Nεολιθικό σπήλαιο του Διρού «ίσως ενέπνευσε το μύθο του Άδη»
- Τα χιλιάδες ευρήματα στην Αλεπότρυπα χρονολογούνται στο 6.000 με 3.200 π.Χ
Η
Αλεπότρυπα, ένα από τα μεγαλύτερα και ωραιότερα σπήλαια του Διρού
φιλοξένησε έναν από τους μεγαλύτερους Νεολιθικούς οικισμούς στην Ευρώπη
και αποτέλεσε σημαντικό τόπο λατρείας -μέχρι που η οροφή κατέρρευσε πριν
από 5.000 χρόνια και σκότωσε όλους τους κατοίκους του.
Οι ερευνητές που ολοκλήρωσαν τον τελευταίο γύρο ανασκαφών εικάζουν μάλιστα ότι η Αλεπότρυπα ίσως ενέπνευσε το μύθο του Άδη -μια «ενδιαφέρουσα ιδέα», η οποία όμως είναι δύσκολο να αποδειχθεί.
Ο Γιώργος Παπαθανασόπουλος, σήμερα πρόεδρος του Κέντρου Νεολιθικών Μελετών, είναι ο επικεφαλής των ανασκαφών από το 1970, δώδεκα χρόνια μετά την ανακάλυψη του σπηλαίου το 1958. Ο ίδιος και οι συνεργάτες του πρόκειται να παρουσιάσουν τα τελευταία ευρήματα στις 6 Ιανουαρίου, στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αμερικής.
«Ο Γιώργος Παπαθανασόπουλος υποστήριξε ανέκαθεν ότι τα κεραμικά [που βρέθηκαν στην Αλεπότρυπα] δεν προέρχονταν από την περιοχή της σπηλιάς αλλά ήρθαν από αλλού -ότι η σπηλιά ήταν χώρος προσκυνήματος όπου θάβονταν σημαντικοί άνθρωποι, κάτι που οδηγεί στην ενδιαφέρουσα ιδέα ότι αυτή ήταν η αρχική είσοδος του Άδη, ότι ήταν η πηγή της γοητείας που ασκούσε στους Έλληνες ο κάτω κόσμος» δήλωσε στο LiveScience.com ο Μάικλ Γκάλατι, συνεργάτης του Παπαθανασόπουλου από το Κολέγιο Millsaps στo Μισισίπι.
Δεδομένου βέβαια ότι η ελληνική μυθολογία συνδέει τον Άδη με τον ποταμό Αχέροντα στην Ήπειρο, η ιδέα ότι η Αλεπότρυπα ενέπνευσε το μύθο, χιλιάδες χρόνια πριν από τον Όμηρο, πιθανότατα θα παραμείνει αναπόδεικτη.
Το σπήλαιο της Αλεπότρυπας, κοντά στο γνωστό σπήλαιο Γλυφάδα που είναι ανοιχτό για το κοινό, είναι πραγματικά τεράστιο: η κύρια αίθουσά του έχει ύψος γύρω στα 60 μέτρα και πλάτος 100, και στο βάθος της κρύβει μια λίμνη με καθαρό νερό.
Χιλιάδες εργαλεία, κεραμικά, ασημένια και χάλκινα τεχνουργήματα, ακόμα και ανθρώπινα οστά που βρέθηκαν στη σπηλιά, μαρτυρούν ότι ο χώρος είχε χρησιμοποιηθεί ως κατοικία, αποθήκη και λατρευτικός χώρος στη Νεολιθική Εποχή, από την έκτη μέχρι την τρίτη χιλιετία π.Χ.
Όλα τέλειωσαν απότομα πριν από περίπου 5.200 χρόνια, όταν η οροφή της σπηλιάς κατέρρευσε, καταπλάκωσε όσους βρίσκονταν μέσα και σφράγισε για πάντα την κύρια είσοδο. «Είναι ό,τι πλησιέστερο έχουμε σε μια Νεολιθική Πομπηία» σχολιάζει ο Γκάλατι.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η Αλεπότρυπα αποτέλεσε χώρο ταφής στον οποίο πραγματοποιούνταν τελετές που συμπεριλάμβαναν την καύση μεγάλων ποσοτήτων κοπριάς. «Οι ταφές και οι τελετουργίες έδιναν στο σπήλαιο μια αίσθηση του κάτω κόσμου. Είναι σαν τον Άδη, μαζί με το ποτάμι της Στυγός» λέει ο Γκάλατι.
