Το κρυφό επενδυτικό όπλο της Ευρώπης

Κατά την συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 7 Φεβρουαρίου, εξετάστηκαν οι ιδιωτικές επενδύσεις ως μέσο για την επανεκκίνηση της στάσιμης οικονομίας της Ευρώπης. Με τους συνήθεις παράγοντες ανάπτυξης να περιορίζονται σε όλη την Ευρώπη, ο ένας οικονομικός τομέας που είναι σε θέση να αναπληρώσει το κενό είναι αυτό των μη-χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων.

Πράγματι, οι εισηγμένες ευρωπαϊκές εταιρείες είχαν πλεόνασμα ταμειακών διαθεσίμων στα € 750 δισεκατομμύρια το 2011, κοντά σε υψηλό 20-ετίας. Τα μετρητά θα μπορούσαν να δώσουν στην Ευρώπη ένα πολύ μεγαλύτερο πακέτο στήριξης από οποιαδήποτε κυβέρνηση. Το 2011, για παράδειγμα, οι ιδιωτικές επενδύσεις στην Ευρώπη ανήλθαν σε περισσότερα από € 2.000 δισεκατομμύρια, σε σύγκριση με δημόσιες επενδύσεις που ήταν λιγότερο από € 300 δισεκατομμύρια.

Και όμως, ενώ οι τάσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών οικονομιών έχουν μεταβληθεί, οι ιδιωτικές επενδύσεις έλαβαν, σε γενικές γραμμές, το χειρότερο πλήγμα κατά τη διάρκεια της κρίσης χάνοντας πάνω από € 350 δισεκατομμύρια - δέκα φορές μεγαλύτερη από την πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης και τέσσερις φορές περισσότερο από ότι η μείωση του πραγματικού ΑΕΠ - μεταξύ 2007 και 2011. Το μέγεθος της ύφεσης της ιδιωτικής επένδυσης ήταν, στην πραγματικότητα, άνευ προηγουμένου - και βρίσκεται στην καρδιά της οικονομικής δυσπραγίας της Ευρώπης.

Επίσης, με βάση τα ιστορικά πρότυπα, η ανάκαμψη της ιδιωτικής  επένδυσης θα έχει αργούς ρυθμούς. Πάντως, το γεγονός ότι οι εταιρείες κρατούν τα μετρητά τους, αντί να τα δίνουν σε μερίσματα, είναι σημάδι ότι αναμένουν τις επενδυτικές ευκαιρίες να επιστρέψουν.

Το μεγαλύτερο πεδίο για ανανέωση των ιδιωτικών επενδύσεων είναι η υψηλής εντάσεως τομείς κεφαλαίου στους οποίους η κυβέρνηση έχει μια σημαντική παρουσία ως ρυθμιστής. Ακόμη και αν οι ευρωπαϊκές χώρες ήταν να κλείσουν μόνο το 10% της διακύμανσης του μετοχικού κεφαλαίου ανά εργαζόμενο σε επίπεδο υποτομέα, οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι περισσότερα από € 360 δισεκατομμύρια σε πρόσθετες επενδύσεις – αντισταθμίζοντας έτσι τη διαφορά των € 354 δισεκατομμυρίων των ιδιωτικών επενδύσεων μεταξύ των ετών 2007 και 2011.

Πολλά από τα έργα, όπως τα αεροδρόμια, θα επωφεληθούν από τις αποδόσεις επί δεκαετίες, πράγμα που σημαίνει ότι η αδύναμη ζήτηση σε σύντομο χρονικό διάστημα θα έχει περιορισμένο αντίκτυπο στη συνολική βιωσιμότητά τους. Ακόμη και μεταξύ των πιο βραχυπρόθεσμων έργων μερικά- για παράδειγμα, τα κτίρια με πιο ενεργειακά αποδοτικά χαρακτηριστικά - θα μπορούσαν να γίνει βιώσιμα με δράση από τους πολιτικούς. Κάποιος βαθμός επένδυσης θα προσθέσει στη ζήτηση, η οποία μπορεί να πείσει και άλλους να επενδύσουν.

