Τι είναι η Σαρία που θέλουν να επιβάλλουν στο Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν;

Οι Ταλιμπάν διακηρύττουν πως θα κυβερνήσουν το Αφγανιστάν βασιζόμενοι στη «Σαρία», δηλαδή τον Ισλαμικό Νόμο. Τι είναι, όμως, ακριβώς η Σαρία; Από πού αντλείται; Πού και πώς ακριβώς εφαρμόζεται στον σύγχρονο κόσμο και γιατί οι Ταλιμπάν κάνουν λόγο για εκχώρηση περισσότερων ελευθεριών στις γυναίκες, με βάση τη Σαρία – την ίδια που επικαλούνταν και στην παλαιότερη, ιδιαίτερα στυγνή τους διακυβέρνηση;

 

Τι σημαίνει η λέξη «Σαρία»- Τι είναι και σε ποιες πηγές βασίζεται

«Σαρία» στα αραβικά σημαίνει «ο καθαρός, καλά πατημένος δρόμος προς την πηγή του νερού». Οι Μουσουλμάνοι χρησιμοποιούν την έννοια αυτή μεταφορικά, όταν θέλουν να αναφερθούν στον σωστό «δρόμο» που πρέπει να ακολουθήσουν οι άνθρωποι στις ζωές και τη συμπεριφορά τους, υπακούοντας το θέλημα του Θεού. Για τους Δυτικούς, η λέξη «Σαρία» έχει συνδεθεί με ένα μη κοσμικό, θεοκρατικό δικαστικό και νομοθετικό σύστημα.

Στην πραγματικότητα, η Σαρία αποτελεί κάτι ευρύτερο. Πέρα από την νομική της έκφανση, η Σαρία αντιπροσωπεύει ευρύτερα το θέλημα του Θεού για τον άνθρωπο, το οποίο είναι αλάθητο και αδιαμφισβήτητο. Η νομική της ερμηνεία και εφαρμογή από τους ανθρώπους- εν προκειμένω, τους Μουσουλμάνους- ονομάζεται «Φικ». Σε όλο τον Μουσουλμανικό κόσμο, δεν απαντάται ένα ενιαίο «Φικ» και τα Φικ που υιοθετούνται από διάφορα κράτη και κοινότητες δεν θεωρούνται αλάνθαστα, καθώς βασίζονται σε ανθρώπινες ερμηνείες του Λόγου και του Θελήματος του Θεού (Σαρία).  Σε όλες τις περιόδους της ιστορίας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο η συναίνεση της μουσουλμανικής κοινότητας στον καθορισμό και τη χρήση αυτού του θεολογικού, ουσιαστικά, εγχειριδίου.

Αιγύπτιοι Σαλαφιστές (ακραίοι ερμηνευτές της Σαρία) διαδηλώνουν υπέρ της κατά γράμμα τήρησης του Κορανίου στην αιγυπτιακή νομοθεσία, με σύνθημα: «Ο Νόμος του Θεού είναι το Σύνταγμά μας».

Για να γνωρίσουν τη Σαρία στον μέγιστο δυνατό βαθμό, οι Μουσουλμάνοι βασίζονται σε διαφορετικές πηγές. Οι Σουνίτες Μουσουλμάνοι, που αποτελούν και την πλειοψηφία των Μουσουλμάνων στον κόσμο (85-90%), αναγνωρίζουν ως πηγές το Ιερό Κοράνι και την Ιερή Παράδοση, που ονομάζεται Σούνα. Η Σούνα αφορά τα πεπραγμένα και τις θέσεις του Προφήτη Μωάμεθ, που θεωρείται ο κατεξοχήν εκπρόσωπος του θελήματος του Θεού στον κόσμο μας.

