Πώς η Ευρώπη μπορεί να σώσει την Ευρώπη

Κατά τη συνάντησή τους στη Ρώμη την περασμένη Πέμπτη, οι ηγέτες των τεσσάρων μεγαλύτερων οικονομιών της ευρωζώνης συμφώνησαν σε βήματα προς την κατεύθυνση μιας ένωσης τραπεζών και μιας δέσμης κινήτρων για να συμπληρώσουν εκ νέου το  δημοσιονομικό σύμφωνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα μέτρα αυτά όμως δεν είναι αρκετά.

Η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ αντιστάθηκε σε όλες τις προτάσεις για την παροχή αρωγής προς την Ισπανία και την Ιταλία που δεινοπαθούν από τα υπερβολικά ασφάλιστρα κινδύνου. Ως αποτέλεσμα, η επερχόμενη σύνοδο κορυφής της ΕΕ θα μπορούσε να μετατραπεί σε φιάσκο, το οποίο μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί θανατηφόρο, γιατί θα άφηνε την υπόλοιπη ευρωζώνη χωρίς ένα αρκετά ισχυρό οικονομικό φράγμα για να την προστατεύσει από το ενδεχόμενο μιας ελληνικής έξοδου.

Η Μέρκελ υποστηρίζει ότι είναι αντικανονικό να χρησιμοποιούν την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να λύσουν τα δημοσιονομικά προβλήματα των χωρών της ευρωζώνης - και έχει δίκιο. Ο Πρόεδρος της ΕΚΤ Mario Draghi δηλώνει λίγο -πολύ το ίδιο. Πράγματι, από την ημερήσια διάταξη της επικείμενης συνόδου κορυφής λείπει ένα σημαντικό σημείο: μια Eυρωπαϊκή Δημοσιονομική Αρχή (EFA) που, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, θα μπορούσε να κάνει ό, τι η ΕΚΤ δεν μπορεί να κάνει μόνη της.

Ειδικότερα, μέσω της EFA θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα ταμείο μείωσης χρέους - μια τροποποιημένη μορφή του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για την Αποπληρωμή του Χρέους, που προτάθηκε από το Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων της Μέρκελ και εγκρίθηκε από Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινους στη Γερμανία. Σε αντάλλαγμα για συγκεκριμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην Ιταλία και την Ισπανία, το Ταμείο θα αποκτούσε και θα διατηρούσε ένα σημαντικό μέρος των ανεξόφλητων υπολοίπων του χρέους τους. Θα χρηματοδοτούσε τις αγορές αυτές μέσω της έκδοσης ευρωπαϊκών έντοκων γραμματίων – που θα αντιπροσωπεύουν κοινές υποχρεώσεις των κρατών μελών - ώστε να μεταβιβάσει τη φθηνή χρηματοδότηση προς τις ενδιαφερόμενες χώρες.

Σε περίπτωση που η συμμετέχουσα χώρα στη συνέχεια δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις της, η EFA θα μπορούσε να επιβάλει πρόστιμο ή άλλες κυρώσεις, ανάλογες με την παράβαση, εμποδίζοντας έτσι την επιβολή κυρώσεων από το να γίνει μια κεντρική επιλογή που δεν μπορεί ποτέ να επιβληθεί. Κάτι τέτοιο θα προσφέρει ισχυρή προστασία από το ηθικό ρίσκο. Μια διάδοχος κυβέρνηση στην Ιταλία, για παράδειγμα, θα το έβρισκε σχεδόν αδύνατο να αθετήσει τυχόν δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί από την κυβέρνηση του Mario Monti. Με σχεδόν το ήμισυ των χρεών της Ιταλίας να χρηματοδοτείται από τα Ευρωπαϊκά Γραμμάτια του Δημοσίου – που ουσιαστικά συμβάλλουν προς τη μείωση της μέσης διάρκειας του χρέους της χώρας- η επόμενη κυβέρνηση θα είναι ακόμη πιο ευαίσθητη σε οποιαδήποτε τιμωρία μπορεί να επιβληθεί από την EFA.

Μετά από μια κατάλληλη περίοδο, οι συμμετέχουσες χώρες θα εφάρμοζαν προγράμματα μείωσης χρέους προσαρμοσμένα με έναν τρόπο που δεν θα έθεταν σε κίνδυνο την ανάπτυξή τους. Αυτό θα είναι το προοίμιο για τη δημιουργία μιας πλήρους πολιτικής ένωσης και την εισαγωγή των ευρωομολόγων. Φυσικά, η έκδοση ευρωπαϊκών έντοκων γραμματίων θα απαιτούσε την έγκριση της Γερμανικής Ομοσπονδιακής Βουλής, αλλά θα ήταν σε συμμόρφωση με την απαίτηση του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου ότι κάθε δέσμευση που εγκρίνεται από την Ομοσπονδιακή Βουλή πρέπει να περιορίζεται σε χρόνο και εύρος.

Δεν είναι πολύ αργά για να μετατραπεί αυτή η πρόταση σε μια πολιτική δέσμευση η οποία σκιαγραφεί όχι μόνο το μακροπρόθεσμο στόχο της πολιτικής ένωσης, αλλά επίσης έναν οδικό χάρτη προς μια δημοσιονομική και τραπεζική ένωση. Καθοδηγούμενος από τη δήλωση αυτή, το ταμείο οικονομικής διάσωσης της ευρωζώνης, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), θα μπορούσε αμέσως να αναλάβει τα διαθέσιμα ελληνικά ομόλογα της ΕΚΤ. Η ΕΚΤ θα μπορούσε να αρχίσει να συσσωρεύει ισπανικά και ιταλικά ομόλογα, και η Ιταλία και η Ισπανία θα μπορούσαν να εφαρμόσουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται για να πληρούν τις προϋποθέσεις έναντι του Ταμείου Μείωσης Χρέους.

Αυτή η προοπτική θα φέρει τεράστια ανακούφιση στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Εξίσου σημαντικό, θα αλλάξει προς το καλύτερο και την πολιτική δυναμική της Ευρώπης.

Το κύριο εμπόδιο είναι ότι οι Γερμανοί πολιτικοί παραμένουν προσηλώμενοι σε μια νοοτροπία άρνησης. Η Μέρκελ επιμένει ότι μια πολιτική ένωση θα πρέπει να προηγείται μια δημοσιονομικής και τραπεζικής ένωσης. Αυτό είναι εξωπραγματικό και παράλογο. Οι τρεις αυτές παράμετροι πρέπει να αναπτυχθούν μαζί, βήμα-βήμα. Δεν μπορεί να υπάρξει συνταγματική συνθήκη ή ρήτρα που απαγορεύει την ίδρυση του EFA, εάν το γερμανικό εκλογικό σώμα, που εκπροσωπείται από την ομοσπονδιακή βουλή, το εγκρίνει. Αλλιώς, ο ESM δεν θα μπορούσε να είχε συγκροτηθεί. Αν η υπόλοιπη Ευρώπη είναι ενωμένη πίσω από την πρόταση αυτή, και η Ομοσπονδιακή Βουλή την απορρίψει, η Γερμανία πρέπει να αναλάβει την πλήρη ευθύνη για τις οικονομικές και πολιτικές συνέπειες.                  sofokleous 10.gr