Εντός ή εκτός ευρωζώνης, αυτό το αποτυχημένο μοντέλο πρέπει να γκρεμιστεί

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ουδέποτε διακρινόταν για τη δημοκρατική της λειτουργία. Πρόκειται για ένα θεσμό όπου τις αποφάσεις τις λάβαιναν πάντοτε μη-αιρετοί αξιωματούχοι, που δε λογοδοτούν πουθενά και που συνηθίζει να απαιτεί την επανάληψη μιας εκλογής όποτε το εκλογικό σώμα δεν τη βολεύει. Οπότε δεν πρέπει να μας παραξενεύει πως μόλις κατέστη σαφές πως οι Έλληνες διαφωνούν με τη λιτότητα, που τους έχει ρίξει σε ύφεση ανάλογη με εκείνη της δεκαετίας του '30, άρχισαν οι απειλές και οι παρενοχλήσεις.   Ολόκληρο το ευρωπαϊκό κατεστημένο έχει πια επιστρατευτεί για να τρομάξει τους Έλληνες αρκετά ώστε να μην υπερψηφίσουν τα κόμματα που εναντιώνονται στη λιτότητα, όπως το έκαναν στις εκρηκτικές εκλογές στις αρχές του μήνα. Η ευρωπαϊκή εξέγερση κατά της λιτότητας πρέπει να τιθασευτεί. Δεν είναι ώρα τώρα για δημοκρατικές ευγένειες και μη αναμείξεις στις εκλογικές διαδικασίες ξένων χωρών. Αν οι Έλληνες ψηφίσουν υπέρ κομμάτων σαν τον ακροαριστερό ΣΥΡΙΖΑ, που σήμερα προηγείται στις περισσότερες δημοσκοπήσεις, αυτό θα ισοδυναμεί με ψήφο υπέρ της αποχώρησής τους από το ευρώ, προειδοποιεί η πολιτική ελίτ της Ευρώπης.   «Προκειμένου να παραμείνουν στο ευρώ», δηλώνει ο (διορισμένος) πρόεδρος της «ευρωπαϊκής επιτροπής» Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο (José Manuel Barroso) «η Ελλάδα οφείλει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της». Λέγοντας «δεσμεύσεις» εννοεί το πακέτο μέτρων που απαιτεί η ΕΕ και το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ), που περιλαμβάνει καταιγισμό ιδιωτικοποιήσεων, αυξήσεις φόρων και περικοπές στις θέσεις εργασίας, τους μισθούς και τις δημόσιες υπηρεσίες με αντάλλαγμα δάνεια που η Ελλάδα αδυνατεί να αποπληρώσει και τη μετατρέπουν σε ζητιάνο. Γνωρίζοντας πως οι Έλληνες από τη μια απορρίπτουν το ευρώ, από την άλλη όμως επιθυμούν να παραμείνουν στο ευρώ, το ευρωπαϊκό πολιτικό κατεστημένο τους απειλεί με την οικονομική κατάρρευση που θα ακολουθήσει τη βίαιη αποβολή της Ελλάδας από την ευρωζώνη.   Αλλά αυτός που διακρίθηκε για την προπέτειά του ήταν ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον (David Cameron) που έκανε κήρυγμα στους Έλληνες για τις υποχρεώσεις τους, ενώ ο ίδιος... δεν ανήκει στην ευρωζώνη. «Μπορείτε είτε να ψηφίσετε υπέρ της παραμονής στο ευρώ αν τηρήσετε όλες τις δεσμεύσεις σας, ή μπορείτε να ψηφίσετε την αποχώρησή σας από αυτήν». Ο ομοϊδεάτης του Συντηρητικός υπουργός Κεν Κλαρκ (Ken Clarke) προειδοποίησε τους Έλληνες για «σοβαρές συνέπειες» που θα είχε η υπερψήφιση «ανισόρροπων εξτρεμιστών». Κι όλα αυτά από μια κυβέρνηση που ζητάει ανάπτυξη από την Ευρώπη την ίδια ώρα που με τη δρακόντεια λιτότητα που επιβάλλει βυθίζει τη χώρα της σε διψήφια ύφεση.   