Γκρίνιες για την φορολόγηση των τραπεζών

Εάν ο όρος Tobin είναι το φάρμακο για πάσα νόσο… τώρα έχει βρει και έναν γιατρό που το συστήνει. Ο φόρος επί των χρηματοοικονομικών συναλλαγών - που εδώ και καιρό βροντοφωνάζουν οι διαδηλωτές κατά της παγκοσμιοποίησης - τώρα έχει την στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δύο εκ των ισχυρότερων οικονομιών της Ευρώπης: την Γαλλία και τα ην Γερμανία.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο φόρος Tobin θα ήταν επιθυμητός εάν ήταν εφικτός, αλλά δεν είναι. Στην πραγματικότητα ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Ο φόρος Tobin μπορεί να τεθεί σε ισχύ εάν πραγματικά το θελήσουν οι κυβερνήσεις, αλλά θα ήταν πολύ κακή ιδέα.

Οι φόροι επί των συναλλαγών δεν είναι αυτοαναιρούμενοι, όπως λένε οι επικριτές τους, ούτε τόσο άμεσοι όσο νομίζουν υποστηρικτές τους. Ορισμένοι υποδεικνύουν το βρετανικό τέλος επί των χρηματιστηριακών συναλλαγών ως απόδειξη για το ότι και ο φόρος Tobin είναι εφικτός. Οι συναλλαγές μετοχών στο City του Λονδίνου, όμως, διέπονται από περιοριστικούς και δεσμευτικούς κανόνες. Άλλες χρηματοοικονομικές συναλλαγές διέπονται από πιο ελεύθερα καθεστώτα. Επιπλέον, ο χρηματοοικονομικός κόσμος, κατά την επιλογή των περιοχών όπου θα διοχετεύσει τα νέα του προϊόντα, θα λάβει σοβαρά υπόψη την επιβολή αυτού του νέου φόρου.

Παρόλα αυτά, είναι σαφές ότι και οι χρηματοοικονομικές συναλλαγές πρέπει να διέπονται από σαφείς κανόνες και ένα νομικό σύστημα που θα επιβάλει την εφαρμογή συμβολαίων – κάτι που δεν μπορεί να επιτευχθεί όμως, χωρίς την «ευλογία» των μεγαλύτερων οικονομιών. Χωρίς στήριξη από τις ΗΠΑ – που δεν φαίνεται να υπάρχει – η μάχη της ΕΕ για την επιβολή φόρου επί των χρηματοοικονομικών παραγόντων όπως, επί παραδείγματι, τα παράγωγα θα είναι μάταιη εκτός δημιουργηθούν διατλαντικοί φραγμοί στην κίνηση των κεφαλαίων. Κάτι που θα ισοδυναμούσε με εμπορικό πόλεμο του χρηματοοικονομικού κλάδου. 

Ακόμη και εάν ο φόρος Tobin μπορούσε να εφαρμοστεί, τα οφέλη θα ήταν ελάχιστα. Οι στόχοι που υποτίθεται ότι υπηρετεί ο φόρος Tobin, θα μπορούσαν να επιτευχθούν καλύτερα με άλλους τρόπος φορολογίας. Εάν στόχος είναι να φορολογηθούν περισσότερο οι τράπεζες και άλλοι φορολογικοί οργανισμοί, υπάρχουν και άλλοι τρόποι που δεν οδηγούν σε τέτοια στρέβλωση και δεν μπορούν να τους αποφύγουν τόσο εύκολα οι «παίκτες» του χρηματοοικονομικού κλάδου. Ένας εξ αυτών είναι ν φορολογηθούν οι εταιρείες του χώρου μέσω των ισολογισμών τους, όπως γίνεται στην Βρετανία. Ένας άλλος είναι η πρόταση που έχει καταθέσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για έναν «φόρο χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων» που επιβάλλεται επί των αμοιβών και των κερδών – ένα μέτρο της προστιθέμενης αξίας του χρηματοοικονομικού κλάδου που σκανδαλωδώς διαφεύγει του ΦΠΑ σε ορισμένες χώρες.

Δεν υπάρχουν φόροι επί συναλλαγών που να καθιστούν τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές ασφαλέστερες. Αντιθέτως, η φορολόγηση είναι επαχθέστερη όσο βραχύτερη είναι η διάρκεια ωρίμανσης της συναλλαγής. Οι βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις όμως, δεν αποτελούν πάντα πηγή κινδύνου. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επί παραδείγματι, προτιμά οι τράπεζες να χρησιμοποιούν τις παροχές ρευστότητας με βραχυπρόθεσμες συναλλαγές. Θα επιβληθεί άραγε φόρος Tobin και στις δραστηριότητες repo της EKT; Ως προς τα παράγωγα, το πρόβλημα δεν είναι η διάρκειά τους, αλλά ότι δεν καλύπτονται με αρκετά κεφάλαια.

Σε ορισμένους τομείς του χρηματοοικονομικού κλάδου, όπως το trading υψηλής συχνότητας, είναι πιθανό ότι οι υπερβολικά βραχύβιες συναλλαγές να δημιουργούν ένα πρόβλημα. Το θέμα ακόμη εξετάζεται. Εάν όμως, το ζητούμενο είναι να χαλιναγωγηθούν αυτού του τύπου οι συναλλαγές, τότε υπάρχουν και πιο άμεσοι τρόποι.

Ο φόρος Tobin δεν θα είχε εμποδίσει την τελευταία κρίση και δεν θα αποτρέψει την επόμενη. Η ΕΕ θα πρέπει αντιθέτως να επικεντρωθεί σε άλλα μέτρα που θα συμβάλουν περισσότερο.

ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.