Η καλντέρα Μεγαλοχωρίου Σαντορίνης αποκαλύπτει αδαπάνως προϊστορικές αρχαιότητες

Οι πολλές βροχοπτώσεις του χειμώνα του 2002 είχαν ως αποτέλεσμα ένα τμήμα της καλντέρας , που ευρίσκεται δίπλα στην υπόσκαφη εκκλησία «Χριστός τ΄ Αθέρμι», να αποκοπεί και να αποκαλύψει την ύπαρξη ίσως προϊστορικών αρχαιοτήτων.
Συγκεκριμένα απεκαλύφθησαν σε απρόσιτο σημείο λόγω του ύψους από το έδαφος που οδηγεί στην εκκλησία επί του βράχου 2 ανοίγματα. Σε πρώτη εξέταση από απόσταση, το πρώτο από αριστερά άνοιγμα, παρουσιάζει θύρα με περίτεχνο λαξευμένο περίθυρο ενώ το δεύτερο προς τα δεξιά άνοιγμα, το σχήμα και οι διαστάσεις της εισόδου του είναι δύσκολο να διαπιστωθούν.

Το τμήμα της καλντέρας που απεκάλυψε τα δυο ανοίγματα είναι πέτρωμα θηραϊκής γης που στο νησί ονομάζεται «Ασπα» και λόγω του μεγάλου όγκου το αποκοπέν τμήμα της καλντέρας στην τοπολαλιά της Σαντορίνης ονομάζεται «τράφος».

Ευρισκόμενος ως προσκυνητής στις 6 Αυγούστου (εορτή της μεταμορφώσεως του Σωτήρως) στην εκκλησία του Χριστού τ’ Αθέρμι» προτίμησα αντί να καθίσω να πάρω την καθιερωμένη πανήγυρη, να προσπαθήσω να φωτογραφίσω με μια συμβατική φωτογραφική μηχανή τα δυο αυτά ανοίγματα επί του βράχου της καλντέρας.

Η θηραϊκή γη που είναι πάντοτε το καλύτερο εργαστήρι συντήρησης αρχαιοτήτων φαίνεται ότι προστάτευσε φιλόστοργα για πολλούς αιώνες τις αρχαιότητες του νησιού και θέλοντας να βοηθήσει και τώρα τις άοκνες προσπάθειες και εργασίες της ΚΑ εφορείας προϊστορικών Αρχαιοτήτων οι οποίες είναι πράγματι πολύ αξιόλογες, απεκάλυψε Αρχαιότητες επί του βράχου της καλντέρας στην περιοχή Μεγαλοχωρίου, αδαπάνως χωρίς να επιβαρύνει τον τακτικό προϋπολογισμό του αρμόδιου υπουργείου Πολιτισμού.

Άλλωστε το αποκοπέν τμήμα του τράφου συνορεύει με την θέση των ορυχείων Μεταξά (πρώην ορυχεία ΕΡΜΗΣ) που είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος (ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ21/30797/1303/5-11-88) διότι έχει βρεθεί σημαντικός οικισμός της Μέσης και Ύστερης εποχής του χαλκού (17^ος και 16^ος αιώνας π.χ.).

Η αποκοπή και πτώση του πετρώματος δίπλα στη εκκλησία του Χριστού τ’ Αθέρμι και η αποκάλυψη των δύο ανοιγμάτων με λαξευτό περίθυρο, είναι μια ηχηρή κραυγή που έρχεται από τα σπλάχνα της καλντέρας Μεγαλοχωρίου και επιβεβαιώνει την ύπαρξη αρχαιοτήτων, όπως άλλωστε κατά καιρούς έχει αποφανθεί και η αρμόδια εφορεία Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων της Σαντορίνης με την υπ αριθμό πρωτ. 5239/24-7-02 απόφαση της. Η διαμόρφωση του εδάφους της καλντέρας βέβαια θα ήταν εντελώς διαφορετική από αυτή που παρουσιάζεται σήμερα δια να γίνονται προσπελάσιμα τα δυο αυτά διαμερίσματα που μέχρι σήμερα δεν γνωρίζουμε, εάν ήσαν κατοικήσιμοι χώροι η λατρευτικοί η ιαματικοί. Ας μην ξεχνούμε ότι σε απόσταση ολίγων μέτρων αριστερά των ανοιγμάτων υπήρχαν μέχρι πρότινος τα θερμά ιαματικά λουτρά του Χρηστού τα’ Αθέρμι. Άλλωστε το τοπωνύμιο τ’ Αθέρμι έχει άμεση ετυμολογική σχέση με την λέξη Θερμός και θερμαντός. Ευχή όλων μας είναι η φλέβα των θερμών ιαματικών αυτών πηγών να αξιοποιηθεί και πάλι, είτε με έξοδα του ελληνικού δημοσίου, είτε με οικονομική βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να αποβεί η Σαντορίνη έκτος από πόλος έλξης παγκόσμιου τουρισμού που είναι σήμερα και ένα παγκόσμιο ιαματικό θεραπευτήριο. Άλλωστε, οι ηφαιστειακές ιαματικές πηγές της Σαντορίνης είναι γνωστές και αναφέρονται στα οδοιπορικά των πρώτων περιηγητών της Σαντορίνης τον 16^ο και 17^ο αιώνα.

                                                                                             Δρ Τάσος Βαρβαρήγος

                                                                                                     Αρχαιολόγος