Να πως τα Σκόπια τροποποιούν μονομερώς τη Συμφωνία των Πρεσπών

 Η Συμφωνία των Πρεσπών βασίζεται στο εξής σχήμα: Η ΠΓΔΜ θα προχωρήσει σε αλλαγές στο Σύνταγμά της (που περιλαμβάνουν και το όνομα της χώρας) και θα δείξει ότι αφήνει πίσω τις ιδεοληψίες περί αλύτρωτων τμημάτων της Μακεδονίας. Η Ελλάδα αντιστοίχως θα δεχθεί την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Επομένως το θέμα των συνταγματικών αλλαγών είναι μείζον. Αφορά στο σκέλος της συμμορφώσεως της ΠΓΔΜ προς όσα συμφωνήθηκαν για να αρχίσουν να τρέχουν οι ελληνικές υποχρεώσεις.

Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση Ζάεφ κατέθεσε στις 2 Νοεμβρίου 2018 τις προτάσεις της για τέσσερις τροποποιήσεις του Συντάγματος. Δυστυχώς, ακόμη και οι υποστηρικτές της Συμφωνίας των Πρεσπών θα διαπιστώσουν ότι οι Σλαβομακεδόνες κινούνται κακόπιστα. Οι προτεινόμενες αλλαγές είτε αφήνουν παράθυρα για μελλοντικές διαφορετικές ερμηνείες ακόμη και του όρου “Βόρεια Μακεδονία”, είτε είναι προσχηματικές, είτε επιχειρούν να τροποποιήσουν μονομερώς τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Τροπολογία ΧΧΧΙΙΙ – Ποιό μακεδονικό κράτος;

Προτεινόμενη αλλαγή: Στο Σύνταγμα οι λέξεις «Δημοκρατία της Μακεδονίας» αλλάζουν με τις λέξεις «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» και η λέξη «Μακεδονία» αλλάζει με τις λέξεις «Βόρεια Μακεδονία», εκτός του άρθρου 36. Το άρθρο 36 του Συντάγματος αναφέρει: «Η Δημοκρατία εγγυάται ιδιαίτερα ασφαλιστικά δικαιώματα σε βετεράνους του αντιφασιστικού πολέμου και όλων των μακεδονικών εθνικών απελευθερωτικών πολέμων, σε αναπήρους πολέμου, σε εκείνους που εξορίσθηκαν και φυλακίστηκαν για τα ιδεώδη της ξεχωριστής ταυτότητας του μακεδονικού λαού και του μακεδονικού κράτους, καθώς και σε μέλη της οικογένειάς τους που δεν έχουν τα υλικά μέσα για να συντηρηθούν. Τα συγκεκριμένα δικαιώματα ρυθμίζονται με νόμο».

Πρώτον, η τροπολογία ανοίγει παράθυρο για την παράλληλη χρήση των όρων “Βόρεια Μακεδονία” αλλά και “μακεδονικό κράτος”: Πρόκειται για την πιο ουσιαστική τροποποίηση του Συντάγματος. Αφορά στη χρήση του όρου “Βόρεια Μακεδονία” που θα αντικαταστήσει τον όρο “Μακεδονία”. Στο προτεινόμενο κείμενο διευκρινίζεται, όμως, ότι από την τροποποίηση εξαιρείται το άρθρο 36 του Συντάγματος. Ήταν ένα άρθρο, στο οποίο δεν είχαμε δώσει ιδιαίτερη σημασία στο παρελθόν.

Στο κείμενο υπάρχει ρητή αναφορά στο «μακεδονικό κράτος» [Македонскиот … државност]. Πρόκειται για σαφή παραβίαση της Συμφωνίας των Πρεσπών που ορίζει ότι «ο επιθετικός προσδιορισμός για το κράτος, τα επίσημα όργανά του και τις άλλες δημόσιες οντότητες θα ευθυγραμμίζεται με το επίσημο όνομα του Δευτέρου Μέρους ή το σύντομο όνομα ήτοι ‘της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας’ ή ‘της Βόρειας Μακεδονίας’» (άρθρο 1.3.ζ). Με την εξαίρεση του άρθρου 36 οι Σλαβομακεδόνες διατηρούν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν και τυπικώς τον όρο «μακεδονικό κράτος» παράλληλα με τον όρο «Βόρεια Μακεδονία».

