Όλοι προετοιμάζονται για το «Grexit»!

Κοντά στο σημείο μηδέν βρίσκεται πλέον για μεγάλο μέρος της αγοράς των δανειστών και των εταίρων η Ελλάδα καθώς τα «μαύρα σενάρια» για την επόμενη ημέρα των επαναληπτικών εκλογών της 17ης Ιουνίου έχουν πάρει μορφή χιονοστιβάδας.

Kράτη, διεθνή τραπεζικά ιδρύματα αλλά και πολυεθνικές εταιρείες που έχουν παρουσία στη χώρα μας, καταστρώνουν σχέδια εκτάκτου ανάγκης, προκειμένου να είναι προετοιμασμένοι για την ημέρα μετά τις εκλογές της 17ης Ιουνίου που συμβαίνει να είναι και η πρώτη ημέρα της Συνόδου Κορυφής των G20 στο Μεξικό.

Και μπορεί η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη είναι ένα σενάριο που όλοι απεύχονται, ωστόσο πλέον είναι το βασικό θέμα συζήτησης συζητήσεις που διεξάγονται κεκλεισμένων των θυρών οσε Βρυξέλλες, Φρανκφούρτη, Βερολίνο και Παρίσι.

Επισήμως όλοι οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ και των εταίρων τάσσονται υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Η Ανγκελα Μέρκελ, ο Φρανσουά Ολάντ, οΜάριο Ντράγκι, ο Ζοζέ Μπαρόζο, ο Χέρμαν βαν Ρομπάι επαναλαμβάνουν το ίδιο μονότονο μήνυμα. Το μνημόνιο είναι μια συμφωνία που υπέγραψαν δύο πλευρές. Δεν μπορεί η μία να μη θέλει να το τηρήσει και να ζητεί την αλληλεγγύη της άλλης. Αυτή θα έρθει όταν μια φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση τηρήσει τα συμφωνηθέντα ανοίγοντας τον δρόμο για έλευση αναπτυξιακών κονδυλίων και ίσως χρονική ευελιξία. «Είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε την επιστροφή της Ελλάδας στην ανάπτυξη» είπε ο κ. Μπαρόζο στον έλληνα πρωθυπουργό, ενώ ο κ. Βαν Ρομπάι επανέλαβε ότι υπάρχει «πλήρης επίγνωση των προσπαθειών των ελλήνων πολιτών».

Ασκήσεις ετοιμότητας

Πάντως δεν είναι λίγοι αυτοί που δηλώνουν πανέτοιμοι για την περίπτωση που τελικά η Ελλάδα βρεθεί εκτός ευρωζώνης και η νομισματική ένωση διασπαστεί. Αρκετές μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, όπως η Diageo, η Credit Agricole, η Lufthansa και άλλες, καταρτίζουν σχέδια για να αντιμετωπίσουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Τώρα αν τα σχέδια αυτά πιάσουν τόπο είναι ένα άλλο ερώτημα, αν δώσει κανείς βάση στις καταστροφολογικές προβλέψεις που κάνουν λόγο για χάος.  Χαρακτηριστική είναι η…συμβουλή της UBS η οποία έχει προτρέψει τους πελάτες της να αγοράσουν χρυσό, τρόφιμα σε κονσέρβες και…ένα όπλο, στην περίπτωση που η κατάσταση στην Ελλάδα φτάσει στο απροχώρητο.

Όπως αποκάλυψε η Wall Street Journal, ακόμα και οι κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης ετοιμάζουν τα σχέδια τους για την επόμενη μέρα μιας πιθανής διάσπασης του ευρώ. Η κεντρική τράπεζα της Ιρλανδίας έχει τις δικές της πρέσες, ενώ οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες που δεν διαθέτουν πρέσες, αναθέτουν σε μια ιδιωτική εταιρεία, την De La Rue, να τυπώσει τα χαρτονομίσματα που τους υπαγορεύει η ΕΚΤ. Πάντως η επιστροφή σε ένα εθνικό νόμισμα μόνο απλή δεν είναι, καθώς σύμφωνα με τους υπολογισμούς χρειάζονται τουλάχιστον έξι μήνες για να δημιουργηθεί και να τυπωθεί ένα νέο νόμισμα.