Η προσέγγιση αυτή δεν είναι για «να διαλέξουμε νικητές και ηττημένους». Σχετίζεται με τις μικροοικονομικές μεταρρυθμίσεις που μειώνουν ή εξαλοίφουν εμπόδια για ιδιωτικές επενδύσεις, ενθαρρύνοντας έτσι μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις προς την προώθηση της ευρωπαϊκής ανάπτυξης του ΑΕΠ. Αλλά είναι σημαντικό να γίνει σωστά.

Πρώτον, οι κυβερνήσεις πρέπει να επικεντρωθούν σε τομείς στους οποίους η δράση αυτή είναι πιθανόν να προκαλέσει νέες επενδύσεις σε μια κλίμακα αρκετά μεγάλη για να δώσει ώθηση στο ΑΕΠ - και αρκετά γρήγορα για να μπορέσουν οι ιδιωτικές επενδύσεις να οδηγήσουν στην ανάκαμψη. Οι κυβερνήσεις συχνά επικεντρώνονται σε καινοτόμους τομείς, όπως οι ημιαγωγοί, που αντιπροσωπεύουν μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό της συνολικής επένδυσης. Η πολιτική μπορεί να επιθυμεί να αναπτύξει τους τομείς αυτούς ως καταλύτη για την καινοτομία, αλλά δεν θα πρέπει να αναμένουμε ότι οι πρωτοβουλίες αυτές και μόνο μπορούν να αποτελέσουν έναυσμα για μια ανάκαμψη των ιδιωτικών επενδύσεων.

Στην πραγματικότητα, οι κατασκευές και τα ακίνητα είναι τα πιο ελπιδοφόρα πεδία, δεδομένου ότι αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τρίτο των ευρωπαϊκών επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου και περισσότερα από 17 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Παρά το γεγονός ότι οι τομείς αυτοί είναι απίθανο να ανακάμψουν στα προ της κρίσης επίπεδα στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ισπανία και για πολλά χρόνια, άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία και η Σουηδία, καθώς και ορισμένες οικονομίες της Ανατολικής Ευρώπης, έχουν περιθώρια για περαιτέρω επενδύσεις.

Για να επιτύχει τους φιλόδοξους στόχους της ενέργειας για το 2020 η Ευρώπη, η μετασκευή υφισταμένων κτιρίων και η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης νέων κτιρίων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ενεργειακά αποδοτικών υλικών και του εξοπλισμού, μπορεί να οδηγήσουν σε περίπου € 37 δισεκατομμύρια επιπλέον σε ετήσια επένδυση από τώρα και έως το 2030. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, μέτρα για την τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων σε τοπικές υπηρεσίες και τις μεταφορές - και οι δύο μεγάλοι τομείς - πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη.

Οι κυβερνήσεις, όμως, πρέπει να κατανοήσουν τα εμπόδια στις επενδύσεις: ρυθμιστικές αποτυχίες, αδύναμία καταλυτικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών και ανθρώπινου κεφαλαίου, φτωχή υποδομή, και υποβαθμισμένη τεχνολογία. Και θα πρέπει να αναλάβουν αυστηρές αναλύσεις κόστους-οφέλους, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οποιαδήποτε παρέμβαση μεταφράζεται σε ιδιωτικές επενδύσεις που προωθούν την αύξηση της παραγωγικότητας.

Είναι εδώ - στο επίπεδο της εκτέλεσης - που οι κυβερνήσεις συχνά παρουσιάζουν χαμηλή απόδοση. Τρία συστατικά είναι ζωτικής σημασίας: η υποστήριξη πρωτοβουλιών στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο, συμμετοχή από όλους τους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς προκειμένου να αποφασιστεί τι μέτρα πρέπει να ληφθούν και η ίδρυση μικρών, αλλά ισχυρών μονάδων εκτέλεσης με σαφείς εντολές να συντονίσουν τις επεμβάσεις.

Οι ηγέτες της Ευρώπης πρέπει να θέσουν τις ιδιωτικές επενδύσεις στο επίκεντρο της στρατηγικής για την ανάπτυξη τους, με την εκπόνηση πολιτικών που θα ανοίξουν τις πύλες σε μεγάλες δυναμικές ροές. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι μια ιδανική ευκαιρία για να κάνουμε μια αρχή.http://www.sofokleous10.gr