Πολλές από τις διδαχές και τις πράξεις του Μωάμεθ έχουν διαδοθεί ανά τα χρόνια μέσω των Χαντίθ, προφορικών διηγήσεων που πέρασαν από γενιά σε γενιά, ξεκινώντας από τον κύκλο των συντρόφων του Μωάμεθ και συνεχίζοντας, στους επόμενους αιώνες, να γνωστοποιούνται στους πιστούς κυρίως μέσω διδασκάλων του Ισλάμ. Από ένα σημείο και έπειτα (περίπου στον 9ο μ.Χ. αιώνα) η προφορική αυτή παράδοση άρχισε να καταγράφεται και να κωδικοποιείται από ισλαμιστές λόγιους και  νομοθέτες. Επί μακρόν οι ισλαμιστές λόγιοι ασχολήθηκαν με το ποιο «χαντίθ» είναι αληθές και ποιο όχι, γεγονός που οδήγησε σε συγκρούσεις για την ορθή εφαρμογή του νόμου της Σαρία. Στις σουνιτικές κοινότητες και χώρες επικρατούν 4 μεγάλες «Σχολές» νομικής ερμηνείας (Φικ) της Σαρία: H Χανάφι, η Μαλίκι, η Σάφι και η Χανμπάλι.

 

Τι προβλέπει η Σαρία;

Η Σαρία, ως ηθικός κώδικας των πιστών αλλά και ως ολιστικός κώδικας που επηρεάζει τις ζωές των πιστών και το νομικό σύστημα στο οποίο αυτοί υπόκεινται, έχει προεκτάσεις σε πολλές πτυχές της καθημερινότητας των Μουσουλμάνων: Την οικογενειακή τους ζωή, τις θρησκευτικές και κοινωνικές τους υποχρεώσεις, τις οικονομικές τους δραστηριότητες.

Παρά τις διαφορετικές ερμηνείες που επιδέχεται, η Σαρία χωρίζει, κατά κοινή παραδοχή, τις πράξεις των ανθρώπων σε 5 κατηγορίες, πάντα σύμφωνα με το «Θέλημα του Θεού»: Τις υποχρεωτικές, τις συνιστάμενες, τις επιτρεπτές, τις ανεπιθύμητες και τις απαγορευμένες. Η διάκριση αυτή δεν έχει απαραίτητα νομικό χαρακτήρα, αλλά αφορά, κυρίως, τη σχέση του ίδιου του ανθρώπου με τον Θεό. Η ευλαβής διάπραξη των υποχρεωτικών πράξεων θεωρείται πως φέρνει τον πιστό πιο κοντά στον Θεό και στην μετά θάνατον ζωή, ενώ η τέλεση μιας απαγορευμένης πράξης τον απομακρύνει.

Όσον αφορά, τώρα, τα εγκλήματα, αυτά χωρίζονται, κατά κοινή παραδοχή, σε τρεις κατηγορίες: τα λιγότερο σοβαρά ταζίρ, η διαχείριση των οποίων εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε δικαστή. Τα κεσάς, στα οποία ο δράστης υποβάλλεται στα όσα προκάλεσε ο ίδιος στο θύμα και τα χουντούντ, που θεωρούνται εγκλήματα κατά του ίδιου του Θεού.

Η μοιχεία, η ληστεία και η κατανάλωση αλκοόλ θεωρούνται σε πολλές χώρες «χουντούντ» και σύμφωνα με πολλές ερμηνείες της Σαρία, αλλά και με το ίδιο το Κοράνι, αν ληφθεί αυτολεξεί, μπορούν να τιμωρηθούν με μαστίγωση, ακρωτηριασμό ή ακόμα και την εξορία ή εκτέλεση του δράστη.

Γυναίκα στην Ινδονησία καταρρέει μετά τον δημόσιο ραβδισμό της, για το γεγονός ότι «στεκόταν πολύ κοντά στον σύντροφό της» σε δημόσιους χώρους (σκληρές εικόνες)

Σύμφωνα, βέβαια, με μια Χαντίθ που επικαλείται λόγια του Προφήτη, οι δικαστές θα πρέπει πάντα να «αποφεύγουν την καταδίκη ενός Μουσουλμάνου για χουντούντ και να αναζητούν για αυτόν μια διέξοδο. Εάν ο Ιμάμης σφάλλει, είναι καλύτερο το σφάλμα του να έχει ως αποτέλεσμα την αθώωση του δράστη παρά την καταδίκη του». Αυτή τη Χαντίθ δεν φαίνεται να αποδέχονται οι πιο ακραίοι ερμηνευτές της Σαρία- όπως οι Ταλιμπάν.

