Δεν υπάρχουν soft λύσεις για την Αθήνα

By Wolfgang Munchau
Δημοσιεύθηκε: 10:29 - 30/05/11

Δεν πρόλαβε να συλληφθεί ο Στρος-Καν και άρχισαν τα προβλήματα υπό τη μορφή της διαμάχης του ΔΝΤ και της Ε.Ε., μετά τη διστακτικότητα των Ευρωπαίων να καλύψουν τη χρηματοδότηση της Ελλάδας για το σύνολο του 2012.


Το ΔΝΤ λέει στην Ε.Ε.: Εάν δεν συμφωνήσετε σε νέο δανεισμό για το 2012, δεν θα ρισκάρουμε τα κεφάλαια των μετόχων μας, καταβάλλοντας την επόμενη δόση του παλαιού δανείου. Η εκταμίευση της δόσης είναι προγραμματισμένη για τις 29 Ιουνίου. Εάν δεν επιλυθεί το ζήτημα, η Ελλάδα ενδέχεται να χρεοκοπήσει τον Ιούλιο.



Αντιλαμβάνομαι ότι αυτή ήταν η θέση και του κ. Ντομινίκ Στρος-Καν όταν διαχειριζόταν τα του ΔΝΤ. Όμως, εάν ήταν ακόμη επικεφαλής σήμερα, υποπτεύομαι ότι θα είχε προσπαθήσει -και πιθανότατα θα είχε πετύχει- να πείσει την πολιτική ηγεσία της Ε.Ε. να επιταχύνει τις συζητήσεις για νέο δάνειο.


Εναλλακτικά, θα είχε προσπαθήσει να καθυστερήσει τη δημοσιοποίηση της τελευταίας έκθεσης της τρόικας για την πρόοδο των ελληνικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων και τη διατηρησιμότητα του χρέους. Θα ήμουν λίγο πιο σίγουρος ότι θα αποφεύγαμε ένα πραγματικά καταστροφικό ατύχημα.   


Έχω το προαίσθημα ότι η Ε.Ε. θα κάνει την πρώτη κίνηση και θα συμφωνήσει για νέο πακέτο δανεισμού, πιθανόν στη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου. Μια πολιτική δήλωση πιθανότατα θα είναι επαρκής για να ξεκλειδώσει την πέμπτη δόση.

Το μερίδιο του ΔΝΤ στην εν λόγω δόση είναι λίγο περισσότερα από 3 δισ. ευρώ, αλλά οι πολιτικές επιπτώσεις μη καταβολής θα είναι καταστροφικές. Η Ολλανδία έχει ήδη απειλήσει να αποσυρθεί από το πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας και προσωπικά δεν βλέπω τη γερμανική Bundestag να ψηφίζει για δεύτερο δάνειο εάν το ΔΝΤ δεν έχει ήδη δηλώσει στήριξη.


Υπάρχει ένα θετικό στοιχείο στην όλη κατάσταση: βάζει τέλος στις σχετικά επικίνδυνες ψευδαισθήσεις των ήπιων επιλογών. 


Μέχρι πρότινος, η Ε.Ε. δαπάνησε πολύτιμο χρόνο με τη συζήτηση για ηλίθιες λύσεις όπως μια ήπια αναδιάρθρωση ή reprofiling. Αυτές οι απαντήσεις στο ελληνικό πρόβλημα δεν κάνουν κάποια διαφορά στη διατηρησιμότητα του χρέους, αλλά ενέχουν σημαντικά ρίσκα.


Η σκληρή στάση του ΔΝΤ δείχνει τουλάχιστον στους Ευρωπαίους ότι δεν μπορούν να ξεμπλέξουν από την κρίση με "μισές" λύσεις.


Οι εναλλακτικές πλέον γίνονται όλο και πιο ξεκάθαρες: είτε η Ε.Ε. και το ΔΝΤ θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούν την Ελλάδα για όσο χρειαστεί είτε η Αθήνα θα αναγκαστεί σε σκληρή χρεοκοπία. Δεν υπάρχει ενδιάμεση οδός. Κάποια μορφή εμπλοκής των ιδιωτών είναι πιθανή, ακόμη και επιθυμητή για πολιτικούς λόγους. Όμως, δεν θα είναι ουσιώδης σε όρους μείωσης της καθαρής τρέχουσας αξίας των ελληνικών ομολόγων.


