Πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα: Εξηγείται η ιστορία της σύγκρουσης
Η παλαιστινιακή μαχητική ομάδα Χαμάς εξαπέλυσε μια άνευ προηγουμένου επίθεση στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, με εκατοντάδες ένοπλους να διεισδύσουν σε κοινότητες κοντά στη Λωρίδα της Γάζας.
Περίπου 1.200 άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 250 μεταφέρθηκαν στη Γάζα ως όμηροι, σύμφωνα με ισραηλινούς απολογισμούς.
Περισσότεροι από 33.000 Παλαιστίνιοι στη Γάζα σκοτώθηκαν σε αεροπορικές επιδρομές και επιδρομές πυροβολικού που πραγματοποίησε ο ισραηλινός στρατός ως απάντηση, ανακοίνωσε το υπουργείο Υγείας της Γάζας που διοικείται από τη Χαμάς.
Περισσότερα για τον πόλεμο Ισραήλ-Γάζας
- Γιατί γίνεται πόλεμος: Τι είναι η Χαμάς και γιατί πολεμά το Ισραήλ;
- Χαρτογράφηση της Λωρίδας της Γάζας: Η ζωή στη Γάζα υπό πολιορκία
- Εξήγηση: Τα πρόσωπα των ομήρων που ελήφθησαν από το Ισραήλ
Τι ήταν το Ισραήλ πριν το 1948;
Η Βρετανία πήρε τον έλεγχο της περιοχής που είναι γνωστή ως Παλαιστίνη μετά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία κυβέρνησε αυτό το τμήμα της Μέσης Ανατολής, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η γη κατοικήθηκε από μια εβραϊκή μειονότητα και αραβική πλειοψηφία, καθώς και από άλλες, μικρότερες εθνοτικές ομάδες.
Οι εντάσεις μεταξύ των δύο λαών αυξήθηκαν όταν η διεθνής κοινότητα ανέθεσε στο Ηνωμένο Βασίλειο το καθήκον να ιδρύσει ένα «εθνικό σπίτι» στην Παλαιστίνη για τους Εβραίους.
Αυτό προέκυψε από τη Διακήρυξη Μπάλφουρ του 1917, μια υπόσχεση που δόθηκε από τον τότε Υπουργό Εξωτερικών Άρθουρ Μπάλφουρ στην εβραϊκή κοινότητα της Βρετανίας.
Η διακήρυξη κατοχυρώθηκε στη βρετανική εντολή για την Παλαιστίνη και επικυρώθηκε από τη νεοσύστατη Κοινωνία των Εθνών - πρόδρομο των Ηνωμένων Εθνών - το 1922.
Για τους Εβραίους η Παλαιστίνη ήταν το πατρογονικό τους σπίτι, αλλά και οι Παλαιστίνιοι Άραβες διεκδίκησαν τη γη και αντιτάχθηκαν στην κίνηση.
Getty ImagesΜεταξύ της δεκαετίας του 1920 και του 1940, ο αριθμός των Εβραίων που έφτασαν εκεί αυξήθηκε, με πολλούς να τράπηκαν σε φυγή από τις διώξεις στην Ευρώπη, ειδικά το Ολοκαύτωμα των Ναζί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η βία μεταξύ Εβραίων και Αράβων και κατά της βρετανικής κυριαρχίας αυξήθηκε επίσης.
Το 1947, ο ΟΗΕ ψήφισε υπέρ της διάσπασης της Παλαιστίνης σε χωριστά εβραϊκά και αραβικά κράτη, με την Ιερουσαλήμ να γίνεται διεθνής πόλη.
Αυτό το σχέδιο έγινε αποδεκτό από τους Εβραίους ηγέτες, αλλά απορρίφθηκε από την αραβική πλευρά και δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Getty ImagesΠώς και γιατί δημιουργήθηκε το Ισραήλ;
Το 1948, μη μπορώντας να λύσει το πρόβλημα, η Βρετανία αποσύρθηκε και οι Εβραίοι ηγέτες διακήρυξαν τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ.
Προοριζόταν να είναι ένα ασφαλές καταφύγιο για τους Εβραίους που διέφυγαν από τις διώξεις, καθώς και μια εθνική πατρίδα για τους Εβραίους.
