Οικονομική βία με κρατική βούλα

Μετά την επανεκλογή του, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα σχεδόν αμέσως έστρεψε την προσοχή του στον έλεγχο του εθνικού χρέους της Αμερικής. Στην πραγματικότητα, σχεδόν όλες οι χώρες τη Δύσης εφαρμόζουν πλέον πολιτικές που αποσκοπούν στη μείωση - ή τουλάχιστον στη μείωση αύξησης - του δημόσιου χρέους.

Στο άρθρο τους «Ανάπτυξη σε μια εποχή χρέους», οι Kenneth Rogoff και Carmen Reinhart υποστηρίζουν ότι, όταν το δημόσιο χρέος υπερβαίνει το 90% του ΑΕΠ, οι χώρες υποφέρουν από την επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης. Πολλές δυτικές χώρες είναι τώρα επικίνδυνα κοντά, και σε ορισμένες περιπτώσεις πάνω από αυτό το όριο.

Πράγματι, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, από το τέλος του τρέχοντος έτους, το δημόσιο χρέος  της Αμερικής θα ανέλθει σε 108,6% του ΑΕΠ. Το δημόσιο χρέος στην ευρωζώνη ανέρχεται στο 99,1% του ΑΕΠ, με επικεφαλής τη Γαλλία, όπου η αναλογία αναμένεται να φθάσει 105,5%, και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου θα φτάσει 104,2%. Ακόμα και πειθαρχημένη Γερμανία αναμένεται να φτάσει το όριο του 90%, στο 88,5%.

Οι χώρες μπορούν να μειώσουν το δημόσιο χρέος τους, με τη μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού και την επίτευξη ενός πρωτογενούς πλεονάσματος (το δημοσιονομικό ισοζύγιο μείον τις πληρωμές τόκων επί ανεξόφλητων χρεών). Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω φορολογικών αυξήσεων, περικοπές δαπανών, ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη, ή κάποιο συνδυασμό αυτών των στοιχείων.

Όταν η οικονομία αναπτύσσεται, οι αυτόματοι σταθεροποιητές κάνουν τα μαγικά τους. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται και κερδίζουν περισσότερα χρήματα, η αύξηση των φορολογικών υποχρεώσεων και η πτώση ζήτησης για επιδόματα κυβέρνησης, όπως ασφάλιση ανεργίας, είναι καλά νέα για το έλλειμα. Με υψηλότερα έσοδα και χαμηλότερες αποδόσεις, το δημοσιονομικό έλλειμμα μειώνεται.

Αλλά στην εποχή της αργής οικονομικής ανάπτυξης, οι επιλογές για τη χάραξη πολιτικής είναι ζοφερές. Η αύξηση των φόρων μπορεί να είναι και αντιπαραγωγική, δεδομένης της ήδη υψηλής φορολογίας σε πολλές χώρες. Η δημόσια υποστήριξη για τις περικοπές των δαπανών είναι επίσης δύσκολο να κερδηθεί. Ως αποτέλεσμα, πολλοί αναζητούν εναλλακτικές λύσεις - πολλές από τις οποίες μπορεί να χαρακτηριστούν ως ‘οικονομική καταστολή' και αποτελούν βίαια μέτρα.

Η οικονομική καταστολή συμβαίνει όταν οι κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα για τη διοχέτευση κονδυλίων προς τον εαυτό τους όταν σε μια απελευθερωμένη αγορά αυτά θα πήγαιναν αλλού. Για παράδειγμα, πολλές κυβερνήσεις έχουν εφαρμόσει κανονισμούς για τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες που αυξάνουν το ποσό του χρέους που κατέχουν.

Δείτα τα διεθνή τραπεζικά πρότυπα Basel ΙΙΙ. Μεταξύ άλλων, η Basel ΙΙΙ προβλέπει ότι οι τράπεζες δεν πρέπει να αναιρέσουν μετρητά κατά τις επενδύσεις τους σε κρατικά ομόλογα με βαθμολογία ΑΑ-ή υψηλότερη. Επιπλέον, οι επενδύσεις σε ομόλογα που εκδίδονται από κυβερνήσεις (στη χώρα έδρα τους) δεν απαιτούν οριοθέτηση, ανεξάρτητα από τη πιστοληπτική ικανότητα.