Οι δυσκολίες επιστροφής στη δραχμή

Τα εμπόδια για τη επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή είναι αναρίθμητα κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να επισημανθεί. Η μετάβαση από το ευρώ στο νέο νόμισμα θα είναι εξαιρετικά περίπλοκη. Αμέσως μόλις εξέλθει η Ελλάδα της ζώνης του ευρώ, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να παγώσει τους τραπεζικούς λογαριασμούς, με εξαίρεση όσους ανήκουν σε ξένους υπηκόους. Οι  λογαριασμοί αυτοί θα πρέπει να μετατραπούν στο νέο νόμισμα με σοτιμία 1 ευρώ = 1 μονάδα του νέου νομίσματος, όπως επίσης και τα δάνεια της ΤτΕ προς τις εμπορικές τράπεζες. Οι τραπεζικοί λογαριασμοί των κατοίκων της Ελλάδας σε ευρώ μετατρέπονται στο νέο νόμισμα, με ισοτιμία 1 προς 1, ενώ οι λογαριασμοί των ξένων υπηκόων παραμένουν σε ευρώ και πλέον θεωρούνται λογαριασμοί σε συνάλλαγμα. Παράλληλα, όλα τα συμβόλαια θα να πληρώνονται στο νέο νόμισμα. Και φυσικά προς το παρόν θα πρέπει να απαγορευθούν οι αναλήψεις από τις τράπεζες, προκειμένου να αποφευχθεί ο πανικός και η μαζική φυγή μετρητών από τις τράπεζες. Βέβαια αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι αντιδράσεις των καταθετών σε μια τέτοια περίπτωση θα είναι απρόβλεπτες, καθώς ο πανικός είναι κακός σύμβουλος. Ένα τέτοιο σενάριο φέρνει έντονα στη μνήμη τις σκηνές που εκτυλίχθηκαν κατά την χρεοκοπία της Αργεντινής το 1991.

Οι αναλύσεις των διεθνών οίκων

Υπό αυτών των συνθηκών οι διεθνείς οίκοι στις σχετικές τους αναλύσεις προσπαθούν να προβλέψουν τον πιθανό χρόνο μίας ελληνικής χρεοκοπίας αλλά και το κόστος που θα είχε για την Ελλάδα αλλά και για το σύνολο της Ευρωζώνης.

Η Citigroup προέβλεψε ότι η επιστροφή στη δραχμή θα γίνει την 1η Ιανουαρίου 2013. Σύμφωνα με έκθεσή των αναλυτών της Citi, η ΕΚΤ θα είναι διατεθειμένη να παράσχει ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες έως τις εκλογές της 17ης Ιουνίου. Όμως, ο οίκος εκτιμά ότι το αποτέλεσμα των εκλογών δεν θα είναι μία βιώσιμη κυβέρνηση, η οποία να μπορεί να ακολουθήσει το πρόγραμμα της τρόικας. Και αυτό θα οδηγήσει σε κρίση στις σχέσεις Αθήνας – πιστωτών, με την αναστολή της χρηματοδότησης μέσω του πακέτου διάσωσης. Τα ταμειακά διαθέσιμα της κυβέρνησης είναι περιορισμένα και κατά πάσα πιθανότητα θα εξαντληθούν πολύ πριν από τα τέλη του έτους, προβλέπει η Citigroup. Υπό αυτές τις συνθήκες, η ανάγκη της κυβέρνησης να τυπώσει χρήμα για να καλύψει τις ανάγκες της θα οδηγήσει στην έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.«Φυσικά, αναγνωρίζουμε ότι το χρονοδιάγραμμα μπορεί να επιμηκυνθεί σημαντικά, για παράδειγμα μέσω της εσωτερικής χρήσης υποσχετικών που θα εκδώσει η ελληνική κυβέρνηση, ή μέσω μιας προσωρινής χρηματοδότησης ‘τελευταίας ευκαιρίας’ από τους Ευρωπαίους, σε εβδομαδιαία βάση», εξηγούν οι αναλυτές.  Πάντως, η Citigroup βλέπει μια συνεργασίας Ευρώπης και ΔΝΤ προκειμένου η Ελλάδα να παραμείνει στην ΕΕ και κάποια χρηματοδότηση, για να μετριαστούν οι επιπτώσεις της δραχμής. Όμως, προβλέπει επίσης ότι το νέο νόμισμα θα υποτιμηθεί κατά 60% άμεσα έναντι του ευρώ και θα παραμείνει υποτιμημένο κατά 50-60% τα επόμενα πέντε χρόνια. Οι εκτιμήσεις του οίκου κάνουν λόγο για συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας κατά 7,4% φέτος και κατά 10,1% το 2013. Ο πληθωρισμός θα διπλασιαστεί το 2013-2014. 

Aπό την πλευρά της η Deutsche Bank προτείνει τη λύση του «Geuro». Η γερμανική τράπεζα περιγράφει αυτό τον τρίτο δρόμο ως εξής: Η τρόικα θα σταματήσει μόνο μερικώς τη χρηματοδότηση της Ελλάδας. Δηλαδή, θα πληρώνει για την εξυπηρέτηση του χρέους και για την επιβίωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, όμως όχι για την κάλυψη των πρωτογενών δαπανών του δημοσίου. Και κάπως έτσι θα γεννηθεί το «Geuro». Με δεδομένο ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορέσει άμεσα να επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα, η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει την έλλειψη ρευστότητας σε ευρώ με την έκδοση υποσχετικών προς τους πιστωτές της. Οι πιστωτές, με τη σειρά τους, θα βιώνουν και εκείνοι την έλλειψη ρευστού σε ευρώ, επομένως, θα χρησιμοποιήσουν αυτές τις υποσχετικές για να καλύψουν τους δικούς τους λογαριασμούς. Έτσι, θα έχει δημιουργηθεί ένα παράλληλο νόμισμα, το οποίο η Deutsche Bank ονομάζει Geuro. 