Χρεοκοπία θα σημάνει και "κούρεμα" 50% - 70%. Υποπτεύομαι ότι οι ιδιώτες ομολογιούχοι θα έρθουν αντιμέτωποι με σχεδόν ολική απώλεια των κεφαλαίων τους. Σε αυτήν την περίπτωση, η πιθανότητα εξόδου της χώρας από το ευρώ είναι υψηλή.
Χρεοκοπία εντός της ευρωζώνης θα φέρει κάποια ανακούφιση στις αναχρηματοδοτήσεις του χρέους, αλλά το όφελος θα επισκιαστεί από τη ζημία στον χρηματοοικονομικό κλάδο και τον αποδεκατισμό των καταθέσεων.


Η καλύτερη στρατηγική για να υπάρξει ανάπτυξη υπό αυτές τις συνθήκες είναι μια μεγάλη πραγματική υποτίμηση του νομίσματος. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα συμβεί αυτό χωρίς έξοδο από την ευρωζώνη. Από τη στιγμή όπου το χρηματοοικονομικό σύστημα είναι ήδη υπερβολικά πιεσμένο, το σχετικό κόστος μιας εξόδου ίσως είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο της παραμονής στην Ένωση.


Το προαίσθημά μου είναι ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα αποτρέψει τη διάσπαση της ευρωζώνης σε αυτήν τη φάση και θα δεχτεί ένα νέο πρόγραμμα δανεισμού. Όταν όμως ολοκληρωθεί, θα έρθουμε αντιμέτωποι με την ίδια κατάσταση. Οι πολιτικοί στη βόρεια Ευρώπη θα πάθουν νέο "ταμπλά" και θα κάνουν αναφορές σε αναδιάρθρωση χρέους, αλλά εν τέλει, θα συμφωνήσουν για νέο δανεισμό εάν η Αθήνα ευθυγραμμίζεται με τις προϋποθέσεις.


Εαν οι Έλληνες πολιτικοί δεν τα καταφέρουν, όλα τα στοιχήματα φεύγουν από το τραπέζι. Μια ουσιώδης μη ευθυγράμμιση με το πρόγραμμα της τρόικας θα πυροδοτεί πάντοτε χρεοκοπία. Το τίμημα της συνεχιζόμενης στήριξης από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ είναι η μερική άρση της οικονομικής ανεξαρτησίας της Ελλάδας.


Υποπτεύομαι ότι οι Έλληνες θα συνεχίσουν να δέχονται αυτήν τη συναλλαγή, δεδομένων των εναλλακτικών που έχουν. Όμως, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος. Το ΔΝΤ έχει ενεργήσει σαν διαιτητής στη διαδικασία, διατηρώντας τα εμπλεκόμενα μέρη στη σωστή τροχιά, τόσο τους Έλληνες όσο και τους πιστωτές τους.


Φυσικά, θα έρθει κάποτε η ώρα όπου το παιχνίδι θα πρέπει να τελειώσει. Υποπτεύομαι ότι αυτό θα συμβεί κάποια στιγμή μεταξύ των ετών 2013 και 2016. Η Ελλάδα και ίσως και άλλες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας θα πρέπει να χρεοκοπήσουν, όμως οι βασικοί πιστωτές που θα έχουν απομείνει θα είναι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και το ΔΝΤ.
Οι πολιτικοί ηγέτες της Ε.Ε. θα πρέπει τότε να πάρουν μια δύσκολη απόφαση. Θα διαγράψουν το ελληνικό χρέος, γεγονός που θα αποτελέσει τεράστια δημοσιονομική μεταφορά; Ή θα επιτρέψουν τη διάσπαση της ευρωζώνης, γεγονός που επίσης θα αποτελέσει κολοσσιαία δημοσιονομική μεταφορά;


Η εκτίμησή μου είναι ότι θα διαλέξουν την πρώτη επιλογή, αναλαμβάνοντας το βάρος. Όμως, πλέον, μια ένωση στην οποία οι κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια θα παραμένουν πλήρως ανεξάρτητα θα είναι πολιτικά απαράδεκτη. Οι δανείστριες χώρες θα αναζητήσουν αξιόπιστες πολιτικές εγγυήσεις, οι οποίες θα επεκτείνονται πέραν των κυβερνήσεων, όπως το πακέτο σταθερότητας και ανάπτυξης.


Η πραγματική επιλογή συρρικνώνεται στο εξής: μείωση της ευρωζώνης σε έναν γερμανικό πυρήνα ή πολιτική ένωση. Σε ένα μελλοντικό κείμενο, θα ασχοληθώ με το τι σημαίνει η πολιτική ένωση.


Προς το παρόν, η ουσία του παιχνιδιού είναι να κρατηθούν οι Γερμανοί και οι Ολλανδοί ήρεμοι, οι Πραγματικοί Φινλανδοί και οι σχετικές κουστωδίες εκτός παιχνιδιού και οι Έλληνες εντός.


   

ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.