Vinko Pribojević - 16ος αιώνας: ‘Γιατί οι Μακεδόνες είναι …Σλάβοι’ !

Ένα από τα βασικότερα ερείσματα των Σλάβων για την καταγωγή τους από τους αρχαίους Μακεδόνες αποτέλεσε ( και αποτελεί ακόμη για τους Σλάβους της πΓΔΜ), το βιβλίο του Βίνκο Πριμπόγιεβιτς, γραμμένο στα λατινικά, «“De origine successibusque Slavorum” που εκδόθηκε στη Βενετία το 1532. Ο Πριμπόγιεβιτς καταγόταν από το νησί Χβάρ (Hvar) των Δαλματικών ακτών (σήμερα ανήκει στη Κροατία). ( σημείωση 1.)

Το βιβλίο αυτό επανεκδόθηκε μετά το θάνατό του, μεταφρασμένο στα ιταλικά το 1595 στη Βενετία με τον τίτλο: «Dello origine et successi degli Slaui” (In Venetia: presso Aldo, 1595).


“Οι ιδέες του Πριμπόγιεβιτς αν και ήταν επηρεασμένες από την Πολωνική Ιστοριογραφία, η οποία πίστευε ότι το λίκνο των Σλάβων ήταν στην Ιλλυρία, είναι σημαντικές διότι ήταν ο πρώτος μεταξύ των Νοτιο-Σλάβων που εξέφρασε την ιδέα για τη μεγάλη σλαβική κοινότητα των εθνών. Θεωρείται ως ο πρόδρομος της παν-σλαβικής ιδέας και αργότερα του Ιλλυρικού κινήματος» (2)

Το πρώτο βιβλίο του τρίτομου έργου του ο Pribojević το αφιερώνει στην καταγωγή των Σλάβων που την ανάγει από μεγάλα ιστορικά πρόσωπα της παγκόσμιας ιστορίας, όπως είναι ο Μέγας Αλέξανδρος.

Είναι μάλιστα ο πρώτος που αναφέρει το μύθο της δημιουργίας των σλαβικών εθνών από τα τρία αδέλφια που έφυγαν από τη Δαλματία (Κροατία) και δημιούργησαν τα βασίλεια της Πολωνίας, της Τσεχίας και της Ρωσίας.

Στο πέρας του Μεσαίωνα και στην αυγή της Αναγέννησης, η παγκόσμια ιστοριογραφία, έδειχνε έναν κόσμο που ήταν διαιρεμένος σε φατρίες και έθνη. Αναπτύχθηκε τότε μια μυθολογία που εκπήγαζε από την αρχαιότητα (τότε η ελληνική αρχαιότητα άρχισε να γίνεται γνωστή στα αναγεννησιακά κέντρα της Ιταλίας) και μέσω αυτής, με μιμητικές μεθόδους, ήθελαν να ενσωματώσουν και να θεμελιώσουν την παρουσία τους στο σύγχρονο κόσμο. ( εξ’ ου και ο μύθος των τριών αδελφών, ‘βγαλμένη’ από την Ιστορία του Ηροδότου).

Το ‘Ιλλυρικό Κίνημα’, εν πρώτοις, ήταν μια ιδέα των Σλάβων της Κροατίας. Το οποίο δεν έχει καμιά σχέση με τους Ιλλυριούς της αρχαιότητας. Απλά, στα χρόνια του Ναπολέοντα, οι κτήσεις της Αδριατικής ακτής έφεραν το όνομα Ιλλυρικές Επαρχίες. Το όνομα παρέμεινε και όταν η περιοχή αποκτήθηκε από την Αυστριακή Αυτοκρατορία η οποία κράτησε το όνομα ως βασίλειο της Ιλλυρίας.

Το Ιλλυρικό Κίνημα ήταν το πρώτο που προσπάθησε να ενώσει τους νοτιοσλάβους, τους Σλάβους της Βαλκανικής, και θεωρείται το πρώτο παν-σλαβικό κίνημα στο χώρο τουλάχιστον της Κροατίας.

«Η ιστοριογραφία της Αναγέννησης κληρονόμησε από τον Μεσαίωνα την εικόνα ενός κόσμου ο οποίος ήταν διαιρεμένος σε γένη και φυλές. Χρησιμοποιώντας τα μεγάλα ερευνητικά έργα των αρχαίων συγγραφέων, άρχισε να αναπτύσσει την μεσαιωνική μυθολογία ενσωματώνοντας τις πρόσφατες ανακαλύψεις μέσα από τα έργα της αρχαιότητας.

» Ο Φρανκ Μπόρτσαρντ (Frank Borchardt), στο πόνημά του για την Αναγέννηση ενσωματώνει τους γερμανικούς μύθους περιγράφοντας μια παρόμοια καλειδοσκοπική εικόνα. Υπάρχει, έτσι, μια κοινή δέσμη ιδεών και πεποιθήσεων που περιέχονται σε ένα περιορισμένο κορμό (corpus) που δημιουργήθηκε από τους Χριστιανούς Πατέρες ή τους Αρχαίους Ειδωλολάτρες Συγγραφείς και ο οποίος κορμός χρησίμευσε ως δεξαμενή δομικών στοιχείων για να θεμελιώσουν τις ιδέες τους.