Οι μάχες μεταξύ εβραϊκών και αραβικών πολιτοφυλακών είχαν ενταθεί εδώ και μήνες και την επομένη της ανακήρυξης του κράτους του Ισραήλ, πέντε αραβικές χώρες επιτέθηκαν.
Εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι τράπηκαν σε φυγή ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους σε αυτό που αποκαλούν Al Nakba ή την «Καταστροφή»
Μέχρι τη στιγμή που οι μάχες έληξαν με κατάπαυση του πυρός το επόμενο έτος, το Ισραήλ έλεγχε το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας.
Η Ιορδανία κατέλαβε γη που έγινε γνωστή ως Δυτική Όχθη και η Αίγυπτος κατέλαβε τη Γάζα.
Η Ιερουσαλήμ χωρίστηκε μεταξύ των ισραηλινών δυνάμεων στη Δύση και των ιορδανικών δυνάμεων στην Ανατολή.
Επειδή δεν υπήρξε ποτέ ειρηνευτική συμφωνία, έγιναν περισσότεροι πόλεμοι και μάχες τις επόμενες δεκαετίες.
Ο χάρτης του Ισραήλ
Σε έναν πόλεμο το 1967, το Ισραήλ κατέλαβε την Ανατολική Ιερουσαλήμ και τη Δυτική Όχθη, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος των Συριακών Υψωμάτων του Γκολάν, της Γάζας και της αιγυπτιακής χερσονήσου του Σινά.
Οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες και οι απόγονοί τους ζουν στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, καθώς και στη γειτονική Ιορδανία, τη Συρία και τον Λίβανο.
Ούτε αυτοί ούτε οι απόγονοί τους έχουν επιτραπεί από το Ισραήλ να επιστρέψουν στα σπίτια τους - το Ισραήλ λέει ότι αυτό θα συντρίψει τη χώρα και θα απειλήσει την ύπαρξή της ως εβραϊκό κράτος.
Getty ImagesΤο Ισραήλ εξακολουθεί να κατέχει τη Δυτική Όχθη και διεκδικεί ολόκληρη την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσά του, ενώ οι Παλαιστίνιοι διεκδικούν την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα ενός ελπιδοφόρου μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους. Οι ΗΠΑ είναι μία από τις λίγες χώρες που αναγνωρίζουν την πόλη ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.
Τα τελευταία 50 χρόνια το Ισραήλ έχει χτίσει οικισμούς στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, όπου ζουν τώρα περισσότεροι από 700.000 Εβραίοι.
Οι οικισμοί θεωρούνται παράνομοι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο - αυτή είναι η θέση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, μεταξύ άλλων - αν και το Ισραήλ το απορρίπτει.
Τι είναι η Λωρίδα της Γάζας;
Η Γάζα είναι μια στενή λωρίδα γης ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Μεσόγειο Θάλασσα, αλλά με σύντομη νότια σύνορα με την Αίγυπτο.
Μόλις 41 χιλιόμετρα (25 μίλια) μήκος και 10 χιλιόμετρα πλάτος, έχει περισσότερους από δύο εκατομμύρια κατοίκους και είναι ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη στη Γη.
Στον απόηχο του πολέμου του 1948-49, η Γάζα καταλήφθηκε από την Αίγυπτο για 19 χρόνια.
Το Ισραήλ κατέλαβε τη Γάζα στον πόλεμο του 1967 και παρέμεινε μέχρι το 2005, κατά την περίοδο εκείνη χτίζοντας εβραϊκούς οικισμούς.
Το Ισραήλ απέσυρε τα στρατεύματά του και τους εποίκους του το 2005, αν και διατήρησε τον έλεγχο του εναέριου χώρου του, των κοινών συνόρων και της ακτογραμμής του. Ο ΟΗΕ εξακολουθεί να θεωρεί ότι το έδαφος είναι κατεχόμενο από το Ισραήλ.
Πού είναι η Λωρίδα της Γάζας;
Ποια είναι τα κύρια προβλήματα μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων;
Υπάρχουν ορισμένα ζητήματα στα οποία οι δύο πλευρές δεν μπορούν να συμφωνήσουν.