Οι αναρίθμητες εκτελέσεις όσων Αφγανών παρέλειψαν, για παράδειγμα, να προσευχηθούν 5 φορές την ημέρα ή η απαγόρευση της μουσικής σε όλους τους χώρους δείχνουν ότι για τους Ταλιμπάν, πολλά πράγματα είναι απαγορευμένα, σαν πράξεις και χουντούντ (σχηματικά ο όρος) σαν εγκλήματα, καθώς και ότι δεν χρειάζονται αρκετές αποδείξεις, προκειμένου κάποιος να καταδικαστεί για αυτά. Σε αντιπαραβολή, άλλοι ερμηνευτές του Κορανίου και της Σαρία θεωρούν ότι οι τιμωρίες στη σημερινή εποχή πρέπει να προσαρμόζονται στα σύγχρονα δεδομένα, με γνώμονα το «καλό» του Μουσουλμάνου πολίτη και το «καλό», αλλά και την συναίνεση της Ισλαμικής κοινότητας- όπως θα επιθυμούσε, σύμφωνα με τις αντιλήψεις τους, και ο ίδιος ο Προφήτης.

 

Τι προβλέπει η Σαρία για τις γυναίκες;

Αντίστοιχα περίπλοκα είναι τα πράγματα, όσον αφορά τις επιταγές της Σαρία για τις γυναίκες. Είναι ξεκάθαρο πως, σύμφωνα με το Κοράνι αλλά και τις περισσότερες ερμηνείες της Σαρία, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις ανδρών και γυναικών στο Ισλάμ δεν είναι ίδια.

Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αφορά την ενδυμασία. Σύμφωνα με το Κοράνι, οι γυναίκες πρέπει να καλύπτουν το κεφάλι και τους ώμους τους με το χιτζάμπ, αυτό που αποκαλούμε εμείς «μαντίλα». Εάν δεν το κάνουν, διαπράττουν αμαρτία. Πουθενά όμως δεν αναφέρεται πως η μη χρήση του χιτζάμπ συνιστά χουντούντ, έγκλημα δηλαδή κατά του Θεού. Οι λιθοβολισμοί γυναικών που δε φόρεσαν χιτζάμπ ή το- ακόμη προαιρετικότερο- νικάμπ που καλύπτει και το πρόσωπο, ή την ολόσωμη μπούρκα, οφείλονται στην ακραία ερμηνεία του Κορανιού και της Σαρία συνολικά, από πολλούς.

Όσον αφορά την οικογενειακή ζωή, το Κοράνι αναδεικνύει το ρόλο της γυναίκας ως υπεύθυνης του σπιτιού, ενώ και η μητρότητα θεωρείται, γενικά, ύψιστη αξία και τιμή για μια γυναίκα. Ο παραδοσιακός ρόλος του άνδρα, όπως διαφαίνεται μέσα από το Κοράνι, είναι αυτός του εργαζόμενου έξω από το σπίτι, αυτού που «φέρνει τα λεφτά». Από την άλλη, ήδη πριν από την εποχή του Προφήτη Μωάμεθ, αλλά και κατά τη δική του εποχή και μετά από αυτήν, υπήρξαν γυναίκες- Μουσουλμάνες- σε ισχυρές θέσεις της δημόσιας ζωής: Σουλτάνες, βασίλισσες, επιχειρηματίες.

Πουθενά – ούτε στο Κοράνι, ούτε στις Χαντίθ- δεν αναφέρεται ότι οι γυναίκες απαγορεύεται να εργάζονται, πολλώ δε να σπουδάζουν. Η τελευταία σύζυγος του Μωάμεθ, η Αΐσα, συγκαταλέγεται ανάμεσα στους «συντρόφους» του Μωάμεθ που διέδωσαν τις Χαντίθ στις επόμενες γενιές, έχοντας η ίδια διηγηθεί και διαδώσει τουλάχιστον  2.210 Χαντίθ. Η κόρη του, η Φάτιμα, παντρεύτηκε τον -σημαντικό για τους Σιίτες- Ιμάμη Αλή και ενεπλάκη σε πολλά από τα πολιτικά τεκταινόμενα της εποχής της.

