορείας που ακολουθεί η Ευρώπη θα είναι η επί της αρχής προθυμία για τη διακράτηση του ελληνικού χρέους. Οι αγορές αρνούνται να αγγίξουν το χρέος της Ελλάδς -η τελευταία απόδειξη ήταν η υποβάθμιση από την S&P τη Δευτέρα- γιατί θεωρούν ότι τελικά θα είναι λίγα τα κεφάλαια που θα προσφερθούν για την αντιμετώπιση των αναγκών της Αθήνας. Είναι αδύνατον να κρίνει κανείς εάν έχουν δίκιο, ενόσω οι πρωτεύουσες της Ευρώπης -και κυρίως το Βερολίνο- προτιμήσουν να αναβάλουν τη λήψη αποφάσεων, ώστε να αποφύγουν την ενημέρωση των ψηφοφόρων τους για το πόσο δραματική είναι η κατάσταση.

Η Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει ποιος δρόμος είναι πιο δαπανηρός: το χάος που θα προκληθεί από την αναδιάρθρωση κρατικού χρέους και το επακόλουθο κύμα τραπεζικών καταρρεύσεων ή η διαρκώς αυξανόμενη διακράτηση ελληνικού χρέους; Στη μία περίπτωση είναι καλύτερα να επιβληθεί αναδιάρθρωση ενώ κάποια ελληνικά ομόλογα παραμένουν σε χέρια ιδιωτών. Στην άλλη -που είναι και η πιο λογική επιλογή- το πρόγραμμα του δανείου θα πρέπει να ανανεωθεί με τρόπο που να ενθαρρύνει το άνοιγμα των αγορών.

Αυτό προαπαιτεί δύο παράγοντες: Πρώτον, θα πρέπει να απαντηθούν διά παντός οι ανησυχίες για τη ρευστότητα. Θα πρέπει να επιτραπεί στο ευρωπαϊκό ταμείο χρηματοοικονομικής σταθερότητας να δανείζει στην Ελλάδα και να του δοθεί η δικαιοδοσία να παρέμβη στη δευτερογενή αγορά ομολόγων, ώστε να δώσει και πάλι αξία σε αυτούς τους τίτλους.

Κατά δεύτερον, η Ελλάδα θα χρειαστεί να κάνει ακόμα περισσότερα για να σώσει την οικονομία της. Η Αθήνα τον προηγούμενο χρόνο προχώρησε σε αύξηση της φορολογίας και σε περικοπές των δαπανών, που αντιστοιχούσαν στο 8% του ΑΕΠ, μειώνοντας το έλλειμμα από το 15,4% στο 10,5% του ΑΕΠ μέσα σε έναν μόνο χρόνο, πιέζοντας όμως ασφυκτικά την οικονομία. Αυτές οι κινήσεις είναι εντυπωσιακές. Όμως, είναι επίσης ανεπαρκείς.
Η Αθήνα απέχει τόσο πολύ από την επίτευξη σταθερής δημοσιονομικής κατάστασης ώστε κάθε παρεκτροπή από το πρόγραμμα δικαίως μεταφράζεται ως μείωση της θέλησης για ολοκλήρωσή του. Είναι εμφανής η αποδυνάμωση της αποφασιστικότητας. Οι νόμοι μπορεί να ψηφίζονται, αλλά η εφαρμογή τους μπλοκάρεται. Οι προσπάθειες για ενίσχυση των εσόδων από τη φορολογία και για πάταξη της φοροδιαφυγής είναι απογοητευτικές. Η υπόσχεση της κυβέρνησης για μερικές ιδιωτικοποιήσεις και για πώληση δημόσιας γης παραμένουν υποσχέσεις.

Με τη θέληση της Ευρώπης η ελληνική χρεοκοπία μπορεί να αποφευχθεί. Τα χρονικά περιθώρια, όμως, είναι πλέον ελάχιστα. Η Αθήνα έχει σπαταλήσει χρόνο, ενώ οι επίσημοι δανειστές της είναι απολυταρχικοί. Οι υπεκφυγές μπορεί να έπιασαν στην Ελλάδα στο παρελθόν, αλλά δεν θα πιάσουν αυτήν τη φορά. Η Ευρώπη θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι θα σταματήσει τη χρηματοδότηση εάν η Αθήνα δεν κατορθώσει να πράξει όσα οφείλει.

LEX: Η διαμάχη της Αθήνας με τις Βρυξέλλες
Για την ευρωζώνη αυτή είναι η μέρα της μαρμότας. Έναν χρόνο μετά την αποκάλυψη του πακέτου στήριξης των 110 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο , η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι στην κορυφή της ατζέντας της κρίσης. Το πακέτο στήριξης έχει επιτείνει το πρόβλημα χρέους της χώρας, ενώ η επιστροφή της στις αγορές τον επόμενο χρόνο, όπως είναι ο στόχος του πακέτου, φαίνεται ανέφικτη.

Η ευρωζώνη είχε το εξής δίλημμα: να επιμηκύνει το πακέτο στήριξης ή να επιτρέψει στην Αθήνα να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση χρεών. Επέλεξε το πρώτο. Δεν θα μπορέσει, όμως, να αποφύγει και το δεύτερο για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι πλέον όχι μόνο αναπόφευκτη, αλλά και απαραίτητη. Για να αποφύγει η Αθήνα την αναδιάρθρωση χρεών θα πρέπει να επιβάλει ακόμα πιο εκτενείς μεταρρυθμίσεις από αυτές που έχουν ήδη προκαλέσει κοινωνική αναταραχή αλλά και το πραγματικά μη ρεαλιστικό πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων των 50 δισ. ευρώ μέχρι το 2015. Η Ελλάδα θα πρέπει να εφαρμόσει αυτά τα μέτρα για να βγει κάποια στιγμή από την κρίση. Δεν πρέπει να το κάνει όμως άρον-άρον.

Το βασικό θέμα, πλέον, για τους αξιωματούχους των Βρυξελλών, της Φρανκφούρτης και της Αθήνας είναι αυτό των χρονικών περιθωρίων. Πριν από δέκα μέρες, έκθεση της Deutsche Bank εκτιμούσε την πιθανότητα μεγάλου συμβάντος για το ελληνικό χρέος (αναδιάρθρωσης ή χρεοκοπίας) στο 46% εντός της διετίας και στο 72% εντός της 5ετίας, βασιζόμενη στις αξιολογήσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, στα spreads των CDSs και σε ένα ποσοστό ανάκαμψης 40% (για την Ιρλανδία η πιθανότητα τέτοιου συμβάντος τοποθετείται αντίστοιχα στο 24% και στο 44% και για την Πορτογαλία στο 22% και στο 43%).

Η Αθήνα πρέπει να αναχρηματοδοτήσει τουλάχιστον 25 δισ. ευρώ τον επόμενο χρόνο και είναι σχεδόν βέβαιο πως θα χρειαστεί νέα κεφάλαια για να τα καταφέρει, παράλληλα με μία αναδιάρθρωση χρεών. Η Ελλάδα, όμως, θα χρειαστεί να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση και η ευρωζώνη θα πρέπει να προετοιμαστεί γι' αυτό το ενδεχόμενο.