Δεύτερον, ποιοι είναι «οι μακεδονικοί εθνικοί απελευθερωτικοί πόλεμοι», που αναφέρονται στο ίδιο άρθρο 36; Στην αντίληψη των Σλαβομακεδόνων σε αυτούς περιλαμβάνεται η εξέγερση του Ίλιντεν του 1903, η αντίσταση κατά των Γερμανών και ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος. Επομένως, συνεχίζει να θεωρείται εθνικός απελευθερωτικός τους αγώνας ο ελληνικός εμφύλιος. Με άλλα λόγια, εμμέσως πλην σαφώς θα συνεχίσει να υπάρχει και στο τροποποιημένο Σύνταγμα εδαφική διεκδίκηση σε βάρος της ελληνικής Μακεδονίας.

Τροπολογία XXXIV – Ο «Μακεδονισμός» παραμένει

Στο Προοίμιο του Συντάγματος της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» οι λέξεις «οι αποφάσεις της ASNOM» αντικαθίστανται με τις λέξεις «η Διακήρυξη της Πρώτης Συνεδρίασης της Αντιφασιστικής Συνέλευσης του Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου (ASNOM) προς τον μακεδονικό λαό για την πραγματοποιηθείσα συνεδρίαση της ASNOM«. Μετά την λέξη «έτος» προστίθενται οι λέξεις «και της Συμφωνίας-Πλαισίου της Οχρίδας«, ενώ διαγράφονται οι λέξεις «αποφάσισαν να«. Το προοίμιο του Συντάγματος αναφέρει μεταξύ άλλων:
«Έχοντας ως αφετηρία … τις παραδόσεις της κρατικής υποστάσεως και της νομιμότητας της Δημοκρατίας του Κρουσόβου [1903] και τις ιστορικές αποφάσεις της Αντιφασιστικής Συνέλευσης του Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου της Μακεδονίας [1944]».

Ο ίδιος ο Ζάεφ δικαιολόγησε τις αλλαγές σε συνέντευξή του στις 2 Νοεμβρίου 2018 ως ακολούθως: «Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μέρος των αποφάσεων της Αντιφασιστικής Συνέλευσης του Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου της Μακεδονίας λέει ότι «οι Μακεδόνες από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία είναι ενωμένοι». Αυτό δεν είναι φιλία. Η διακήρυξη δεν έχει τέτοια αναφορά και αναφερόμαστε σε αυτήν διότι μιλά για την ενότητα στη χώρα, τη δημοκρατία για το κράτος, την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα και αυτή είναι μια δίκαιη προσέγγιση για την οικοδόμηση φιλίας«.

Η γενικόλογη αναφορά στις αποφάσεις της Αντιφασιστικής Συνελεύσεως του Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου που έγινε το 1944, αντικαθίστανται με τη Διακήρυξη της ιδίας συνελεύσεως. Υποτίθεται ότι έτσι μετριάζονται οι ακρότητες εκείνων των αποφάσεων. Το κείμενο της διακηρύξεως αναφέρεται σε πολλά. Μεταξύ αυτών, όμως, μιλά για «επαίσχυντη κατάτμηση της Μακεδονίας» το 1912, για «καταπίεση του λαού της Μακεδονίας σε όλα τα τμήματα» και εύχεται «να σβήσουν τα σύνορα που σηκώθηκαν διαιρώντας αδερφό από αδελφό, Μακεδόνα από Μακεδόνα».

Πρόκειται περί εντελώς προσχηματικής τροποποιήσεως. Στο προοίμιο του Συντάγματος της ΠΓΔΜ παραμένει ισχυρό το ιδεολόγημα του «μακεδονισμού». Εξακολουθεί να είναι βάση του Συντάγματος η ένωση όλων των τμημάτων της Μακεδονίας. Για του λόγου το αληθές ακολουθούν τα επίμαχα αποσπάσματα από την Διακήρυξη της Αντιφασιστικής Συνέλευσης:

«Λαέ της Μακεδονίας

Λόγω των προδοτών και των αποστατών, το μοιραίο έτος του 1912 σας βρήκε διχασμένους, ματωμένους και αποδιοργανωμένους, και η γη σας χωρίστηκε μεταξύ των ιμπεριαλιστών εισβολέων. Αυτή η επαίσχυντη κατάτμηση της Μακεδονίας επιβεβαιώθηκε το 1919 και εσείς συνεχίσατε να είστε υπό τον ζυγό της καταπίεσης…