Παρόμοια είναι εντωμεταξύ και η συμπεριφορά προς τη Ιρλανδία, όπου οι ελίτ της χώρα προσπαθούν να τρομοκρατήσουν τους ψηφοφόρους ώστε να στηρίξουν την ευρωπαϊκή συνθήκη της «διαρκούς λιτότητας» στο δημοψήφισμα του Μαΐου. Ακρογωνιαίος λίθος της επιχειρηματολογίας υπέρ του «ναι» στο δημοψήφισμα αυτό ήταν πως αν απορριφθεί η συνθήκη, η Ευρώπη θα αρνηθεί από εδώ και πέρα να βοηθήσει ξανά την Ιρλανδία. Ως σήμερα αυτό οδηγεί σε υπεροπλία του «ναι» αν και το «σιν φέιν» (SF) επωφελείται του πανευρωπαϊκού ρεύματος κατά της λιτότητας και έχει υπερδιπλασιάσει τα ποσοστά του σε πάνω από 20%, ηγούμενο της αντίστασης στην αποτυχημένη πολιτική λιτότητας.   Και στις δύο περιπτώσεις, οι απειλές είναι ψευδεπίγραφες. Η νομική βάση της διάταξης που σύμφωνα με την κυβέρνηση της Ιρλανδίας θα οδηγήσει σε διακοπή της χρηματοδότησής της από τους εταίρους της είναι εξαιρετικά ευάλωτη και είναι μάλλον απίθανο πως η χρηματοδότηση της χώρας εξαρτάται από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Όσο για τους Έλληνες, τον επόμενο μήνα δεν καλούνται να ψηφίσουν υπέρ ή κατά της παραμονής τους στο ευρώ, αλλά αν στηρίζουν ή όχι την αγωγή «σοκ» που τους έχει επιβληθεί, και που, ό,τι κι αν λένε οι εμπνευστές της, βυθίζει καθημερινά τη χώρα πιο βαθιά στο χρέος και την αποσύνθεση. Το πιθανότερο είναι πια η χώρα αυτή να εγκαταλείψει το ευρώ ό,τι κι αν συμβεί στις εκλογές -και πιθανότατα αυτή να είναι η μόνη ρεαλιστική επιλογή που έχει η Ελλάδα αν θέλει να ανακάμψει οικονομικά. Αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ και άλλα ανάλογα κόμματα δεν ζητούν καν κάτι τέτοιο. Αντιθέτως, ο ηγέτης του Αλέξης Τσίπρας επισκέφθηκε πριν λίγες μέρες το Παρίσι και το Βερολίνο ζητώντας να σταματήσει η χρηματοδότηση του ελληνικού χρέους και να συμφωνηθεί με τους εταίρους της Αθήνας μια νέα στρατηγική διαχείρισης των δημοσιονομικών προβλημάτων της Ελλάδας.   Όσο ισχυρότερη είναι η εκλογική δύναμη των κομμάτων που αντιτίθενται στη λιτότητα, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες να μην έχουν απλά διακοσμητικά αποτελέσματα οι διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τους πιστωτές της. Αυτό συμβαίνει διότι τυχόν χρεοκοπία της Ελλάδας -που θα συμβεί με την Ελλάδα εντός ευρώ- εν δυνάμει μπορεί να πυροδοτήσει μια χιονοστιβάδα καταρρεύσεων τραπεζών και κλυδωνισμών εντός ευρωζώνης τέτοιας έντασης που θα έκαναν την κατάρρευση της «Λίμαν μπράδερς» το 2008 να μοιάζει με υγιεινό περίπατο.   Στο κάτω-κάτω, στην Ελλάδα μόνο το κράτος βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Στην παραπαίουσα Ισπανία, η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος μπορεί να αποδειχθεί πολύ χειρότερη. Σε ολόκληρη την ευρωζώνη, το τραπεζικό σύστημα οδεύει από το κακό στο χειρότερο και τα μέτρα λιτότητας επιδεινώνουν την κρίση.   Όπως μου έλεγε χθες ένας επίτροπος της ΕΕ «αυτή η ΕΕ της λιτότητας απλά δεν είναι βιώσιμη». Οι ηγέτες της ευρωζώνης επιχειρούν να επιλύσουν την κρίση προκαλώντας «εσωτερική υποτίμηση» -με μειώσεις μισθών και καταργήσεις κρατικών παροχών σε ολόκληρη την νότια περιφέρεια της ευρωζώνης, με σκοπό την τόνωση της ανταγωνιστικότητας- μια πολιτική που σύμφωνα με τον ίδιο συνομιλητή αποδείχθηκε «εντελώς καταστροφική», και πέτυχε μόνο μαζική εκπτώχευση του πληθυσμού και κύμα μετανάστευσης προς τις χώρες του βορρά.   