Οι τέσσερις προϋποθέσεις για τη διάσωση της Ευρωζώνης

Η Ευρώπη έφτασε ξανά σε σταυροδρόμι – σε μια συγκυρία που απαιτεί αποφάσεις. Αν η Ελλάδα υποχρεωθεί να εγκαταλείψει το ευρώ, η Ευρωζώνη μπορεί να μεταλλαχθεί από νομισματική ένωση σε μια χαλαρή ζώνη ενιαίου νομίσματος. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να περιμένουμε μια μαζική απόσυρση ξένων επενδύσεων και φυγή κεφαλαίων, ένα πιστωτικό κραχ και πολλά χρόνια πτώσης του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Δεν υπάρχει τρόπος να επιβιώσει η Ευρωζώνη μιας ελληνικής εξόδου με μικρές ή παροδικές απώλειες. Οι επιπτώσεις της αποχώρησης θα είναι εξίσου καταστροφικές και για την Ελλάδα.

Στην άλλη κατεύθυνση βρίσκεται η δημοσιονομική ένωση. Αλλά για να σώσει την Ευρωζώνη, η δημοσιονομική ένωση θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα τέσσερα στοιχεία – που ναι μεν δεν είναι απαραίτητο να εισαχθούν αμέσως όλα μαζί αλλά τουλάχιστον οι ηγέτες της Ευρωζώνης πρέπει να δεσμευτούν απαρεγκλίτως σε αυτά:

• Πρώτον, ένα σχήμα εγγύησης καταθέσεων σε επίπεδο Ευρωζώνης με απεριόριστες εγγυήσεις ότι όλες οι καταθέσεις θα αποπληρωθούν σε ευρώ, ακόμα και αν η χώρα που τις φιλοξενεί εγκαταλείψει την Ευρωζώνη.

• Δεύτερον, τη δημιουργία  ενός ειδικού οχήματος σε επίπεδο Ευρωζώνης που θα έχει  αρμοδιότητες επιβολής ανακεφαλαιοποίησης στις τράπεζες – δίχως να επιτρέπονται εθνικά βέτο. Είναι σημαντικό αυτό να αφορά όλες τις τράπεζες και όχι μόνο τις μεγάλες καθώς πιο ευάλωτες συμβαίνει να είναι τράπεζες δεύτερης τάξης, όπως ήταν η ισπανική Bankia. Η ίδρυση αυτού του σχήματος πρέπει να συνοδεύεται από περαιτέρω συγκέντρωση των αρμοδιοτήτων επί του ρυθμιστικού πλαισίου και της εποπτείας των τραπεζών.

• Τρίτον, ένα σωστό ευρωομόλογο που θα καλύψει μεγάλο μέρος των ήδη κυκλοφορούντων  κρατικών ομολόγων του ευρώ αλλά και των νέων εκδόσεων. Αυτό απαιτεί μια μερική μεταβίβαση της δημοσιονομικής κυριαρχίας από τα κράτη μέλη στο κέντρο. Ιδεωδώς η νέα δημοσιονομική ένωση θα πρέπει να έχει εποπτικές αρμοδιότητες στις αγορές απασχόλησης και προϊόντων.

• Τέταρτον, μια αλλαγή στην εντολή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες αρμοδιότητες για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας – και όπου θα δηλώνεται ρητά ότι η ΕΚΤ δεν έχει κανένα περιορισμό σε ό,τι αφορά τις λειτουργίες της στις δευτερογενείς αγορές προκειμένου να επιτελέσει την αποστολή της.

Τα στοιχεία 1 και 2 χρειάζονται ειδική νομοθεσία αλλά όχι αλλαγές στις ευρωπαϊκές συνθήκες και πρέπει να εφαρμοστούν ευθύς αμέσως. Για τα στοιχεία 3 και 4, θα αρκούσε να δηλώσουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες τη βούλησή τους εδώ και τώρα και να ξεκινήσουν με τις απαραίτητες αλλαγές στις συνθήκες που θα πάρουν χρόνο.

Στη συνάντηση της περασμένης Τετάρτης οι Ευρωπαίοι ηγέτες για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης συζήτησαν τουλάχιστον πραγματικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης, και μεταξύ αυτών ήταν το θέμα του πανευρωπαϊκού σχήματος εγγύησης καταθέσεων και του ευρωομολόγου. Αυτό αποτελεί πρόοδο. Το πρόβλημα είναι ότι τα άφησαν όλα να φτάσουν ως εδώ και τα συζητούν τώρα. Ίσως τώρα να είναι αργά. Ίσως να μην υπάρχει χρόνος να επιτευχθούν οι αναγκαίες συμφωνίες προς αυτή την κατεύθυνση, με δεδομένο το ότι ακόμα υπάρχουν αρκετές αντιρρήσεις που πρέπει να ξεπεραστούν.

Και τι θα γίνει αν η Ελλάδα παραμείνει στην Ευρωζώνη αλλά δεν υπάρξει συμφωνία ως προς τα τέσσερα αυτά στοιχεία;

Στην πρώτη περίπτωση η Ελλάδα θα μπορούσε να χρεοκοπήσει στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού μηχανισμού το 2013 ή 2014. Την ίδια χρονιά η Ισπανία θα υποχρεωθεί να ζητήσει ένα πρόγραμμα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας προκειμένου να αντιμετωπίσει την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα της. Όπως και το ελληνικό παθητικό, έτσι και το παθητικό των ισπανικών τραπεζών θα μοιραστεί ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη. Και από τη στιγμή που η Ιταλία δεν είναι φερέγγυα με τα παρόντα επιτόκια και αυτή κάποια στιγμή θα υποχρεωθεί να προσφύγει στον ευρωπαϊκό μηχανισμό. Αλλά αυτό απαιτεί αύξηση της δανειοδοτικής ισχύος του από τα σημερινά 500 δις σε 2-3 τρις ευρώ. Στο μέλλον οι υποχρεώσεις του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας θα μπορούσαν να μοιραστούν ανάμεσα σε ένα ομόλογο της Ευρωζώνης και σε ένα ειδικό τραπεζικό σχήμα. Θα πρόκειται για έναν έμμεσο και οδυνηρό δρόμο αλλά θα βγάλει στα ίδια αποτελέσματα.

Συνοψίζοντας τα σενάρια που έχουμε σήμερα μπροστά μας είναι τέσσερα:

Πρώτον, άμεση κατάρρευση της Ευρωζώνης αν η Ελλάδα εγκαταλείψει το ευρώ.

Δεύτερον, μια άμεση απόφαση για δημοσιονομική ένωση.

Τρίτον, ένας έμμεσος δρόμος προς τη δημοσιονομική ένωση που θα γίνει μέσω της διεύρυνσης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.

Τέταρτον, μια ακόμη μάταιη μη λύση εξαπάτησης της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης.

Το πιθανότερο είναι πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες για άλλη μια φορά θα δοκιμάσουν τη μη λύση. Αυτή θα αποτύχει και σε κάποια στιγμή θα φτάσουν στο επόμενο σταυροδρόμι. Ίδωμεν… Σήμερα πάντως συντρέχουν και κάποιοι λόγοι αισιοδοξίας καθώς πολύς κόσμος στις Βρυξέλλες, τη Φρανκφούρτη το Παρίσι και τη Ρώμη υποστηρίζει ανοιχτά την ιδέα της δημοσιονομικής ένωσης. Πράγματι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση αν δεν θέλουμε τη διάλυση του ευρώ. sofokleous 10.gr