Εν όψει των αιώνιων ιδεωδών του λαού της Μακεδονίας, το πρώτο Μακεδονικό Εθνικό Συμβούλιο διακηρύσσει σε ολόκληρο τον κόσμο την δίκαιη και αποφασιστική του φιλοδοξία για την ένωση όλου του μακεδονικού λαού, με βάση την αρχή που βασίζεται στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Αυτό θα θέσει τέλος στην καταπίεση του λαού της Μακεδονίας σε όλα τα τμήματα και θα προσφέρει τις προϋποθέσεις για γνήσια αλληλεγγύη και ειρήνη στους βαλκανικούς λαούς…

Μακεδόνες υπό τη Βουλγαρία και την Ελλάδα,

Η ενοποίηση ολόκληρου του λαού της Μακεδονίας εξαρτάται από τη συμμετοχή του στο γιγαντιαίο αντιφασιστικό μέτωπο. Μόνο με την καταπολέμηση του άθλιου φασίστα κατακτητή θα αποκτήσετε το δικαίωμά για αυτοδιάθεση και ένωση ολόκληρου του μακεδονικού λαού στο πλαίσιο της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο, η οποία έχει γίνει μια ελεύθερη κοινότητα χειραφετημένων και ίσων λαών. Είθε ο αγώνας του Μακεδονικού Πεδεμοντίου* να σας υποκινήσει να δώσετε ακόμα σκληρότερη μάχη ενάντια στους φασιστές καταπιεστές! Είθε η πορεία αυτού του τμήματος της Μακεδονίας να γίνει το μονοπάτι σας, αφού είναι το μόνο που οδηγεί στην ελευθερία και στην ενοποίηση ολόκληρου του μακεδονικού έθνους! Είθε η συμμετοχή της στον γενικό αντιφασιστικό αγώνα να δώσει ζωή στις αρχές που διακηρύχτηκαν από το πρώτο Εθνικό Συμβούλιο της Μακεδονίας και να σβήσει τα σύνορα που σηκώθηκαν, διαιρώντας αδερφό από αδελφό, Μακεδόνα από Μακεδόνα.

[*όπως στην Ιταλία το βασίλειο του Πεδεμοντίου ένωσε ολόκληρη την Ιταλία]

Τροπολογία ΧΧΧVI – Γιατί Μακεδόνες του εξωτερικού;

1. Η Πολιτεία προστατεύει, εγγυάται και καλλιεργεί την ιστορική και την πολιτιστική κληρονομιά του μακεδονικού λαού.
2. Η Πολιτεία προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των υπηκόων της που ζουν ή διαμένουν στο εξωτερικό και προωθεί τους δεσμούς τους με την πατρίδα.
3. Η Πολιτεία μεριμνά για τους ανήκοντες στον μακεδονικό λαό που ζουν στο εξωτερικό.
4. Επ’ αυτού, η Πολιτεία δεν θα αναμειγνύεται στα κυριαρχικά δικαιώματα άλλων κρατών και στις εσωτερικές τους υποθέσεις.
5. Με αυτήν την τροπολογία αντικαθίσταται το άρθρο 49 του Συντάγματος της Δημοκρατίας της Μακεδονίας.

Το σημερινό άρθρο 49 του Συντάγματος αναφέρει: «Η Δημοκρατία φροντίζει για το καθεστώς και τα δικαιώματα των προσώπων που ανήκουν στον μακεδονικό λαό σε γειτονικές χώρες, καθώς και τους Μακεδόνες αποδήμους, βοηθά την πολιτισμική τους ανάπτυξη και προωθεί τους δεσμούς με αυτούς. Η Δημοκρατία φροντίζει για την πολιτιστική, οικονομική και κοινωνική ζωή και τα ασφαλιστικά δικαιώματα των πολιτών της Δημοκρατίας στο εξωτερικό«.

Υποτίθεται ότι στόχος της αναθεωρήσεως ήταν να ευθυγραμμισθεί λεκτικά με το άρθρο 108 του ελληνικού Συντάγματος (Απόδημος Ελληνισμός) που ορίζει: «Tο κράτος μεριμνά για τη ζωή του απόδημου Ελληνισμού και τη διατήρηση των δεσμών του με τη μητέρα Πατρίδα. Επίσης μεριμνά για την παιδεία και την κοινωνική και επαγγελματική προαγωγή των Ελλήνων που εργάζονται έξω από την επικράτεια».

