Ο Ψυχρός Πόλεμος της ευρωζώνης

Η σχέση ανάμεσα στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη ευρωζώνη θυμίζει ολοένα και περισσότερο τις ισορροπίες τρόμου κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Αναφερόμαστε βεβαίως στον οικονομικό φόβο και σαφέστατα η Ελλάδα δεν είναι η Σοβιετική Ένωση. Οι μηχανισμοί, όμως, είναι εντυπωσιακά όμοιοι.


Ας ξεκινήσουμε με τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της η Αθήνα. Είναι σημαντικό να κάνουμε τον διαχωρισμό ανάμεσα στο θέμα του προϋπολογισμού και στα εξωτερικά ζητήματα. Η Ελλάδα προβλέπεται ότι θα καταγράψει στον προϋπολογισμό του 2012 μικρό πρωτογενές έλλειμμα. Εάν, λοιπόν, χρεοκοπήσει και οι Ευρωπαίοι εταίροι της αναγκαστούν να αποσύρουν τη στήριξη που της παρέχουν, τότε θα πρέπει να σφίξει και άλλο το λουρί, αλλά ελάχιστα.



Παρ' όλα αυτά, το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα παραμείνει κοντά στο 8% του ΑΕΠ. Χωρίς στήριξη και απουσία σημαντικών κεφαλαιουχικών εισροών, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να αυξήσει την έκθεσή της περαιτέρω. Εάν αρνηθεί να το πράξει -είναι πολύ πιθανό-, η Ελλάδα θα αναγκαστεί να βγει από το ευρώ και να κλείσει απότομα το εξωτερικό της έλλειμμα. Ό,τι απομείνει από την οικονομία της θα βυθιστεί στο χάος. Η χρηματοοικονομική αναστάτωση θα είναι μαζική και θα οδηγήσει σε αλυσίδα χρεοκοπιών. Η υποτίμηση του νομίσματος θα είναι υπερβολική, καθιστώντας τα ξένα προϊόντα απρόσιτα, ειδικότερα καθώς η πολιτική των θεσμών θα έχει χάσει κάθε αξιοπιστία. Τελικά, η υποτίμηση θα συμβάλει στην ανάκαμψη της ανταγωνιστικότητας. Εν τω μεταξύ ,όμως, η καταστροφή θα είναι σημαντική
Η μονομερής ελληνική χρεοκοπία θα είναι αδιαμφισβήτητα δαπανηρή και για τους Ευρωπαίους εταίρους της. Η έκθεση των επίσημων επενδυτών στην Ελλάδα μέσω των πακέτων στήριξης, των απαιτήσεων της ΕΚΤ από την εθνική κεντρική τράπεζα και των τοποθετήσεων της ΕΚΤ σε κρατικά ομολόγα ξεπερνά τα 250 δισ. ευρώ. Σε αυτό το ποσό θα πρέπει να προστεθεί η έκθεση στον ιδιωτικό τομέα μέσω των τραπεζικών δανείων και επενδύσεων που αντιστοιχεί σε επιπλέον 100 δισ. ευρώ.


Επιπροσθέτως, η έξοδος της Ελλάδας θα σηματοδοτήσει ότι τελικά δεν υπάρχει τίποτα αμετάκλητο ως προς την ένταξη στη ζώνη του ευρώ. Αυτή η εξέλιξη θα μετατρέψει μονομιάς τη νομισματική ένωση σε έναν μεγιστοποιημένο μηχανισμό σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών.


Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι θα επιβάλει την υιοθέτηση κανόνων για τη μετατροπή απαιτήσεων που έχουν ονομαστική αξία σε ευρώ στο νέο νόμισμα, δείχνοντας σε κάθε επιχείρηση και νοικοκυριό τι θα απογίνουν τα περιουσιακά τους στοιχεία αλλά και το παθητικό τους σε περίπτωση διάσπασης της ευρωζώνης. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτό θα πυροδοτήσει μαζικές προληπτικές κινήσεις και θα υπονομεύσει την υπόλοιπη ευρωζώνη.


Όλα αυτά δείχνουν ότι η απειλή της Ελλάδας για χρεοκοπία εντός του ευρώ δεν πρέπει να θεωρείται αξιόπιστη, εάν η ΕΚΤ δεν είναι έτοιμη να στηρίξει τη χώρα. Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να επαναδιαπραγματευθεί ορισμένες πτυχές του προγράμματος, αλλά και πάλι θα το έχει ανάγκη τουλάχιστον μέχρις ότου ολοκληρώσει όσα της αναλογούν στη διαδικασία προσαρμογής.


Η επίσημη ευρωπαϊκή γραμμή -καμία επαναδιαπραγμάτευση του προγράμματος, όχι έξοδος από το ευρώ- επίσης δεν είναι αξιόπιστη. Γιατί εάν η Ε.Ε. θεωρεί ότι το τίμημα της εξόδου είναι τεράστιο, τότε δεν υπάρχει κανένας τρόπος να αποτρέψει την Ελλάδα από το να εκμεταλλευθεί αυτόν τον μοχλό πίεσης. Θα μπορέσει να το κάνει μόνο εάν προετοιμαστεί αρκετά ώστε να προστατευθεί από τις επικείμενες επιπτώσεις. Αυτό σημαίνει ενίσχυση του τείχους προστασίας, επίσπευση της προετοιμασίας για το τραπεζικό σύστημα και έκδοση κοινών ομολόγων.


Σε αυτό το σημείο, το Βερολίνο δεν δείχνει συνεπές. Τα μηνύματα ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να παραμείνει στο ευρώ με κάθε κόστος είναι αξιόπιστα μόνο εάν συνοδεύονται από τη διάθεση συζήτησης τολμηρών μέτρων για τη διατήρηση του ενιαίου νομίσματος.


Το μάθημα που πήραμε από τον Ψυχρό Πόλεμο είναι πως τελικά η λογική συμπεριφορά αποδεικνύεται πως είναι η καλύτερη ασπίδα ενάντια στην καταστροφή. Σήμερα, είναι προς το συμφέρον όλων να συμπεριφερθούν ψύχραιμα. Ο ορισμός των κόκκινων γραμμών πρέπει να είναι αξιόπιστος και αδιαμφισβήτητος και να δείχνει με σαφήνεια πού υπάρχουν περιθώρια συζήτησης.


Αυτό θα μπορέσει να γίνει μόνο μετά τις 17 Ιουνίου, όταν θα προκύψει ένας νέος κυβερνητικός συνασπισμός από τις εκλογές στην Αθήνα. Εν τω μεταξύ, θα ζούμε επικινδύνως.


*Ο Jean Pisany-Ferry είναι διευθυντής του ευρωπαϊκού think-tank Bruegel.

ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.