Αγιος Μηνάς: Ο Ναός που τελέστηκε η δοξολογία της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης & ο Ιωνας Δραγούμης ύψωσε την ελληνική σημαία (ΒΙΝΤΕΟ)
Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στη διασταύρωση των Οδών Ιώνος Δραγούμη και Βασιλέως Ηρακλείου, βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Μηνά.
Ο Αγιος Μηνάς αποτελεί ένα «ζωντανό» κομμάτι της ιστορίας αυτής της πόλης, που πέρασε… μέσα από κακουχίες και υπέστη πολλές καταστροφές, κατάφερε όμως πάντα να «αναγεννάτε από τις στάχτες» του και σήμερα έχει να μας διηγηθεί ατελείωτες ιστορίες.
Ο ρόλος που διαδραμάτισε σε καίριες στιγμές της ιστορίας της Θεσσαλονίκης ήταν σημαντικός και αξίζει να αναφερθούμε, με αφορμή την επέτειο απελευθέρωσης της πόλης.
Επρόκειτο για μία από τις λιγοστές εκκλησίες της πόλης, που μετά από την κατάληψη από τους Τούρκους, δεν μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος. Παρέμεινε στην κατοχή των χριστιανών, συνέχισε να λειτουργεί κανονικά και διατήρησε την ελληνική της ονομασία.
Παράλληλα, η ενορία του Αγίου Μηνά ήταν μια από τις πιο πολυπληθείς της πόλης, με τη συνοικία να ονομάζεται Γιανίκ Μαναστήρ μαχαλάς. Ο ναός καταστράφηκε και κτίστηκε πολλές φορές, παρά τις απαγορεύσεις των τουρκικών αρχών.
Οταν ο Ιωνας Δραγούμης ύψωσε στον Αγιο Μηνά την ελληνική σημαία
Ο Αγιος Μηνάς έχει συνδέσει στενά το όνομά του με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Ηταν 27 Οκτωβρίου του 1912 όταν ο Ιωνας Δραγούμης ύψωσε τη Σημαία της Ελευθερίας στον Αγιο Μηνά, εν μέσω χαρμόσυνων κωδωνοκρουσιών φωνάζοντας: «Χριστός Ανέστη Θεσσαλονίκη, Χριστός Ανέστη Ελληνες», συγκινώντας και ξεσηκώνοντας τον ελληνικό πληθυσμό της πόλης. Ο κόσμος ζητωκραύγαζε και αισθανόταν εθνική υπερηφάνεια, με τη Θεσσαλονίκη να είναι και πάλι ελληνική
Γι’ αυτό και το Κωδωνοστάσιο του Αγίου Μηνά ονομάστηκε το «Το Κωδωνοστάσιο της Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης». Για να τιμηθεί ο Ιωνας Δραγούμης, ο δρόμος που περνάει έμπροσθεν του Ιερού Ναού ονομάστηκε «Οδός Ιώνος Δραγούμη».
Οι πανηγυρισμοί κορυφώθηκαν την επόμενη ημέρα και συγκεκριμένα, την Κυριακή 28 Οκτωβρίου, όταν έφθασε στο σιδηροδρομικό σταθμό ο αρχιστράτηγος διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος.
Του έγινε μεγαλειώδης υποδοχή και έφιππος με τη συνοδεία του κατευθύνθηκε στο Διοικητήριο όπου δέχτηκε τις αρχές της πόλης και τους ξένους προξένους στη Θεσσαλονίκη.
Τη Δευτέρα 29 Οκτωβρίου με ειδικό τρένο από τη Βέροια έφτασε στην πόλη και ο βασιλιάς Γεώργιος, τον οποίο υποδέχτηκαν οι αρχές και χιλιάδες κόσμου που είχαν παραταχθεί κατά μήκος των πεζοδρομίων ως την βίλα Χατζηλαζάρου, στην περιοχή της Ανάληψης, όπου κατέλυσε η βασιλική οικογένεια.
Ο γηραιός Ελληνας Βασιλιάς Γεώργιος Α ΄εισήλθε έφιππος στη Θεσσαλονίκη συνοδευόμενος από τον Διάδοχο Κωνσταντίνο ενώ τον υποδέχθηκαν σημαίνουσες προσωπικότητες της πόλης, πρόξενοι και οι θρησκευτικοί της ηγέτες. «Ολόκληρος η πόλις, έγραφαν οι εφημερίδες, είχε διακοσμηθεί πλουσίως και εορταστικώς, από πρωίας δε, παρά την πίπτουσαν βροχήν, είχε προσλάβει όψιν πρωτοφανώς πανηγυρικήν».
