Τι σημαίνουν οι αλλαγές στη Συνθήκη του Δουβλίνου
Ποιος είναι ο κανονισμός, πώς μπερδεύτηκε τόσο πολύ το σύστημα και πώς θα το διορθώσουν οι Βρυξέλλες. Οι συνέπειες για την Ελλάδα και τις βόρειες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οι Βρυξέλλες ετοιμάζονται να απαλλαγούν από τους κανονισμούς που καθιστούν την πρώτη χώρα στην οποία φτάνει ένας πρόσφυγας υπεύθυνη για οποιοδήποτε αίτημα ασύλου, στο πλαίσιο μιας μεγάλης αναδιοργάνωσης του συστήματός της που αφορά στους πρόσφυγες.Το σχέδιο πρόκειται να ξεκινήσει το Μάρτιο, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποκαλύψει τις μεταρρυθμίσεις του Κανονισμού του Δουβλίνου για το άσυλο. Αλλά ποιος είναι ο κανονισμός, πώς μπερδεύτηκε τόσο πολύ το σύστημα και πώς θα το διορθώσουν οι Βρυξέλλες;
Τι είναι ο Κανονισμός του Δουβλίνου;
Για να το θέσουμε απλά, ο Κανονισμός του Δουβλίνου –ή Ευρωπαϊκός Κανονισμός Νο 604/2013, όπως είναι η επίσημη ονομασία του- καθορίζει ποιο κράτος είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία του αιτήματος ασύλου ενός πρόσφυγα.Αν και λαμβάνει υπόψιν του ζητήματα όπως οι οικογενειακοί δεσμοί και η υγεία, ο κύριος κανόνας είναι σαφής: Η πρώτη χώρα εισόδου υποτίθεται πως αξιολογεί, γενικά, την αίτηση.
Η ιδέα πίσω από τον κανόνα ήταν πως το ποιος έχει την ευθύνη θα καθοριζόταν με αυτό τον τρόπο γρήγορα, ούτως ώστε οι αιτούντες ασύλου να μην καταλήξουν εγκλωβισμένοι σε ένα ματς γραφειοκρατικού πινγκ πονγκ μεταξύ δύο κρατών μελών.
Πώς λειτουργεί;
Αν ένας αιτών ασύλου εμφανιστεί, για παράδειγμα, στην Ολλανδία, οι Ολλανδοί υπάλληλοι μπορούν να ελέγξουν αν εκείνος ή εκείνη έχει καταχωριστεί κάπου αλλού στην ΕΕ. Αν αποδειχθεί πως ο αιτών ασύλου έχει δώσει τα αποτυπώματά του στην Ισπανία, ας πούμε, τότε οι ολλανδικές αρχές μπορούν να εκδώσουν ένα αίτημα «μεταφοράς», ζητώντας από τη Μαδρίτη να λάβει και να διαχειριστεί την αίτηση για άσυλο.Η Μαδρίτη θα μπορούσε να επιχειρηματολογήσει ενάντια μιας αποδοχής του αιτήματος, αλλά αν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις, όπως τα αποτυπώματα, θα ήταν νομικά υποχρεωμένη να το αποδεχθεί.
Τι πήγε στραβά με τον Κανονισμό κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης;
Πρώτον, ο απόλυτος αριθμός των αφιχθέντων που συγκεντρώθηκαν σε μόλις μία ή δύο χώρες κατέβαλε το σύστημα. Περίπου 850.000 άνθρωποι συνέρρευσαν στην Ελλάδα μόνο το 2015, με σχεδόν άλλους 200.000 να φτάνουν στην Ιταλία. Ο Κανονισμός δεν επινοήθηκε με τέτοιας κλίμακας αριθμούς υπόψιν.Δεύτερον, η Γερμανία σταμάτησε να τον χρησιμοποιεί. Όταν η Α. Μέρκελ, η καγκελάριος, άνοιξε τις αγκάλες της στους πρόσφυγες, το έκανε μέσω του Κανονισμού, εγκαταλείποντας το δικαίωμα της Γερμανίας να στείλει εκατοντάδες χιλιάδες Σύρους που έρρεαν στη χώρα, πίσω στην Ιταλία ή την Ελλάδα.