Τα προβλήματα που απορρέουν από τη συγκεκριμένη τροπολογία είναι ότι διατηρείται η διάκριση ανάμεσα σε πολίτες της ΠΓΔΜ που κατοικούν στο εξωτερικό και σε “Μακεδόνες” που επίσης κατοικούν εκτός των συνόρων της χώρας. Η αλλαγή που επιχειρείται είναι εντελώς προσχηματική. Αντί για “Μακεδόνες” που κατοικούν σε γειτονικές χώρες, η αναφορά γίνεται σε “Μακεδόνες” που κατοικούν στο εξωτερικό που προφανέστατα περιλαμβάνει βεβαίως και τις γειτονικές χώρες. Εάν δεν δρούσαν κακόπιστα οι Σλαβομακεδόνες, θα έπρεπε να αναφερθούν μόνον σε διασπορά ή αποδήμους.

Επεξήγηση της Τροπολογίας XXXIII

Σκοπός αυτών των αλλαγών του Συντάγματος είναι η εφαρμογή της Συμφωνίας με την Ελλάδα, η οποία θα καταστήσει δυνατή την ένταξη της Δημοκρατίας της Μακεδονίας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ. Επ’ αυτού, σύμφωνα με την Τελική Συμφωνία με την Ελληνική Δημοκρατία, προβλέπεται ότι οι τροπολογίες τίθενται σε ισχύ την ημέρα της κύρωσης, από το Κοινοβούλιο της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Τελικής Συμφωνίας και του Πρωτοκόλλου ένταξης στο ΝΑΤΟ. Επομένως, σε περίπτωση που αυτά τα δύο έγγραφα δεν τεθούν σε ισχύ, δεν θα τεθούν σε ισχύ ούτε και οι προβλεπόμενες τροπολογίες.

Με τη συγκεκριμένη επεξήγηση οι Σλαβομακεδόνες επιδιώκουν να τροποποιήσουν το κείμενο της Συμφωνίας των Πρεσπών ως προς τη διαδικασία που ορίζεται στα άρθρα 1.4 και 2.4:

Άρθρο 1.4. δ. Το Δεύτερο Μέρος [ΠΓΔΜ] θα ξεκινήσει τη διαδικασία των συνταγματικών τροποποιήσεων όπως προβλέπεται στην παρούσα Συμφωνία. ε. Το Δεύτερο Μέρος [ΠΓΔΜ] θα ολοκληρώσει in toto τις συνταγματικές τροποποιήσεις έως το τέλος του 2018. ζ. Μόλις το Δεύτερο Μέρος [ΠΓΔΜ] γνωστοποιήσει την ολοκλήρωση των προβλεπομένων συνταγματικών τροποποιήσεων και όλων των εσωτερικών νομικών διαδικασιών, προκειμένου να τεθεί σε ισχύ η παρούσα συμφωνία, το Πρώτο Μέρος [Ελλάδα] θα κυρώσει χωρίς καθυστέρηση την παρούσα Συμφωνία.

Άρθρο 2.4. β. «ii… Η εν λόγω υποστήριξη [για ένταξη στο ΝΑΤΟ] εκ μέρους του Πρώτου Μέρους (Ελλάδα) τελεί υπό τους όρους… της ολοκλήρωσης των συνταγματικών τροποποιήσεων, που προβλέπονται στην παρούσα συμφωνία. Με τη λήψη της γνωστοποίησης από το Δεύτερο Μέρος (ΠΓΔΜ) αναφορικά… με την ολοκλήρωση των τροποποιήσεων στο Σύνταγμα του Δευτέρου Μέρους (ΠΓΔΜ), το Πρώτο Μέρος (Ελλάδα) θα κυρώσει το πρωτόκολλο για την ένταξη του Δευτέρου Μέρους (ΠΓΔΜ) στο ΝΑΤΟ. Η εν λόγω κυρωτική διαδικασία θα ολοκληρωθεί μαζί με τη διαδικασία κύρωσης της παρούσας Συμφωνίας».

Επομένως, σύμφωνα με τα ρητώς οριζόμενα στη Συμφωνία των Πρεσπών, για να ξεκινήσει η Ελλάδα την κύρωση της Συμφωνίας και του Πρωτοκόλλου εντάξεως στο ΝΑΤΟ, θα πρέπει η ΠΓΔΜ να ολοκληρώσει όλες τις εσωτερικές διαδικασίες in toto (σημαίνει στο σύνολό τους, καθ’ ολοκληρίαν). Δεν μπορεί να θέσει όρο ότι, για να ισχύσουν, θα πρέπει και η Ελλάδα να προβεί σε κάποιες επιπλέον ενέργειες.