Παρά τις ελπίδες πως ο νεοεκλεγμένος Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ (François Hollande), υποστηριζόμενος πλέον από τον Μπάρακ Ομπάμα (Barack Obama), θα μπορούσε να στρέψει την Ευρώπη προς τη δημιουργία απασχόλησης και την ανάπτυξη, οι παραχωρήσεις που φαίνεται έτοιμη να κάνει η Γερμανίδα 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) ούτε καν που πλησιάζουν το επίπεδο που θα όφειλαν να έχουν προκειμένου να ξεπεραστεί η κλιμακούμενη κρίση. Θα απαιτούνταν μαζική έκδοση ευρωομολόγων, για να χρηματοδοτηθούν τα δημόσια χρέη, ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα ανάλογο με το «σχέδιο Μάρσαλ», με άμεση μεταφορά κεφαλαίων και επενδύσεις στα πιο αδύναμα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, κι ανακεφαλαίωση και δημόσιο έλεγχο των ευρωπαϊκών τραπεζών.   Αλλά οι ηγέτες της Γερμανίας φαίνεται να είναι εντελώς απροετοίμαστοι να πληρώσουν το λογαριασμό ενός κοινού νομίσματος που ως σήμερα ευνόησε κυρίως το γερμανικό κεφάλαιο και σήμερα απειλεί, σαν τον «κανόνα του χρυσού» των αρχών του 20ού αιώνα, να γονατίσει την ευρωπαϊκή οικονομία.   Αλλά η κατάρρευση της ευρωζώνης δε θα οφείλεται μόνο στην κοντόθωρη, ανελαστική της δομή, που ήταν καταδικασμένη να αποσταθεροποιηθεί και να ραγίσει στην παραμικρή πίεση. Οφείλεται επίσης στη γενικότερη κρίση του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, που αρχικά εκδηλώθηκε πριν πέντε χρόνια στο τραπεζικό σύστημα και έκτοτε έπληξε τα δημόσια οικονομικά, την απασχόληση, τις κρατικές υπηρεσίες και το βιοτικό επίπεδο απ' άκρου εις άκρον του δυτικού κόσμου. Όταν το περασμένο Σαββατοκύριακο ρωτήθηκαν ποιον θεωρούν υπεύθυνο για την ελληνική κρίση, το 50% των Βρετανών απάντησαν «οι τράπεζες», το 22% «οι Βρυξέλλες» και μόλις το 4% «ο ελληνικός λαός».   Αλλά η κατάρρευση της ευρωζώνης οφείλεται επίσης σε μια γενιά ευρωπαϊκών συνθηκών που ευνοούσαν τις ιδιωτικοποιήσεις, την απορρύθμιση των αγορών και την ανεξέλεγκτη επιχειρηματικότητα, που έστρωσαν το έδαφος στη σημερινή κρίση σε ολόκληρη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας.   Αυτή η εγγενής νεοφιλελεύθερη διάσταση της ΕΕ, που εξόχως απασχολεί την πολιτική αντιπαράθεση στην ηπειρωτική Ευρώπη, λάμπει δια της απουσίας της από την αυξανόμενη πολιτική πίεση για την διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος για τη συμμετοχή της Βρετανίας στην ΕΕ, αν κι έπαιξε κεντρικό ρόλο στην τρέχουσα κρίση. Σε ολόκληρη την ήπειρο, εντός κι εκτός ευρωζώνης, δεν υπάρχει πιο επιτακτικό καθήκον από την ανάγκη να γκρεμιστεί αυτό το αποτυχημένο οικονομικό μοντέλο. Ο Seumas Milne είναι Βρετανός δημοσιογράφος, γνωστός για τις αριστερές του απόψεις PPOL

Greek Finance Forum