Οι ευρω-μάχες στο νομισματικό πόλεμο

Ποιος θα το φανταζόταν πριν από έξι μήνες ότι στις αρχές του 2013 το ευρώ θα κατατάσσοταν μεταξύ των ισχυρότερων νομισμάτων για το μέλλον του κόσμου;

Η αξία του ενιαίου νομίσματος στην Ευρώπη έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 7 τοις εκατό σε εμπορικά σταθμισμένη βάση από τα τέλη Ιουλίου. Πρόκειται για 25 τοις εκατό περίπου έναντι του γεν και 10 τοις εκατό έναντι του δολαρίου.

Η δύναμη του νομίσματος ακολουθεί τη δράση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την απομάκρυνση του κινδύνου της διάλυσης της ευρωζώνης. Αντικατοπτρίζει επίσης το παιχνίδι για παγκόσμια οικονομική εξουσία - ή όπως  προειδοποίησε τη Δευτέρα ο Jens Weidmann, πρόεδρος της Bundesbank, την  «αυξημένη πολιτικοποίηση» των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Ο κ. Weidmann εννοούσε την Ιαπωνία, η οποία αρχίζει να πιέζει πιο επιθετικά για μια πληθωριστική ώθηση. Αλλά οι ΗΠΑ παραμένουν αποφασισμένες να συνεχίσουν την πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης, ενώ η αδυναμία της στερλίνας έχει γίνει ημι-επίσημα αποδεκτή στο Ηνωμένο Βασίλειο (πιο σημαντικός προορισμός των εξαγωγών της ευρωζώνης) και ενθαρρύνεται από τις υποψίες περί εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εάν βρίσκεται σε εξέλιξη ένας μυστικός νομισματικός πόλεμος, η ΕΚΤ είναι μάλλον απούσα. Κάτι το οποίο εγείρει ερωτήματα σχετικά με το επίπεδο ανησυχίας που επικρατεί στην κεντρική τράπεζα.

Κάποιος θα μπορούσε να έχει ακόμη και την εντύπωση, ότι η ΕΚΤ δεν είχε ενοχληθεί ιδιαίτερα. Στο τέλος του περασμένου έτους, ο Mario Draghi, πρόεδρος της ΕΚΤ, φαίνεται ότι προσπαθούσε να αποδυναμώσει κάπως το ευρώ, αφήνοντας να εννοηθεί ότι μια περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής της ευρωζώνης ήταν πολύ πιθανή κατά τη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου και δημιουργούσε μια ζοφερή εικόνα για τις οικονομικές προοπτικές στην ευρωζώνη.

Νωρίτερα αυτό το μήνα, ωστόσο - ίσως ζαλισμένος από την εντυπωσιακή ανάκαμψη του κλίματος των αγορών προς το ευρώ - ο κ. Draghi ήταν πιο επιθετικός στον τόνο του, επιμένοντας ότι κατά τη συνεδρίαση του Ιανουαρίου η μείωση των επιτοκίων δεν συζητήθηκε καν.

Ερωτηθείς συγκεκριμένα για την άνοδο του ευρώ, ο κ. Draghi δήλωσε ότι η αξία του ήταν σημαντική, όταν η ΕΚΤ εκτιμούσε τις οικονομικές προοπτικές, αλλά «δεν είναι  στόχος της πολιτικής». Τότε ανακάτεψε τα χαρτιά του για να βρει την τελευταία δήλωση σχετικά με τα νομίσματα της ομάδας G20 των κορυφαίων παγκόσμιων οικονομιών και την προειδοποίηση κατά των ανταγωνιστικών υποτιμήσεων. Με τον τρόπο αυτό ακολουθούσε την πρακτική του προκάτοχόυ του Jean-Claude Trichet, ο οποίος ήταν πάντα τυπικός σχετικά με τη θεσμική διαδικασία (όπως είναι και ο πρόεδρος της Bundesbank, Weidmann).

Τέλος, ο κ. Draghi επεσήμανε ότι στην πραγματικότητα η σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ παρέμενε σύμφωνη με το μακροχρόνιο μέσο όρο της, η οποία ενίσχυσε την εντύπωση ότι μάλλον δεν ανησυχεί.