Παρά ταύτα, η ΠΓΔΜ προσπαθεί με μία επεξήγηση τροπολογίας(!) μονομερώς να αλλάξει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Ορίζει ότι οι αλλαγές του Συντάγματός της ψηφίζονται μεν τώρα, αλλά θα ισχύσουν μετά την κύρωση (α) της συμφωνίας των Πρεσπών από την Ελλάδα και (β) του πρωτοκόλλου εντάξεως της ΠΔΓΜ στο ΝΑΤΟ. Είναι αυτό ακριβώς που είχαν ζητήσει οι οκτώ βουλευτές του ΒΜΡΟ την ημέρα που αποσκίρτησαν και ψήφισαν υπέρ της συνταγματικής μεταρρυθμίσεως. Πρόκειται περί σαφούς παραβιάσεως της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Ελλείμματα της ελληνικής διπλωματίας

Από όσα προκύπτουν από το κείμενο των τροποποιήσεων, διαπιστώνονται συγκεκριμένα ελλείμματα της ελληνικής διπλωματίας.

• Ελλάδα άφησε στην διάθεση της ΠΓΔΜ το περιεχόμενο των συνταγματικών τροποποιήσεων. Θα αναμενόταν ότι θα είχαν προηγηθεί διαβουλεύσεις, έστω άτυπες, για τα άρθρα και το περιεχόμενο που θα άλλαζε. Το θέμα των τροποποιήσεων εμφανίζεται να είναι αντικείμενο παζαριών μεταξύ του Ζάεφ και των οκτώ βουλευτών του ΒΜΡΟ που αποσκίρτησαν.
• Δεν υπάρχει διαδικασία, με την οποία η Ελλάδα να βεβαιώνει στο ΝΑΤΟ ότι η ΠΓΔΜ συμμορφώθηκε με τις υποχρεώσεις της. Υπό τις παρούσες συνθήκες, όταν η ΠΓΔΜ ενημερώσει το ΝΑΤΟ ότι προχώρησε στις απαιτούμενες τροποποιήσεις, το ΝΑΤΟ θα προχωρήσει αυτόματα στο πρωτόκολλο εντάξεως. Εάν εμείς διαφωνήσουμε, θα εξαρτηθεί από την ερμηνεία που θα κάνουν τρίτοι ως προς τη συμμόρφωση ή μη με τη Συμφωνία των Πρεσπών.
• Βλέποντας την κακοπιστία των Σκοπίων διαπιστώνεται ότι, αφ’  ης στιγμής κυρωθεί η Συμφωνία των Πρεσπών από το ελληνικό Κοινοβούλιο, οι Σκοπιανοί μπορεί να επικαλεσθούν κάτι άλλο για να μη θέσουν εν ισχύι τις συνταγματικές τροποποιήσεις. Δεν υπάρχει άλλη εγγύηση.
• Η όλη αυτή εξέλιξη ξαναφέρνει στην επιφάνεια το ερώτημα: γιατί στη Συμφωνία των Πρεσπών δεν αποφασίσθηκε η διαδικασία εντάξεως της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ να ξεκινήσει μετά την κύρωση της συμφωνίας από το ελληνικό Κοινοβούλιο, όπως θα ήταν το λογικό; (διευκρινίζεται ότι στη Συμφωνία των Πρεσπών η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ ξεκινά αμέσως μετά την ολοκλήρωση των συνταγματικών αλλαγών από την ΠΓΔΜ).
• Το χειρότερο μέχρι τώρα είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται να κοιτάζει αδιάφορα ένα θέμα κεφαλαιώδους σημασίας. Οι υποστηρικτές της Συμφωνίας των Πρεσπών θα έπρεπε να είχαν ήδη επισημάνει τα προβλήματα στους Σκοπιανούς. Αντ’ αυτού, το μόνο μέλημα της ελληνικής κυβερνήσεως είναι εάν θα ψηφισθεί η Συμφωνία των Πρεσπών από το ελληνικό Κοινοβούλιο.

Συμπερασματικά, οι απαράδεκτες υποχωρήσεις που έγιναν από ελληνικής πλευράς ως προς το όνομα της υπηκοότητας και της γλώσσας για να καταλήξουμε στη Συμφωνία των Πρεσπών, προφανώς δεν κρίθηκαν επαρκείς από σλαβομακεδονικής πλευράς. Με τις κατατεθειμένες τροπολογίες, η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ συλλαμβάνεται να δρα εντελώς κακόπιστα ως προς το κείμενο που η ίδια συμφώνησε. Αυτή είναι μία στάση που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν για το μέλλον των ελληνο-σλαβομακεδονικών σχέσεων.

Άγγελος Συρίγος

slpress.gr