Αυτά περιλαμβάνουν:
- Τι πρέπει να γίνει με τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες
- Εάν οι εβραϊκοί οικισμοί στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη πρέπει να παραμείνουν ή να απομακρυνθούν
- Αν οι δύο πλευρές θα πρέπει να μοιράζονται την Ιερουσαλήμ
- Και - ίσως το πιο δύσκολο από όλα - αν θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα παλαιστινιακό κράτος δίπλα στο Ισραήλ
Ποιες προσπάθειες έχουν γίνει για την επίλυση αυτών των προβλημάτων;
Οι ειρηνευτικές συνομιλίες Ισραήλ-Παλαιστινίων διεξήχθησαν μεταξύ της δεκαετίας του 1990 και της δεκαετίας του 2010, διανθισμένες με κρούσματα βίας.
Μια ειρήνη κατόπιν διαπραγματεύσεων φαινόταν πιθανή τις πρώτες μέρες. Μια σειρά μυστικών συνομιλιών στη Νορβηγία έγινε η ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο, που συμβολίστηκε για πάντα με μια τελετή στο γκαζόν του Λευκού Οίκου το 1993 υπό την προεδρία του Προέδρου Μπιλ Κλίντον.
Σε μια ιστορική στιγμή, οι Παλαιστίνιοι αναγνώρισαν το κράτος του Ισραήλ και το Ισραήλ αναγνώρισε τον ιστορικό εχθρό του, την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), ως τον μοναδικό εκπρόσωπο του παλαιστινιακού λαού. Συστάθηκε μια αυτοδιοικούμενη Παλαιστινιακή Αρχή.
Ωστόσο, σύντομα εμφανίστηκαν ρωγμές, με τον τότε ηγέτη της αντιπολίτευσης Μπέντζαμιν Νετανιάχου να αποκαλεί το Όσλο θανάσιμη απειλή για το Ισραήλ. Οι Ισραηλινοί επιτάχυναν το σχέδιό τους για εγκατάσταση Εβραίων στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Η πρόσφατα αναδυόμενη παλαιστινιακή μαχητική ομάδα Χαμάς έστειλε βομβιστές αυτοκτονίας για να σκοτώσουν ανθρώπους στο Ισραήλ και να καταστρέψουν τις πιθανότητες μιας συμφωνίας.
ReutersΗ ατμόσφαιρα στο Ισραήλ έγινε άσχημη, με αποκορύφωμα τη δολοφονία του Ισραηλινού πρωθυπουργού Γιτζάκ Ράμπιν από έναν Εβραίο εξτρεμιστή στις 4 Νοεμβρίου 1995.
Στη δεκαετία του 2000 έγιναν προσπάθειες για την αναβίωση της ειρηνευτικής διαδικασίας - συμπεριλαμβανομένου του 2003 όταν οι παγκόσμιες δυνάμεις σχεδίασαν έναν οδικό χάρτη με απώτερο στόχο τη λύση δύο κρατών, αλλά αυτό δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Οι ειρηνευτικές προσπάθειες τελικά σταμάτησαν το 2014, όταν οι συνομιλίες απέτυχαν μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων στην Ουάσιγκτον.
Το πιο πρόσφατο ειρηνευτικό σχέδιο - που εκπονήθηκε από τις ΗΠΑ όταν ήταν πρόεδρος ο Ντόναλντ Τραμπ - ονομάστηκε "η συμφωνία του αιώνα" από τον πρωθυπουργό Νετανιάχου, αλλά απορρίφθηκε από τους Παλαιστίνιους ως μονόπλευρο και δεν στάθηκε ποτέ στο έδαφος.
Γιατί το Ισραήλ και η Γάζα βρίσκονται σε πόλεμο τώρα;
Getty ImagesΗ Γάζα κυβερνάται από τη Χαμάς, μια ισλαμιστική ομάδα που έχει δεσμευτεί για την καταστροφή του Ισραήλ και έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική ομάδα από το Ηνωμένο Βασίλειο και πολλές άλλες χώρες.