Μέχρι σήμερα, σε πολλές χώρες υπάρχουν γυναίκες νομοδιδάσκαλοι, αλλά και δικαστές της Σαρία. Δεν είναι τυχαίο το ότι, σε μερικές χώρες, όπως η Σομαλία, οι ακτιβίστριες επικαλούνται τη Σαρία για να διεκδικήσουν περισσότερα δικαιώματα για τις ίδιες. Οι ακτιβίστριες θεωρούν ότι πολλοί από τους περιορισμούς κατά των γυναικών δεν βασίζονται στη Σαρία, αλλά στα έθιμα και την κουλτούρα της εκάστοτε χώρας και πως, εάν ακολουθηθεί πιστότερα η Σαρία, σε κάποιες περιπτώσεις οι ίδιες θα μπορούν να απολαμβάνουν περισσότερες ελευθερίες λ.χ. από τις γιαγιάδες τους.

Η πρώτη γυναίκα δικαστής της Σαρία στην ιστορία της Μαλαισίας, Νένεϊ Σουσαΐντα, υπηρετεί ως Δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου Σαρία της Μαλαισίας από το 2016. Μεταξύ των καθηκόντων της είναι και το να κρίνει εάν ένας άνδρας είναι κατάλληλος για να παντρευτεί και δεύτερη γυναίκα.

Φυσικά, τη Σαρία επικαλούνται και όσοι θέλουν να αποδείξουν την κατωτερότητα των γυναικών, σε σχέση με τους άνδρες. Ένα επίμαχο εδάφιο του Κορανίου λέει ότι, στη σύναψη μιας οικονομικής συμφωνίας όπου απαιτούνται μάρτυρες, ως μάρτυρες μπορούν να προσέλθουν δύο άνδρες, ή ένας άνδρας και δύο γυναίκες, καθώς η πρώτη «μπορεί να μην θυμάται κάποια πράγματα με ακρίβεια και να της τα θυμίσει η άλλη». Κάποιοι ερμηνευτές λένε ότι σημασία έχει εποχή που αυτό γράφτηκε, κατά την οποία οι περισσότερες γυναίκες δεν εμπλέκονταν στα οικονομικά και το εδάφιο δεν θα πρέπει να τηρείται ούτε να χρησιμοποιείται ως επιχείρημα κατά των γυναικών. Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο στις περιπτώσεις της πολυγαμίας και του διαζυγίου.

Όσον αφορά την πολυγαμία, η θέσπιση του ορίου των τεσσάρων συζύγων ταυτόχρονα από τον Προφήτη επίσης θεωρείται πως είχε να κάνει με την πραγματικότητα της εποχής του, κατά την οποία πολλοί άνδρες το…παρακάνανε και νυμφεύονταν περισσότερες συζύγους, τις οποίες δεν μπορούσαν, μάλιστα, να συντηρήσουν οικονομικά.

Ως νόμιμος γάμος στο Ισλάμ αναγνωρίζεται εκείνος ανάμεσα σε άνδρα και γυναίκα αποκλειστικά, με στόχο την απόκτηση παιδιών. Το διαζύγιο δεν απαγορεύεται, αλλά θα πρέπει να αποφεύγεται και οι ακριβείς όροι με τους οποίους μπορεί ένα ζευγάρι να προχωρήσει σε διαζύγιο ποικίλλουν από δόγμα σε δόγμα και χώρα σε χώρα.

Όσον αφορά τα διαζύγια, στις περισσότερες ερμηνείες της Σαρία τα πράγματα μοιάζει να είναι πράγματι ευνοϊκότερα για τους άνδρες, παρά για τις γυναίκες, καθώς οι άνδρες μπορούν να ζητήσουν διαζύγιο μονόπλευρα, ενώ για να χωρίσει μια γυναίκα θα πρέπει να το θέλει και ο σύζυγός της. Το γεγονός ότι πολλοί Μουσουλμάνοι που ζουν σε Δυτικές χώρες δεν δηλώνουν τους γάμους τους στα ληξιαρχεία και δεν κάνουν πολιτικούς γάμους, παράλληλα με τους θρησκευτικούς, έχει οδηγήσει στην ανάδυση «Συμβουλίων Σαρία», ακόμα και σε χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, όπου οι ζωντοχήρες καταφεύγουν για να διεκδικήσουν ό,τι μπορούν από τους συζύγους που τις εγκατέλειψαν. Στην Μ. Βρετανία έχουν, επίσης, θεσμοθετηθεί τα Ισλαμικά Διαιτητικά «Δικαστήρια», τα οποία ασχολούνται με την (στην πραγματικότητα εξωδικαστική) επίλυση διαφορών σε εμπορικά θέματα.