Το παραπάνω βίντεο είναι απόσπασμα από τη σειρά του ΑΝΤ1 “Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ” (1993-1994), βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Φρέντυ Γερμανού. Δείχνει τον Ιώνα Δραγούμη να υψώνει την ελληνική σημαία στον Αγιο Μηνά στις 27/10/1912.
Στον Αγιο Μηνά και η πανηγυρική δοξολογία της απελευθέρωσης
Ο Αγιος Μηνάς βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο. Εκεί επιλέχθηκε να γίνει η λαμπρή δοξολογία για την απελευθέρωση της πόλης, «χοροστατούντος του μητροπολίτου Γενναδίου και παρουσία του ανωτάτου άρχοντος, της βασιλικής οικογενείας, των τοπικών και προξενικών αρχών και πλήθους ενθουσιώδους λαού». Ηταν 30 Οκτωβρίου.
Νωρίτερα, τη νύχτα της 26ης Οκτωβρίου 1912, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, οι Τούρκοι με τον Ταξίν Πασά, υπόγραψαν την παράδοση της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες, στους εκπροσώπους του Κωνσταντίνου, που ήταν οι Δούσμανης και Ιωάννης Μεταξάς, ενώ το κείμενο – πρωτόκολλο της παράδοσης είχε συντάξει ο Ιωνας Δραγούμης. Και η υπογραφή έγινε στο Διοικητήριο, στο κτίριο δηλαδή του σημερινού «Υπουργείου Μακεδονίας – Θράκης», στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, λίγα μέτρα πριν το Ι. Ναό του Πολιούχου μας Αγίου Δημητρίου…
Δείτε επίσης: Πέντε σημεία στη Θεσσαλονίκη που συνδέθηκαν άμεσα με την απελευθέρωσή της (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)
Ενας Ναός – κόσμημα: Η ιστορία του
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Μηνά, θεωρείται ένας εκ των αρχαιοτέρων Ναών της Θεσσαλονίκης. Χρονολογείται από το 5ο μ.Χ. αιώνα. Παρά τις ανοικοδομήσεις λόγω των πυρκαγιών που υπέστη, δεν έχασε το αρχικό του σχέδιο.
Οι δύο κίονες οι οποίοι βρίσκονται στην στοά του Νάρθηκα (Κεντρική είσοδος του Ναού), η διαρρύθμιση του Ναού, τα περίφημα γλυπτά παλαιοχριστιανικά κιονόκρανα της Βασιλικής του Αγίου Μηνά, όπως αναγράφονται και φυλάσσονται στο Βυζαντινολογικό Μουσείο των Αθηνών, αλλά και το Βάθρο του Δεσποτικού, ευρισκόμενο στο Ιερό Βήμα του Ναού, αποτελούν την καλύτερη απόδειξη.
Η τελευταία ανοικοδόμηση του Ναού έγινε το έτος 1852, όπως αποδεικνύεται από εντοιχισμένη επιγραφή πάνω από την κύρια είσοδο του Ναού. Όπως διαπιστώνετε από διάφορες πηγές ο Ιερός Ναός του Αγίου Μηνά χρησιμοποιήθηκε στην αρχή ως Μοναστήρι. Εδώ μόνασε ο Αγιος Γρηγόριος ο Δεκαπολίτης τον 9ο αιώνα.
Κατά το έτος 1979 κατά τη διάρκεια εργασιών για την αποκατάσταση των ζημιών από το μεγάλο σεισμό του έτους 1979 ( 20/6/1978) απεκαλύφθη ημιυπόγειος θολωτή κρύπτη (οστεοφυλάκιο), παραπλεύρως του Ιερού Βήματος, εντός της οποίας βρέθηκαν πλήθος κιβωτίων (20 περίπου) τα οποία περιείχαν ανθρώπινα οστά.
Σε πολλά κιβώτια τα οστά ήταν περιτυλιγμένα με επιτραχήλια και έξω των κιβωτίων αναγραφόταν “Ιερομόναχος …. Τάδε” ή “Μοναχός …. Τάδε“. Τα οστά (λείψανα) αυτά, με τη φροντίδα του μακαριστού Παναγιότατου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. Παντελεήμονος του Β, τοποθετήθηκαν σε καινούρια κιβώτια και φυλάσσονται εντός του Παρεκκλησίου του Ναού.
