Εν αναμονή του «φαινομένου του Κέσλερ»

© Φωτογραφία: Flickr.com/sammydavisdog/cc-by

Το πρόβλημα της υπερπλήρωσης του διαστημικού χώρου από κάθε λογής απόβλητα βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο της προσοχής. Αφορμή γι'αυτό αποτέλεσαν οι κυριακάτικες δοκιμές αντιπυραυλικών συστημάτων από την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Αυτές οι δοκιμές συνήθως αφήνουν πολλά θραύσματα. Πολλοί εμπειρογνώμονες λένε ότι οικονομικά αποτελεσματικοί τρόποι για την εκκαθάριση του περίγειου χώρου ως σήμερα δεν υπάρχουν.

Οι αντιπυραυλικές δοκιμές αποτελούν μόνο ένα από τις πηγές διαστημικών σκουπιδιών. Αυξάνεται ο αριθμός των διαστημικών εκτοξεύσεων: η λύση πολλών προβλημάτων της οικονομίας, της άμυνας ή της επικοινωνίας είναι αδιανόητη χωρίς τους δορυφόρους. Μετά από ορισμένο βαθμό φθοράς, οι δορυφόροι παραμένουν σε τροχιά, όπως και τα τμήματα των πυραύλων. Πρόκειται για μεγάλα άχρηστα σώματα, τα οποία μπορούν να παρακολουθούνται και να διορθώνεται η τροχιά τους, για παράδειγμα, η τροχιά του ΔΔΣ, όταν φαίνεται ότι πλησιάζουν επικίνδυνα. Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός ως σήμερα αποφεύγει με ελιγμούς τα απομεινάρια του δορυφόρου, που είχε προσβληθεί από κινεζικό πύραυλο αναχαίτισης κατά τη δοκιμή του το 2007.

Τα ραντάρ παρακολουθούν 19 χιλ. θραύσματα μεγέθους από 5 εκατοστά και πάνω. Υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες μικρότερα, όμως επίσης επικίνδυνα: με ένα χτύπημα τους μπορούν να προκαλέσουν βλάβες σε έναν δορυφόρο ή σε διαμέρισμα του ΔΔΣ. Η πυκνότητα των συντριμμιών που περιστρέφονται γύρω από τη Γη πλησιάζει τις συνθήκες δημιουργίας του "φαινομένου Κέσλερ» (Kessler effect). Πρόκειται για σενάριο παρόμοιο με τη χιονοστιβάδα, όταν τα θραύσματα από τη σύγκρουση διαστημικών συσκευών χτυπούνε άλλες συσκευές και ο αριθμός των θραυσμάτων αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Ως αποτέλεσμα το εγγύς διάστημα καθίσταται εντελώς ακατάλληλο για οποιεσδήποτε νέες εκτοξεύσεις.

Λόγω του ότι το μεγαλύτερο μέρος των συντριμμιών πετά σε τροχιές μέσου ύψους - από 700 έως 1200 χιλιόμετρα, ο εμπειρογνώμονας από τις ΗΠΑ Μάρσαλ Καπλάν πρότεινε έστω και προσωρινά να μην εκτοξεύονται στο διάστημα νέες συσκευές. Και οι λειτουργίες τους να ανατεθούν σε μικρούς βραχύβιους δορυφόρους σε χαμηλές τροχιές. Το μόνο που τέτοιοι δορυφόροι θα χρειαστούν πάρα πολλοί. Ο αρχισυντάκτης του περιοδικού «Ειδήσεις της κοσμοναυτικής» Ίγκορ Μαρίνιν δεν θεωρεί αυτή την ιδέα λογική:

- Οι δορυφόροι εκτοξεύονται σε τροχιές μεσαίου ύψους, μόνο επειδή ακριβώς εκεί είναι που πρέπει να βρίσκονται: οι δορυφόροι για τη χαρτογράφηση, την πλοήγηση, του συστήματος GPS ή του GLONASS. Γι΄αυτό είναι αδύνατο να μη χρησιμοποιούνται αυτές οι τροχιές. Απλώς πρέπει να δεσμευτεί κάθε χώρα και να υιοθετηθούν διεθνή έγγραφα, ώστε οι δορυφόροι που τίθενται εκτός λειτουργίας να βγαίνουν οι ίδιοι από την τροχιά τους με τη χρησιμοποίηση ειδικού κινητήρα. Προς το παρόν τέτοια έγγραφα δεν υπάρχουν. Όσον αφορά στην την εκτόξευση μικρών συσκευών σε χαμηλές τροχιές, εκεί η περίοδος λειτουργίας των δορυφόρων είναι μικρή. Εξαιτίας της μεγάλης πυκνότητας της ατμόσφαιρας κατεβαίνουν από την τροχιά τους. Είναι λυπηρό να δαπανούνται γι΄αυτούς μεγάλα ποσά.

Αν δεν κάνουμε τίποτα με τα σκουπίδια, θα κατεβούν τα ίδια και θα καούν στα πυκνά στρώματα της ατμόσφαιρας. Όμως αυτή η διαδικασία είναι υπερβολικά μακροχρόνια. Αν από μια τροχιά σε ύψος 200 χιλιομέτρων τα συντρίμμια κατεβαίνουν μέσα σε λίγες εβδομάδες, η κατάβαση από τροχιά σε ύψος 600 χλμ. θα διαρκέσει 20 χρόνια. Δεν φαίνεται ότι οι διαστημικές δυνάμεις είναι πρόθυμες να περιμένουν τόσο καιρό και να καθυστερούν τις εκτοξεύσεις τους. Όμως θα μπορούσαν τουλάχιστον να μην επιδεινώνουν την κατάσταση και να σκεφτούν πως να χρησιμοποιηθούν τεχνολογίες αξιοποίησης του διαστημικού χώρου με μικρές ποσότητες αποβλήτων.http://greek.ruvr.ru/