Τέτοιου είδους δικαστήρια υπάρχουν ακόμη και στην Ελλάδα, στις μουσουλμανικές κοινότητες της Θράκης. Οι Μουσουλμάνοι της Ελλάδας έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν στο ιεροδικείο , δηλαδή στον Μουφτή Κομοτηνής, Ξάνθης ή Διδυμοτείχου για υποθέσεις γάμου, διαζυγίου, διατροφών, επιτροπειών, κηδεμονιών, επιτροπείας, χειραφεσίας ανηλίκων, ισλαμικών διαθηκών και της εξ αδιαθέτου διαδοχής. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν πολλοί Έλληνες νομικοί οι οποίοι είναι υπέρ της κατάργησης της Σαρία στη Θράκη. Οι νομικοί υποστηρίζουν ότι η εφαρμογή της συνεπάγεται πολλές φορές παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων και της ισότητας των δύο φύλων (π.χ. όταν εφαρμόζεται η Σαρία σε οικογενειακό δίκαιο έχουν παρουσιαστεί περιπτώσεις ανισομέρειας στην κληρονομική διαδοχή). Επίσης επιχείρημα των νομικών είναι το ότι, ακόμη και στην Τουρκία, η Σαρία έχει καταργηθεί από το 1926.

Μοντέρνες πτυχές της ζωής των γυναικών στις ισλαμικές χώρες επηρεάζονται επίσης από τη Σαρία και την εκάστοτε ερμηνεία αυτής, όπως υιοθετείται από το κάθε κράτος. Εξετάζοντας τους νόμους και τα προστάγματα της εποχής του Μωάμεθ και προσαρμόζοντάς τα με την μέθοδο της «αναλογίας» στις σύγχρονες συνθήκες, οι Μουσουλμάνοι νομοθέτες των ισλαμικών χωρών δημιουργούν νέους νόμους για διάφορα ζητήματα. Πολλά από αυτά έχουν να κάνουν με τη γυναικεία καθημερινότητα.

Ιρανές γυναίκες παρακολουθούν αγώνα ανδρικού ποδοσφαίρου ζωντανά, για πρώτη φορά.

Στην Σαουδική Αραβία, η νομοθεσία της οποίας «πατάει» εξ ολοκλήρου στην ερμηνεία της Σαρία που αποδέχεται η χώρα, οι γυναίκες ξεκίνησαν να οδηγούν το 2018, μετά την άρση της σχετικής απαγόρευσης, από το βασιλιά Αμπντούλαχ. Το 2019, στο Ιράν επετράπη για πρώτη φορά οι γυναίκες να παρακολουθήσουν ζωντανά αγώνες ανδρικού ποδοσφαίρου, μετά την απειλή της FIFA για τον αποκλεισμό της χώρας από τη διοργάνωση, λόγω της προηγούμενης πολιτικής της.

 

Σε ποιο βαθμό βασίζονται τα νομικά συστήματα των ισλαμικών χωρών στη Σαρία;

Τη σήμερον ημέρα και εποχή, μερικές από τις χώρες που (ισχυρίζονται πως) ακολουθούν τη Σαρία στο νομικό τους σύστημα είναι οι εξής:

Η Σαουδική Αραβία,

Το Κατάρ,

Το Ιράν,

Το Μπαχρέιν,

Το Μπρουνέι,

Η Αίγυπτος,

Η Ινδονησία,

Το Ιράκ,

Η Μαλαισία,

Οι Μαλδίβες,

Η Μαυριτανία,

Η Νιγηρία,

Το Πακιστάν,

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα,

Η Υεμένη

Το Αφγανιστάν.