Έτσι, όπως σε ένα καλειδοσκόπιο, κάθε συγγραφέας αναδιατάσσει τα στοιχεία τα οποία αντλεί από τις πηγές αυτές και τα χρησιμοποιεί ανάλογα με τις ανάγκες του, την κατανόησή του (ή τους σκοπούς του) και ξαφνικά η εικόνα που αναδύεται, αν και φαίνεται στενά συνδεδεμένη με τις πηγές, εντούτοις είναι τελείως άγνωστη. Ο Βίνκο Πριμπόγιεβιτς δεν αποτέλεσε εξαίρεση σε αυτήν τη μεθοδολογία.» (3).

Το «Μακεδονικό Ζήτημα» κατά τον Πριμπόγεβιτς-

Για να αποδείξει το σλαβικό χαρακτήρα των Μακεδόνων, το πρώτο βήμα του Pribojevic ήταν να αποδείξει ότι η γλώσσα τους δεν ήταν ίδια με αυτήν των Ελλήνων.

Για να επιτευχθεί αυτό, χρησιμοποίησε ένα ανέκδοτο κείμενο γραμμένο από τον Quintus Curtius Rufus (4).

Σύμφωνα με το ιστορικό έργο του Ρούφους (μέρος του οποίου επαναλαμβάνει ο Πριμπόγιεβιτς), όταν ο Φιλώτας, που ήταν γιος του στρατηγού Παρμενίωνα, τέθηκε σε δίκη ενώπιον του μακεδονικού στρατού, που κατά πλειονότητα αποτελείτο από Έλληνες, ο Αλέξανδρος τον ρώτησε:

«Φιλώτα οι Μακεδόνες πρόκειται να σε δικάσουν, να αναφέρεις αν θα χρησιμοποιήσεις τη μητρική σου γλώσσα ενώπιόν τους»

Ο Φιλώτας απάντησε ότι δεν προτίθεται να κάνει τέτοιο, επειδή δεν είναι σε θέση όλοι να τον καταλάβουν» Η απάντησή του προκάλεσε τον Αλέξανδρο να απαντήσει ότι ο Φιλώτας μισεί την μητρική του γλώσσα.

Την στιχομυθία αυτή, την οποία παραθέτει ο Ρούφους, τρεις αιώνες μετά την εποχή του Αλεξάνδρου, δράττεται ο Πριμπόγιεβιτς ο οποίος προσθέτει ότι ‘ο Φιλώτας αποφάσισε να μην μιλήσει στη μητρική του γλώσσα μπροστά στο στρατό, επειδή ήταν μια διαφορετική γλώσσα από την κοινή γλώσσα ολόκληρου του μακεδονικού στρατού, ο οποίος μιλούσε ελληνικά.

Την γλώσσα του Φιλώτα, ο Πριμπόγιεβιτς την ονομάζει (αυθαίρετα) ως ‘μακεδονική’ και βγάζει το συμπέρασμα ότι οι Μακεδόνες και οι Έλληνες δεν μιλούσαν την ίδια γλώσσα, άρα, δεν πρέπει να θεωρούνται φυλετικά όμοιοι.

Βέβαια, ο Λατίνος συγγραφέας, αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο άτομο και όχι σε μια συγκεκριμένη γλώσσα, που θα μπορούσαν να ήταν η τοπική γλώσσα των Δαρδάνων ή των Ιλλυριών, με το δεδομένο ότι οι Μακεδόνες είχαν κατακτήσει τα έθνη αυτά επεκτείνοντας το βασίλειό τους και ένας μακεδόνας στρατηγός μπορούσε να λάβει ως γυναίκα ξένης εθνικότητας λ.χ. Νταρντάνας – Δαρδανή.

‘Ετσι ο Δομινικανός συγγραφέας από το Χβαρ, υποστηρίζει τα εξής για να εδραιώσει την καταγωγή των Σλάβων από ένα περήφανο λαό, όπως ήταν ο Μακεδονικός.

« Έχει γίνει συνήθεια από τους παλιούς, ότι το ενιαίο της καταγωγής αποδεικνύεται από την γλώσσα, ως εκ τούτου θεωρούμε ότι τα μέλη της ιδίας ομάδας είναι συγγενή μόνο όταν μαζί με το μητρικό γάλα έχουν λάβει και τη μητρική γλώσσα»

"Από αυτό, λοιπόν, αποδεικνύεται ότι οι Μακεδόνες, όπως πάντα, έτσι και σήμερα, μιλούν μόνο τη σλαβική γλώσσα, και γι’ αυτό είναι Σλάβοι".(5)

Αυτά όλα τα παραπάνω, τα οποία θεωρούνται αστείες εικασίες και σαθρές θεωρίες περί καταγωγής, αποτελούν τον κορμό της ιδεολογίας των Σλάβων της πΓΔΜ.

Σημειώσεις:

1. Vinko Pribojević (fl. 1525-32)
2. Pribojević’s ideas, although influenced by Polish historiography, which believed that the cradle of Slavs was in Illyricum, are important because he was the first among the South Slavs who expressed the idea about the great Slavic community of nations. He is considered to be a forerunner of the pan-Slavic idea and the later Illyrian.- Orbis Library

3.  Domagoj Madunic: Vinko Pribojevic and the Glory of the Slavs Budapest, Hungary, 2003, στη σελίδα 28.
4. Quintus Curtius Rufus († 53 π.Χ.): Ρωμαίος πολιτικός, έγραψε ένα σημαντικό μέρος της ιστορίας του Αλεξάνδρου, τριακόσια χρόνια μετά το θάνατο του Μεγάλη Κατακτητή.
5. Στην αγγλική απόδοση του βιβλίου του Vinko Pribojevic : «This, for him proves that the Macedonians have always, as today, spoke only the Slavic language, and are therefore Slavs».http://www.echedoros-a.gr