Μόνο η κρίση ήταν που έπληξε τον Κανονισμό;
Όχι, είχε ήδη καταπατηθεί. Οι μετανάστες γνώριζαν τους κανόνες και ήταν απρόθυμοι να δώσουν τα αποτυπώματά τους στις ιταλικές και τις ελληνικές αρχές, καθώς αυτό μείωνε τις πιθανότητες να μπορέσουν να παραμείνουν σε άλλες χώρες που αποτελούσαν προτιμώμενους προορισμούς.Αυτή η στάση συνδυάστηκε με εκείνη των Ιταλών και Ελλήνων υπαλλήλων, οι οποίοι δεν επιθυμούσαν να υποχρεώσουν τους μετανάστες να καταγραφούν, καθώς αυτό αύξανε τις πιθανότητες εκείνοι να βρεθούν επ' ευθύνη της Ιταλίας ή της Ελλάδας –τουλάχιστον σύμφωνα με ενοχλημένους υπαλλήλους στις νότιες χώρες.
Επιπρόσθετα, τα κράτη μέλη δεν μπήκαν στον κόπο να ολοκληρώσουν τις περισσότερες μεταφορές ακόμη και αφού τις είχαν ζητήσει, διότι η απέλαση είναι χρονοβόρα και δαπανηρή. Ως εκ τούτου, μόνο 16.000 από τις 76.000 αιτήσεις για μεταφορά υλοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του 2013, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής.
Επομένως πώς θα αλλάξει ο Κανονισμός του Δουβλίνου;
Πέραν της παρακμής της αρχής της «πρώτης χώρας εισόδου», κανείς δε γνωρίζει ακόμη. Η Κομισιόν έχει αναφέρει πως θα σκιαγραφήσει τις αλλαγές στον Κανονισμό το Μάρτιο, μαζί με ένα πακέτο άλλων μεταρρυθμίσεων για τη μετανάστευση. Μέχρι τότε, όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι.Αξιωματούχοι έχουν συζητήσει την πιθανότητα να βασίσουν το νέο σύστημα του Δουβλίνου σε μια ποσόστωση μετακόμισης –το δύσκολο σχέδιο διαμοιρασμού 160.000 αιτούντων ασύλου από την Ιταλία και την Ελλάδα, στην υπόλοιπη ΕΕ. Τα κράτη μέλη έχουν προσφέρει χώρο μόνο για 4.237 αιτούντες ασύλου μέχρι στιγμής, ενώ μετά βίας 300 έχουν πράγματι μετακινηθεί.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος, ο Ευρωπαίος επίτροπος για τη μετανάστευση, υπαινίχθηκε ενώπιον μιας επιτροπής ευρωβουλευτών πως θα υπάρξει περισσότερη «αλληλεγγύη» μεταξύ των κρατών μελών, σηματοδοτώντας το τέλος μιας κατάστασης κατά την οποία λίγες χώρες στα άκρα της Ευρώπης σηκώνουν την νομική ευθύνη.
Γιατί αυτό επηρεάζει τη Βρετανία;
Αν και οι Βρετανοί πολιτικοί συνήθως παραπονιούνται για τα διατάγματα των Βρυξελλών, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ένας από τους πλέον πρόθυμους υποστηρικτές του Κανονισμού του Δουβλίνου. Μια ματιά στα στατιστικά στοιχεία θα σας εξηγήσει το γιατί: από το 2003, οι κανόνες του έχουν επιτρέψει στη Βρετανία να απελάσει πάνω από 12.000 αιτούντες ασύλου σε άλλες χώρες της ΕΕ. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως ο James Brokenshire, ο Βρετανός υπουργός Μετανάστευσης, επανέλαβε στις αρχές του περασμένου χρόνου πως το Λονδίνο είναι «πλήρως αφοσιωμένο στο σύστημα που δημιούργησε ο Κανονισμός του Δουβλίνου».Η Βρετανία έχει την επιλογή για το αν θα συμμετέχει στους κανόνες του Δουβλίνου, αλλά είναι μονομερής επιλογή. Αν η Βρετανία αποφασίσει να αποσύρει τη συμμετοχή της, θα χάσει τα οφέλη της γεωγραφικής της απομόνωσης ώστε να επιβάλει μια αμείλικτη πολιτική για το άσυλο.
Σχόλια