Οι ερευνητές πρόκειται τώρα να παρουσιάσουν στο συνέδριο τα αποτελέσματα από τις ανασκαφές της τελευταίας τριετίας. Μεταξύ άλλων, οι έρευνες έξω από το ίδιο το σπήλαιο αποκάλυψαν τα ίχνη ενός οικισμού, ο οποίος δείχνει ότι εκατοντάδες άνθρωποι έμεναν μέσα και έξω από το σπήλαιο στην περίοδο ακμής του.
Επιπλέον, έρευνες του Παναγιώτη Καρκάνα από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Νότιας Ελλάδας Ελλάδας επιβεβαιώνουν ότι το σπήλαιο χρησιμοποιούνταν τακτικά για τελετές.
Το σημαντικό όμως είναι ότι οι ανασκαφές δεν έχουν εξαντλήσει το βάθος των αποθέσεων του σπηλαίου. «Θα μπορούσαμε κάλλιστα να έχουμε ανθρώπους του Νεάντερταλ εκεί κάτω» λέει ο Γκάλατι. Δεδομένου ότι οι Νεάντερταλ κατοικούσαν στην Ευρώπη από τα 200 μέχρι τα 30 χιλιάδες χρόνια πριν, μια τέτοια ανακάλυψη θα σήμαινε ότι η ιστορία της Αλεπότρυπας πηγαίνει πολύ πίσω.
«Τεχνουργήματα Νεάντερταλ υπάρχουν σε σπηλιές στον διπλανό κόλπο, οπότε είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι δεν θα υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις και στην Αλεπότρυπα» επισημαίνει ο ερευνητής.
«Απλά δεν έχουμε σκάψει αρκετά βαθιά για να το ξέρουμε» λέει.
Λεπτομέρειες για το σπήλαιο δίνει το βιβλίο «Το Νεολιθικό Διρό Σπήλαιο Αλεπότρυπα» του Γιώργου Παπαθανασόπουλου, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μέλισσα.
Οι ερευνητές που ολοκλήρωσαν τον τελευταίο γύρο ανασκαφών εικάζουν μάλιστα ότι η Αλεπότρυπα ίσως ενέπνευσε το μύθο του Άδη -μια «ενδιαφέρουσα ιδέα», η οποία όμως είναι δύσκολο να αποδειχθεί.
Ο Γιώργος Παπαθανασόπουλος, σήμερα πρόεδρος του Κέντρου Νεολιθικών Μελετών, είναι ο επικεφαλής των ανασκαφών από το 1970, δώδεκα χρόνια μετά την ανακάλυψη του σπηλαίου το 1958. Ο ίδιος και οι συνεργάτες του πρόκειται να παρουσιάσουν τα τελευταία ευρήματα στις 6 Ιανουαρίου, στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αμερικής.
«Ο Γιώργος Παπαθανασόπουλος υποστήριξε ανέκαθεν ότι τα κεραμικά [που βρέθηκαν στην Αλεπότρυπα] δεν προέρχονταν από την περιοχή της σπηλιάς αλλά ήρθαν από αλλού -ότι η σπηλιά ήταν χώρος προσκυνήματος όπου θάβονταν σημαντικοί άνθρωποι, κάτι που οδηγεί στην ενδιαφέρουσα ιδέα ότι αυτή ήταν η αρχική είσοδος του Άδη, ότι ήταν η πηγή της γοητείας που ασκούσε στους Έλληνες ο κάτω κόσμος» δήλωσε στο LiveScience.com ο Μάικλ Γκάλατι, συνεργάτης του Παπαθανασόπουλου από το Κολέγιο Millsaps στo Μισισίπι.