Είναι αλήθεια ότι η εμπορικά-σταθμισμένη αξία του ευρώ παραμένει σημαντικά χαμηλότερη από ότι το Νοέμβριο του 2004 και τον Νοέμβριο του 2007, όταν ο κ. Trichet παρενέβη λεκτικά – οι λεγόμενες «πράξεις ανοικτού στόματος» - για να ελέγξει την

άνοδο του ευρώ.

Και στις δύο περιπτώσεις, προειδοποίησε εναντίον των βάναυσων διακυμάνσεων των συναλλαγματικών ισοτιμιών, αν και με μικρή επιτυχία. Για ορισμένους συντηρητικούς φορείς χάραξης πολιτικής της ευρωζώνης, η άνοδος του ευρώ είναι ίσως ένα ευπρόσδεκτο σημάδι της επιστροφής της εμπιστοσύνης στη νομισματική ένωση της Ευρώπης.

Αλλά η νομισματική σκληρότητα δεν πρέπει να υπερβαίνει τα όρια. Ακόμη και αν η συναλλαγματική ισοτιμία είναι σύμφωνη με το μέσο όρο της τιμής της, συνεχίζουμε να ζούμε εξαιρετικές στιγμές, ιδιαίτερα στις πιο αδύναμες οικονομίες της ευρωζώνης.

Το ποσοστό ανεργίας στην ευρωζώνη είναι σχεδόν 12 τοις εκατό (σε σύγκριση με περίπου 8 τοις εκατό στις ΗΠΑ) και η ΕΚΤ έχει προβλέψει ότι η οικονομία της περιοχής θα συρρικνωθεί φέτος.

Ένα ισχυρότερο ευρώ απειλεί να στραγγαλίσει μία άλλη πηγή ανάπτυξης: οι καθαρές εξαγωγές συνέβαλαν θετικά στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της ευρωζώνης για καθένα από τα τελευταία 10 τρίμηνα, σύμφωνα με την Barclays.

Ακόμα και οι ανθεκτικοί εξαγωγείς της Γερμανίας έχουν λόγο να ανησυχούν - η ισοτιμία ευρώ/γιεν παίζει ρόλο για τους ισχυρούς κατασκευαστές αυτοκινήτων της χώρας. Ο Jean-Claude Juncker, ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, ο οποίος έχει παραιτηθεί από την προεδρία των συνεδριάσεων των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης, προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι το επίπεδο του ευρώ ήταν «επικίνδυνα υψηλό».

Όλα αυτά σημαίνουν ότι ο κ. Draghi χρειάζεται ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Ένα πρώτο βήμα θα μπορούσε να είναι οι «πράξεις ανοικτού στόματος» του  Trichet. Όμως, η ΕΚΤ θα μπορούσε να προχωρήσει περισσότερο και να προσφέρει πιο μακροπρόθεσμη ρευστότητα, για παράδειγμα, ή περαιτέρω χαμηλότερα επιτόκια. Το τελευταίο δεν θα είναι εύκολο. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι το κύριο σύνολο των επιτοκίων δανεισμού για τις τράπεζες, σήμερα στο 0,75 τοις εκατό, αλλά τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς. Αυτά έχουν πέσει στο επίπεδο του επιτοκίου καταθέσεων της ΕΚΤ, που καταβάλλονται για τις καταθέσεις μίας ημέρας, το οποίο είναι επί του παρόντος στο μηδέν.

Έτσι η δράση της ΕΚΤ για να σταματήσει την άνοδο του ευρώ θα μπορούσε να απαιτήσει κινήσεις στο ανεξερεύνητο έδαφος των αρνητικών επιτοκίων – ουσιαστικά χρέωση των τραπεζών για την στάθμευσης των κεφαλαίων.

Ωστόσο, ο κ. Draghi πέρυσι απέδειξε ότι μπορεί να ενεργεί ριζικά όταν απαιτείται από τις περιστάσεις. Η υπόσχεσή του να κάνει «ό, τι χρειάζεται» για να διατηρήσει την ακεραιότητα της ευρωζώνης ήταν ένα οικονομικό ρουά ματ στις αγορές. Σε έναν αβέβαιο κόσμο, το ένστικτό του είναι να μην αποκλείσει καμία επιλογή.                                http://www.sofokleous10.gr