Γρήγορα, το Geuro θα αρχίσει να χρησιμοποιείται στις περισσότερες συναλλαγές μέσα στα σύνορα της χώρας. Για τις βασικές εισαγωγές, το Geuro θα ανταλλάσσεται με ευρώ, πιθανότατα σε ένα μεγάλο discount, της τάξης του 50% τουλάχιστον. Η ισοτιμία του Geuro έναντι του ευρώ θα καθορίζεται, στην πράξη, από το πρωτογενές έλλειμμα του προϋπολογισμού, το οποίο η κυβέρνηση θα καλύπτει με την έκδοση και άλλων Geuro. Έτσι, θα ενταθούν οι πολιτικές πιέσεις για την υιοθέτηση πιο συνετών δημοσιονομικών πολιτικών, αφού οι Έλληνες θα βλέπουν το νόμισμά τους (το Geuro) να υποτιμάται. 

Βέβαια, το σχέδιο της Deutsche Bank προϋποθέτει τον πλήρη έλεγχο των ελληνικών τραπεζών από την Ευρώπη. Όμως, με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και την εσωτερική υποτίμηση που θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα, θα δημιουργηθούν οι συνθήκες για την ανάκαμψη της οικονομίας. 

Η επιστροφή της Ελλάδας στο εθνικό νόμισμα θα είναι πιο δυσβάστακτη από ότι η παραμονή στην ευρωζώνη, εκτιμούν αναλυτές της Goldman Sachs. Σε έκθεση με τίτλο «Απάτες με την Ελληνική Έξοδο: Η εισαγωγή του νέου νομίσματος δεν θα είναι εύκολη υπόθεση για την Ελλάδα» οι αναλυτές της Goldman Sachs, Θεμιστοκλής Φιωτάκης και Huw Pill αναφέρουν πως πρόκειται για ένα θέμα με ορίζοντα «μηνών και όχι εβδομάδων» και τονίζουν ότι παραγνωρίζονται ορισμένες σημαντικές πραγματικότητες ως προς τις κακουχίες που συνεπάγεται η Grexit όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά και για την ίδια την Ελλάδα. Προβλέπουν ότι η νέα δραχμή θα στερείται αξιοπιστίας ακόμη και από τους ίδιους τους Έλληνες και πως θα είναι πολύ δύσκολο για την χώρα να εγγυηθεί την αξιοπιστία του νέου νομίσματος. Επίσης, η Goldman Sachs τονίζει ότι και οι ξένοι εμπορικοί εταίροι πιθανότατα δεν θα εμπιστευθούν ένα μέσο συναλλαγών που εκδίδεται από μία κυβέρνηση η οποία στο παρελθόν δεν έχει δείξει προθυμία να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Για να αποκτήσει αξιοπιστία το νέο εθνικό νόμισμα της Ελλάδας, θα πρέπει η ελληνική κυβέρνηση να εφαρμόσει αυστηρά μέτρα λιτότητας και "σφιχτή" νομισματική πολιτική. Ως εκ τούτου, η Goldman Sachs θεωρεί ότι οι αρμόδιοι άσκησης πολιτικής στην Ελλάδα, όταν αξιολογήσουν τους κινδύνους και τα οφέλη, δεν πρόκειται να διαλέξουν τον δρόμο της εξόδου από το ευρώ.

Πάντως η Credit Suisse προειδοποιεί πως οι πιθανότητες μιας εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ κατά τους επόμενους 12 μήνες είναι πολύ χαμηλότερες από ό,τι πιστεύουν οι αγορές. Ενώ η αγορά δείχνει να τοποθετεί τις πιθανότητες στο 50-50, ο ελβετικός οίκος διαφωνεί. Είναι προς το συμφέρον τόσο της Ελλάδας όσο και της ΕΕ να αποφευχθεί μια έξοδος, τονίζει. Και εξηγεί ότι στην περίπτωση επιστροφής στη δραχμή, θα σημειωθεί υποτίμηση του νομίσματος 50%, με αποτέλεσμα να χαθεί το 1/2 των αποταμιεύσεων και του πλούτου της χώρας. Με μία τέτοια υποτίμηση, και με δεδομένο ότι οι ελληνικές εισαγωγές αντιστοιχούν στο 30% του ΑΕΠ, ο πληθωρισμός αναμένεται να ξεπεράσει το 30%, κάτι που θα ακυρώσει ένα μεγάλο μέρος από τα οφέλη στο επίπεδο της ανταγωνιστικότητας. Επιπλέον, με δεδομένο ότι οι εξαγωγές αντιστοιχούν μόνο στο 25% του ΑΕΠ και τουλάχιστον οι μισές προέρχονται από ανελαστικές βιομηχανίες ή δεν επηρεάζονται από την υποτίμηση (η ναυτιλία δουλεύει με το δολάριο), τα οφέλη στο μέτωπο αυτόθα είναι αρκετά μικρά, τονίζει ο οίκος.sofokleous 10