Τέλος σε πλείστα συγγράμματα ξένων και ημετέρων αναφέρεται ο Αγιος Μηνάς ως καμένο Μοναστήρι. “Γιαννίκ Μοναστήρ μαχα λε” (γειτονιά του καμένου Μοναστηριού). Σε πέντε τουλάχιστον ημερομηνίες αναφέρεται ότι κατεστράφη από πυρκαγιές, σε μία μάλιστα αναφέρεται ότι είχε και επιβλητικό τρούλο, ο οποίος ήταν ορατός από την θάλασσα. Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας δεν μεταβλήθηκε σε τέμενος (τζαμί) από τους Τούρκους.
Ισως επειδή βρισκόταν στο άκρο της πόλης και φοβόντουσαν τους διαφόρους κακοποιούς. Για το λόγο αυτό η ελληνική κοινότητα είχε δημιουργήσει στο γυναικωνίτη του Ναού κρυφό νοσοκομείο, στο οποίο νοσηλεύονταν οι τραυματίες Μακεδονομάχοι (μαρτυρία Αλεξάνδρου Σκλαβούνου).
Πίσω από την Αγία Τράπεζα, βρίσκεται πέτρινος αρχιερατικός άμβωνας, επί του οποίου, κατά την παράδοση, ανήλθε και μίλησε προς τους Θεσσαλονικείς ο Απόστολος Παύλος, κατά τη δεύτερη επίσκεψη του στην Θεσσαλονίκη. Το βράχο αυτό αργότερα οι Χριστιανοί τον λόξευσαν και χάραξαν πάνω του διάφορα παλαιοχριστιανικά σύμβολα.
Επίσης, η παράδοση αναφέρει ότι στο χώρο που βρίσκεται σήμερα ο Ιερός Ναός ήταν η κατοικία του Αγίου Ιάσωνος. Ο Aγιος Ιάσωνας είναι αυτός ο οποίος υποδέχθηκε τον Aπόστολο Παύλο στη Θεσσαλονίκη και ο οποίος έδωσε αρκετά χρήματα στους Ιουδαίους και απέλυσαν τον Παύλον και τον Σίλαν.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου διετέλεσε και Μητροπολιτικός Ναός. Σ’ αυτόν, όπως προαναφέραμε έγινε και η δοξολογία κατά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης υπό του τότε Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης μακαριστού κ. Γενναδίου, ενώπιον του στρατηλάτη και ελευθερωτή διαδόχου Κωνσταντίνου. Το παραθρόνιο στο οποίο εκάθησε ο διάδοχος βρίσκεται στην αίθουσα (Μουσείο).
Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας υπήρξε κέντρο φιλανθρωπίας και μεγάλης προσφοράς προς την ελληνική εθνική παιδεία, αφού όπως αναφέρεται στη λογοδοσία των εκκλησιαστικών συμβουλίων της εποχής εκείνης, όλα τα έσοδα του ναού διατίθεντο, σχεδόν για την λειτουργία των ελληνικών σχολείων.
Από αρχαιολογικής απόψεως ως παλαιοχριστιανικό μνημείο, συγκαταλέγεται μεταξύ των αξιολογότερων μνημείων της Θεσσαλονίκης. Στην είσοδο του Ναού απαγχονίστηκε από τους Τούρκους στις 28/7/1777 ο Άγιος Νεομάρτυρας Χριστόδουλος ο εκ Κασσάνδρας Χαλκιδικής, ένεκα της μεγάλης του προσφοράς προς την Εκκλησία και το Εθνος.
Ο Αγιος Μηνάς θεωρείται ο προστάτης της εμπορικής αγοράς της Θεσσαλονίκης ενώ στους περισσότερους είναι γνωστός, την περίοδο του Πάσχα καθώς εκεί γίνεται ο πρώτος χρονικά επιτάφιος της πόλης, νωρίς το μεσημέρι και όχι το βράδυ, όπως γίνεται συνήθως.
Πηγή ιστορία του Ναού: agiosminas.gr
Πηγή άλλων στοιχείων: wikipedia.org, thessmemory.gr
https://www.thes.gr
Σχόλια