Αρχαίο DNA ανατρέπει όσα γνωρίζαμε για τις ανθρωποθυσίες των Μάγια

Η αρχαία πόλη Τσιτσέν Ιτζά των Μάγια στη χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού συνδέεται εδώ και καιρό με ανθρωποθυσίες, καθώς εκατοντάδες οστά έχουν ανακαλυφθεί σε ναούς, μια ιερή δολίνη και άλλα υπόγεια σπήλαια.

Μια μακροχρόνια λανθασμένη αντίληψη είναι ότι τα θύματα ήταν συχνά νεαρά και γένους θηλυκού –πιο πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι θυσιάζονταν και άνδρες, μαζί με γυναίκες και παιδιά. Και μια μελέτη που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη (12/6) στο περιοδικό Nature έρχεται να δώσει νέα, ενδιαφέροντα στοιχεία.

Η νέα ανάλυση, που βασίζεται σε αρχαίο DNA από τα λείψανα 64 ανθρώπων που οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι θυσιάστηκαν τελετουργικά και στη συνέχεια εναποτέθηκαν σε έναν υπόγειο θάλαμο, διαπίστωσε ότι τα θύματα ήταν όλα νεαρά αγόρια, πολλά από τα οποία ήταν στενοί συγγενείς.

Ο μύθος της θυσίας παρθένων

Η αντίληψη ότι οι Μάγια θυσίαζαν μόνο νεαρές γυναίκες ή κορίτσια είναι σε μεγάλο βαθμό ένας μύθος που προέρχεται από τις πρώιμες και ρομαντικές αναφορές για την ιερή δολίνη του Τσιτσέν Ιτζά. Ωστόσο, το μυστήριο για το ποιους ακριβώς θυσίαζαν οι Μάγια ήταν δύσκολο να ξετυλιχτεί, επειδή είναι αδύνατο να προσδιοριστεί το φύλο ενός παιδικού σκελετού μόνο με την ανάλυση των οστών.

Η ιερή δολίνη του Τσιτσέν Ιτζά, που έχει ταυτιστεί με τις ανθρωποθυσίες των Μάγια
Emil Kehnel / Wikimedia Commons

Ενώ η λεκάνη και μερικά άλλα οστά μπορούν να αποκαλύψουν αν ο σκελετός ήταν ενήλικος άνδρας ή γυναίκα, οι διαφορές μεταξύ τους εμφανίζονται μόνο κατά τη διάρκεια της εφηβείας και πάλι, σε πολλές περιπτώσεις, η ακριβής ταυτοποίηση δεν είναι εύκολη.

Η ανάλυση αρχαίου DNA

Αυτή η δυσκολία καθιστά τη γενετική ανάλυση ιδιαίτερα πολύτιμη. Όμως η ανάλυση αρχείου DNA, που έχει φέρει επανάσταση στην αρχαιολογία στην Ευρώπη και σε υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη, ήταν μέχρι τώρα πιο περιορισμένη στις τροπικές περιοχές, επειδή το DNA υποβαθμίζεται πιο εύκολα σε θερμές συνθήκες. Ωστόσο, οι πρόσφατες τεχνολογικοί πρόοδοι έχουν αλλάξει την κατάσταση, σύμφωνα με την Christina Warinner, επικεφαλής του τμήματος αρχαιογενετικής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία της Γερμανίας.

«Γινόμαστε όλο και καλύτεροι στην ανάκτηση ακόμη και πολύ μικρών ποσοτήτων DNA. Και πλέον έχουμε τη δυνατότητα χρησιμοποιήσουμε το αρχαίο DNA ως εργαλείο που θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε το παρελθόν της Μεσοαμερικής», λέει.

Η ομάδα πίσω από τη νέα μελέτη μπόρεσε να εξάγει και να αλληλουχήσει αρχαίο DNA από 64 από τα περίπου 100 άτομα, τα λείψανα των οποίων βρέθηκαν διάσπαρτα σε έναν υπόγειο θάλαμο με νερό, σε απόσταση περίπου 400 μέτρων από την ιερή δολίνη στο Τσιτσέν Ιτζά.

Αγόρια 3-6 ετών τα θύματα

Με ραδιοχρονολόγηση, η ομάδα διαπίστωσε ότι η υπόγεια σπηλιά χρησιμοποιήθηκε για 500 χρόνια, αν και τα περισσότερα από τα παιδιά των οποίων τα λείψανα μελέτησε η ομάδα θάφτηκαν εκεί μεταξύ 800 και 1.000 μ.Χ, κατά τη διάρκεια της ακμής της πολιτικής ισχύος του Τσιτσέν Ιτζά στην περιοχή.

Άποψη τμήματος του Τσιτσέν Ιτζά, με τον Ναό του Κουκουλκάν να δεσπόζει
Dronepicr / Wikimedia Commons

Όλα τα παιδιά ήταν αγόρια, τα οποία είχαν επιλεγεί από τον τοπικό πληθυσμό των Μάγια εκείνη την εποχή, σύμφωνα με την ανάλυση DNA, και τουλάχιστον το ένα τέταρτο από αυτά είχαν στενή συγγένεια με τουλάχιστον ένα άλλο παιδί στον υπόγειο θάλαμο. Η ομάδα περιλάμβανε δύο ζευγάρια διδύμων, καθώς και αδέλφια και ξαδέλφια. Τα περισσότερα από τα αγόρια ήταν μεταξύ 3 και 6 ετών όταν πέθαναν.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα αγόρια συγγενείς επιλέγονταν πιθανότατα κατά ζεύγη για τελετουργικές θυσίες. Μάλιστα, τα δίδυμα κατέχουν ιδιαίτερη θέση στους μύθους και τις δοξασίες των αρχαίων Μάγια, σχολιάζει η Warinner, ιδίως σε μια ιστορία που ονομάζεται «Δίδυμοι Ήρωες», στην οποία δύο αδέλφια κατεβαίνουν στον κάτω κόσμο για να εκδικηθούν τον θάνατο του πατέρα τους.

Αποκεφαλισμός και αφαίρεση καρδιάς

Δεν είναι σαφές πώς και γιατί ακριβώς θυσιάστηκαν τα παιδιά, αλλά οι μέθοδοι θυσίας που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή περιλάμβαναν τον αποκεφαλισμό και την αφαίρεση της καρδιάς, εξηγεί ο Rodrigo Barquera, ερευνητής στο τμήμα αρχαιογενετικής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ.

«Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ο θάνατος και όλα όσα συνεπάγονται αυτές οι τελετουργίες είναι εντελώς διαφορετικά για εμάς, επειδή εμείς έχουμε μια πολύ διαφορετική άποψη για τον κόσμο από τη δική τους», λέει.

«Γι' αυτούς η θυσία δεν ήταν η απώλεια ενός από τα παιδιά τους, αλλά μια ευκαιρία που τους δόθηκε από τις όποιες δυνάμεις να είναι μέρος αυτής της ιδιαίτερης ταφής», σχολιάζει ο Barquera.

Με πληροφορίες από: Who were the victims of Maya sacrifice? Ancient DNA reveals an unexpected finding by Katie Hunt, CNN

cnn.gr/