Δεδομένου βέβαια ότι η ελληνική μυθολογία συνδέει τον Άδη με τον ποταμό Αχέροντα στην Ήπειρο, η ιδέα ότι η Αλεπότρυπα ενέπνευσε το μύθο, χιλιάδες χρόνια πριν από τον Όμηρο, πιθανότατα θα παραμείνει αναπόδεικτη.
Το σπήλαιο της Αλεπότρυπας, κοντά στο γνωστό σπήλαιο Γλυφάδα που είναι ανοιχτό για το κοινό, είναι πραγματικά τεράστιο: η κύρια αίθουσά του έχει ύψος γύρω στα 60 μέτρα και πλάτος 100, και στο βάθος της κρύβει μια λίμνη με καθαρό νερό.
Χιλιάδες εργαλεία, κεραμικά, ασημένια και χάλκινα τεχνουργήματα, ακόμα και ανθρώπινα οστά που βρέθηκαν στη σπηλιά, μαρτυρούν ότι ο χώρος είχε χρησιμοποιηθεί ως κατοικία, αποθήκη και λατρευτικός χώρος στη Νεολιθική Εποχή, από την έκτη μέχρι την τρίτη χιλιετία π.Χ.
Όλα τέλειωσαν απότομα πριν από περίπου 5.200 χρόνια, όταν η οροφή της σπηλιάς κατέρρευσε, καταπλάκωσε όσους βρίσκονταν μέσα και σφράγισε για πάντα την κύρια είσοδο. «Είναι ό,τι πλησιέστερο έχουμε σε μια Νεολιθική Πομπηία» σχολιάζει ο Γκάλατι.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η Αλεπότρυπα αποτέλεσε χώρο ταφής στον οποίο πραγματοποιούνταν τελετές που συμπεριλάμβαναν την καύση μεγάλων ποσοτήτων κοπριάς. «Οι ταφές και οι τελετουργίες έδιναν στο σπήλαιο μια αίσθηση του κάτω κόσμου. Είναι σαν τον Άδη, μαζί με το ποτάμι της Στυγός» λέει ο Γκάλατι.
Οι ερευνητές πρόκειται τώρα να παρουσιάσουν στο συνέδριο τα αποτελέσματα από τις ανασκαφές της τελευταίας τριετίας. Μεταξύ άλλων, οι έρευνες έξω από το ίδιο το σπήλαιο αποκάλυψαν τα ίχνη ενός οικισμού, ο οποίος δείχνει ότι εκατοντάδες άνθρωποι έμεναν μέσα και έξω από το σπήλαιο στην περίοδο ακμής του.
Επιπλέον, έρευνες του Παναγιώτη Καρκάνα από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Νότιας Ελλάδας Ελλάδας επιβεβαιώνουν ότι το σπήλαιο χρησιμοποιούνταν τακτικά για τελετές.
Το σημαντικό όμως είναι ότι οι ανασκαφές δεν έχουν εξαντλήσει το βάθος των αποθέσεων του σπηλαίου. «Θα μπορούσαμε κάλλιστα να έχουμε ανθρώπους του Νεάντερταλ εκεί κάτω» λέει ο Γκάλατι. Δεδομένου ότι οι Νεάντερταλ κατοικούσαν στην Ευρώπη από τα 200 μέχρι τα 30 χιλιάδες χρόνια πριν, μια τέτοια ανακάλυψη θα σήμαινε ότι η ιστορία της Αλεπότρυπας πηγαίνει πολύ πίσω.
«Τεχνουργήματα Νεάντερταλ υπάρχουν σε σπηλιές στον διπλανό κόλπο, οπότε είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι δεν θα υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις και στην Αλεπότρυπα» επισημαίνει ο ερευνητής.
«Απλά δεν έχουμε σκάψει αρκετά βαθιά για να το ξέρουμε» λέει.
Λεπτομέρειες για το σπήλαιο δίνει το βιβλίο «Το Νεολιθικό Διρό Σπήλαιο Αλεπότρυπα» του Γιώργου Παπαθανασόπουλου, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μέλισσα.
Newsroom ΔΟΛ
Σχόλια