Εφόσον, λοιπόν, ακόμη και το Αφγανιστάν θεωρείται πως ακολουθεί ήδη τη Σαρία, τι εννοούν οι Ταλιμπάν όταν μιλούν για επιβολή της Σαρία στη χώρα τους;

Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες χώρες που ακολουθούν τη Σαρία δεν την ακολουθούν απόλυτα. Στις χώρες αυτές, η νομοθεσία αποτελεί ένα μείγμα των Ισλαμικών νομικών Αρχών της Σαρία, των τοπικών εθίμων, του Ευρωπαϊκού Νόμου που τους κληροδοτήθηκε από την εποχή της αποικιοκρατίας και του Αστικού Δικαίου που αναπτύχθηκε σε αυτές από την διακήρυξη της Ανεξαρτησίας τους και έπειτα.

Ο βαθμός στον οποίο υιοθετείται η Σαρία, έναντι άλλων κωδίκων δικαίου στην εκάστοτε χώρα, ποικίλλει από μέρος σε μέρος. Κάποιες ισλαμικές χώρες είναι πιο «δυτικότροπες» ως προς τη νομοθεσία τους, ενώ σε χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και το Ιράν η Σαρία ακολουθείται πολύ στενότερα. Ακόμη και έτσι, στην κάθε χώρα η Σαρία επιδέχεται διαφορετικής ερμηνείας. Επομένως, βλέπουμε πως η αυστηρότητα στην τήρηση και η σκληρότητα στην εφαρμογή του Ισλαμικού Νόμου σε κάθε χώρα εξαρτάται από δύο, κυρίως, παράγοντες: α) Τον βαθμό στον οποίο η νομοθεσία της εκάστοτε χώρας αντλεί από την Σαρία και β) Την Σχολή ερμηνείας της Σαρία που ακολουθείται στην εκάστοτε χώρα.

Κοσμικό δικαστήριο της Νιγηρίας απαλλάσσει 21χρονο που είχε καταδικαστεί σε 10 έτη φυλάκισης, από δικαστήριο της Σαρία, για το γεγονός ότι βλαστήμησε.

Τα τελευταία χρόνια, η νομοθεσία στο Αφγανιστάν αποτελούσε ένα μείγμα της Σαρία, όπως ερμηνεύεται από την Σχολή «Χανάφι», αλλά και του Αστικού Δικαίου που αναπτύχθηκε σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους, όπως αυτή της μοναρχίας, η νομοθεσία της οποίας βασίστηκε, σε μεγάλο βαθμό, σε αιγυπτιακά μοντέλα. Το Άρθρο 130 του τρέχοντος αφγανικού Συντάγματος ορίζει ότι οι δικαστές μπορούν να καταφεύγουν στο «Φικ»  της Σχολής Χανάφι, μόνον όταν η υπόλοιπη νομοθεσία δεν τους καλύπτει ως προς την εκδίκαση μιας υπόθεσης.

Γυναίκες από τις βόρειες επαρχίες του Αφγανιστάν κατασκηνώνουν με τα παιδιά τους σε πάρκο της Καμπούλ, έχοντας εγκαταλείψει τα σπίτια τους μετά τις συγκρούσεις των Ταλιμπάν με τον αφγανικό στρατό.

Οι Ταλιμπάν ιστορικά έχουν δείξει πως υιοθετούν μια δική τους, εξαιρετικά αυστηρή ερμηνεία της Σαρία και πως την υιοθετούν στον απόλυτο βαθμό, χωρίς να αποδέχονται τις «κοσμικότερες» πτυχές της αφγανικής νομοθεσίας. Από εκεί πηγάζουν και οι ανησυχίες για την αυστηρότητα και σκληρότητα της μέλλουσας διακυβέρνησής τους, όσο και αν αυτοί πλέον διακηρύττουν πως θα εκχωρήσουν, για παράδειγμα, περισσότερα δικαιώματα στις γυναίκες. Η αοριστολογία τους και η ως τώρα συμπεριφορά τους απέναντι στις γυναίκες- και όχι μόνο- δεν βοηθούν, ακόμη και τους πιο καλόπιστους, στο να πιστέψουν ότι οι Ταλιμπάν ερμηνεύουν πλέον τη Σαρία διαφορετικά και σκοπεύουν να εφαρμόσουν, έστω και καθολικά, μια ηπιότερη μορφή της.

https://eleftherostypos.gr