Εν τω μεταξύ, οι δυτικές κεντρικές τράπεζες χρησιμοποιούν ένα άλλο είδος οικονομικής καταστολής με τη διατήρηση αρνητικών πραγματικών επιτοκίων (αποδίδουν λιγότερο από το ποσοστό του πληθωρισμού), το οποίο τους δίνει τη δυνατότητα να εξυπηρετήσουν το χρέος τους δωρεάν. Το επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ανέρχεται σε 0,75%, ενώ ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού της ευρωζώνης είναι 2,5%. Επίσης, η Τράπεζα της Αγγλίας διατηρεί το βασικό της επιτόκιο μόλις 0,5%, παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός αιωρείται πάνω από το 2%. Και, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ο πληθωρισμός υπερβαίνει το 2%, το επιτόκιο των ομοσπονδιακών αναφοράς της Fed κεφάλαια παραμένει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα από 0-0.25%.

Επιπλέον, δεδομένου ότι η ΕΚΤ, η Τράπεζα της Αγγλίας και η Fed στρέφονται στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων - μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, και της οριστικές χρηματικές συναλλαγές (OMT) της ΕΚΤ στην ευρωζώνη - μακροπρόθεσμα πραγματικά επιτόκια είναι επίσης αρνητικά (το πραγματικά 30-ετές επιτόκιο στις ΗΠΑ είναι θετική, αλλά μόλις και μετά βίας).

Τέτοιες τακτικές, στις οποίες εξωθήθηκαν οι τράπεζες, αλλά δεν εξαναγκάστηκαν, αποσκοπούσαν στην επένδυση του δημοσίου χρέους, και αποτελούν μορφή οικονομικής καταστολής. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις μπορούν να πάνε ένα βήμα πέρα ​​από αυτές τις μεθόδους, απαιτώντας από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να διατηρούν ή να αυξάνουν τις τοποθετήσεις τους σε δημόσιο χρέος, όπως έκανε η Αρχή Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών του Ηνωμένου Βασιλείου έκανε το 2009.

Ομοίως, το 2011, οι ισπανικές τράπεζες αύξησαν τις χορηγήσεις τους προς την κυβέρνηση κατά σχεδόν 15%, ακόμη και αν ο δανεισμός του ιδιωτικού τομέα συρρικνώθηκε και η ισπανική κυβέρνηση έγινε λιγότερο φερέγγυα. Ένας ανώτερος Ιταλός τραπεζίτης είπε κάποτε ότι οι ιταλικές τράπεζες θα τιμωρούνταν απότο  Υπουργείο Οικονομικών, εάν πουλούσαν τα κρατικά τους ομόλογα. Και ένας Πορτογάλος τραπεζίτης δήλωσε ότι, ενώ οι τράπεζες θα πρέπει να μειώσουν την έκθεσή τους σε κρατικά ομόλογα υψηλού κινδύνου, η πίεση της κυβέρνησης να αγοράσουν περισσότερα ήταν συντριπτική.

Επιπλέον, σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, οι κυβερνήσεις έχουν κάνει επιδρομή στα συνταξιοδοτικά ταμεία, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τα ελλείμματα του προϋπολογισμού τους. Η Βρετανία είναι έτοιμη να αναλάβει παρόμοια δράση, επιτρέποντας σε συνταξιοδοτικά ταμεία να επενδύουν σε έργα υποδομής.

Η άμεση ή έμμεση νομισματική χρηματοδότηση των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού συγκαταλέγαται μεταξύ των πλέον σοβαρών αμαρτιών που θα μπορούσε να διαπράξει μια κεντρική τράπεζα. Οι μορφές ποσοτικής χαλάρωσης QE και OMT είναι απλά νέες ενσαρκώσεις αυτό το παλιό παράβαση. Αυτού του είδους οι πολιτικές από τις κεντρικές τράπεζες , μαζί με τη Basel III, σημαίνει ότι η οικονομική καταστολή θα καθορίσει πιθανότατα το οικονομικό τοπίο για τουλάχιστον μια δεκαετία ακόμα.http://www.sofokleous10.gr