Η Χαμάς κέρδισε τις τελευταίες εκλογές των Παλαιστινίων το 2006 και κατέλαβε τον έλεγχο της Γάζας τον επόμενο χρόνο εκδιώκοντας το αντίπαλο κίνημα Φάταχ του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς που εδρεύει στη Δυτική Όχθη.
Από τότε, οι μαχητές στη Γάζα έχουν πολεμήσει αρκετούς πολέμους με το Ισραήλ, το οποίο μαζί με την Αίγυπτο έχει διατηρήσει μερικό αποκλεισμό στη λωρίδα για να απομονώσει τη Χαμάς και να προσπαθήσει να σταματήσει τις επιθέσεις, ιδιαίτερα την αδιάκριτη εκτόξευση ρουκετών προς ισραηλινές πόλεις.
Οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα λένε ότι οι περιορισμοί του Ισραήλ και οι αεροπορικές επιδρομές του σε πυκνοκατοικημένες περιοχές ισοδυναμούν με συλλογική τιμωρία.
Αυτό το έτος ήταν το πιο θανατηφόρο που έχει καταγραφεί για τους Παλαιστίνιους στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, αναφέρει ο ΟΗΕ. Οι Παλαιστίνιοι διαμαρτύρονται επίσης για τους περιορισμούς και τις στρατιωτικές ενέργειες που πραγματοποιούνται εκεί ως απάντηση στις θανατηφόρες επιθέσεις κατά των Ισραηλινών.
Αυτές οι εντάσεις θα μπορούσαν να ήταν ένας από τους λόγους για την τελευταία επίθεση της Χαμάς.
Αλλά οι μαχητές μπορεί επίσης να προσπαθούσαν να ενισχύσουν τη δημοτικότητά τους μεταξύ των απλών Παλαιστινίων, μεταξύ άλλων χρησιμοποιώντας ομήρους για να πιέσουν το Ισραήλ να απελευθερώσει μερικούς από τους εκτιμώμενους 4.500 Παλαιστίνιους που κρατούνται στις φυλακές του.
Ποιος υποστηρίζει ποιον στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς;
Οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες δυτικές χώρες έχουν καταδικάσει την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ.
Οι ΗΠΑ, ο στενότερος σύμμαχος του Ισραήλ, έχουν δώσει στο εβραϊκό κράτος περισσότερα από 260 δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική και οικονομική βοήθεια όλα αυτά τα χρόνια και έχουν υποσχεθεί πρόσθετο εξοπλισμό, πυραύλους αεράμυνας, κατευθυνόμενες βόμβες και πυρομαχικά.
Έστειλε επίσης δύο ομάδες κρούσης αεροπλανοφόρων στην ανατολική Μεσόγειο για να αποτρέψουν τους εχθρούς του Ισραήλ, ιδιαίτερα το κίνημα της Χεζμπολάχ του Λιβάνου, από το να ανοίξουν ένα δεύτερο μέτωπο στον πόλεμο.
Ωστόσο, οι ΗΠΑ επέκριναν το Ισραήλ για την κλίμακα του απολογισμού των νεκρών των Παλαιστινίων και έχουν προκύψει έντονες διαφορές μεταξύ των δύο συμμάχων σχετικά με τον πόλεμο.
Η Ρωσία και η Κίνα αρνήθηκαν και οι δύο να καταδικάσουν τη Χαμάς και λένε ότι διατηρούν επαφή και με τις δύο πλευρές στη σύγκρουση. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν κατηγόρησε την αμερικανική πολιτική για την απουσία ειρήνης στη Μέση Ανατολή.
Το Ιράν, ο πρωταρχικός εχθρός του Ισραήλ, είναι βασικός υποστηρικτής της Χαμάς, καθώς και της Χεζμπολάχ, οι μαχητές της οποίας ανταλλάσσουν πυρά με τις ισραηλινές δυνάμεις σχεδόν καθημερινά μετά την επίθεση της Χαμάς.
Ερωτήσεις έχουν τεθεί για τον ρόλο του Ιράν στην επίθεση της Χαμάς, μετά από αναφορές που ανέφεραν ότι έδωσε το πράσινο φως λίγες μέρες πριν. Ωστόσο, η Τεχεράνη αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη .
Σχόλια