«Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» (πάλι)

Δεν γνωρίζω πόσοι πολιτικοί μας θυμήθηκαν ότι εχθές είχαμε επέτειο μιας επώδυνης χρεοκοπίας, ώστε να αντλήσουν χρήσιμα διδάγματα. Δεν είναι μόνον ο Τρικούπης που είπε το «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν», αλλά κατά τον παρελθόντα αιώνα το είπε και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, στις 18 Απριλίου του 1932.
Η Ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να κηρύξει προσωρινό χρεοστάσιο, δηλαδή αναστολή εξυπηρέτησης των εξωτερικών της δανείων. Μετά από 15 ημέρες, η χώρα αποσυνέδεσε την δραχμή από τον χρυσό, και το εθνικό νόμισμα στράφηκε στις κυμαινόμενες ισοτιμίες.
Εδώ είναι άλλωστε και το σημερινό πρόβλημα της Ελλάδας. Με την ένταξή της στην Ευρωζώνη, απόλεσε αυτό το σημαντικό πλεονέκτημα του καθορισμού της δημοσιονομικής πολιτικής της. Αμφιβάλλω, αν ο τότε θριαμβολογών κ. Σημίτης έχει αντιληφθεί την ζημία που προξένησε η είσοδος σε ένα σκληρό νόμισμα με υπερτιμημένη δραχμή.
Στο βιβλίο του κ. Θάνου Κονδύλη, «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Ελλάδα 1928-1932», γίνεται αναφορά στις δυσμενείς επιπτώσεις που είχε και για την Ελλάδα η κατάρρευση του αμερικανικού χρηματιστηρίου στη Νέα Υόρκη το φθινόπωρο του 1929. Άξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι προκειμένου να περισωθεί η γερμανική οικονομία, επιβαρύνθηκε η κατάσταση στην Ελλάδα, όπως θα δούμε κατωτέρω.
Φαίνεται πως σε κάθε πτώχευσή μας, την Γερμανία θα βρούμε από πίσω, είτε άμεσα, όπως στην περίπτωση της πτώχευσης του 1893, που μας οδήγησε και σε πόλεμο με τους Τούρκους για να μη χάσουν τα χρήματά τους «οι Γερμανοί ομολογιούχοι» (όπως έγραψε ο καθηγητής Ανδρεάδης, το 1925), είτε έμμεσα, στην περίπτωση του 1932.
Την άνοιξη του 1931, η κατάσταση είχε χειροτερέψει για τις οικονομίες των ευρωπαϊκών κρατών, λόγω του αμερικανικού κραχ, τα περισσότερα από τα οποία αδυνατούσαν να εξοφλήσουν τα χρέη τους προς τις ΗΠΑ. Επίσης, υπήρχε πρόβλημα και στις διευρωπαϊκές πληρωμές δανείων, πράγμα που επιδείνωνε περισσότερο το οικονομικό κλίμα.
Το μεγαλύτερο, όμως, πρόβλημα το παρουσίαζε η οικονομία της ηττημένης κατά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο Γερμανίας, η οποία, εκτός των άλλων χρεών της οικονομίας της, είχε και τις μεγαλύτερες πολεμικές οφειλές προς τις νικήτριες δυνάμεις. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, στις 20 Ιουνίου 1931, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Χούβερ, πρότεινε την ετήσια αναστολή των πληρωμών των επανορθώσεων από τη Γερμανία προς τους Συμμάχους σε συνδυασμό με την ετήσια αναστολή της πληρωμής των πολεμικών χρεών των Συμμάχων προς τις ΗΠΑ.
Αν η γερμανική οικονομία κατέρρεε, θα έπαυε να υφίσταται -για τα αμερικανικά εξαγώγιμα προϊόντα- και η γερμανική αγορά, αφού θα είχε πτωχεύσει. Άμεσο αποτέλεσμα θα ήταν να χαθούν τα αμερικανικά κεφάλαια, που είχαν επενδυθεί εκεί τα τελευταία χρόνια, πράγμα που θα επιδείνωνε περισσότερο την κατάσταση στις ίδιες τις ΗΠΑ. Τελικά, οι σύμμαχοι συμφώνησαν στο “χρεοστάσιο Χούβερ”.
Η σημαντικότερη επίπτωση για την Ελλάδα ήταν ότι έχανε -οριστικά όπως αποδείχτηκε αργότερα- αρκετά ποσά που της είχαν επιδικαστεί τα προηγούμενα χρόνια από τις γερμανικές επανορθώσεις, ποσά που θα χρησιμοποιούνταν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας και στη χρηματοδότηση των δημοσίων έργων που είχε θέσει σε κίνηση ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Η τότε ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να αποτρέψει την κρίση εξάντλησε τα αποθέματά της σε χρυσό και συνάλλαγμα. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και τώρα με τα αποθεματικά των Ταμείων. Έτσι, αποφασίστηκε η αναστολή εξυπηρέτησης των εξωτερικών δανείων.
Στις 25 Απριλίου 1932 κατατέθηκε στη Βουλή νομοσχέδιο «περί αναστολής της υποχρεώσεως της Τραπέζης της Ελλάδος προς εξαργύρωσιν των τραπεζικών γραμματίων αυτής και ρυθμίσεως της αγοράς και πωλήσεως συναλλάγματος». Η δραχμή επανερχόταν σε καθεστώς αναγκαστικής κυκλοφορίας και απαγορευόταν η ελεύθερη αγορά συναλλάγματος.
Να σημειώσω ότι στην αγόρευσή του ο υπουργός Οικονομικών Βαρβαρέσος είπε μεταξύ άλλων:
«Σήμερον ευρίσκομαι ομολογώ εις εξαιρετικά δυσάρεστον θέσιν εισηγούμενος ενώπιον υμών την εγκατάλειψιν…του χρυσού κανόνος, του χρυσού συναλλάγματος. Όπως υπηνίχθη ο πρόεδρος της Κυβερνήσεως, δεν πρόκειται περί μέτρου το οποίον απορρέει εξ ελευθέρας κρίσεως της κυβερνήσεως…είναι μέτρον επιβληθέν εκ καταστάσεως ανάγκης αναποτρέπτου».
Η ελληνική κυβέρνηση, αλλά και Ευρωπαίοι πολιτικοί, κάνουν λόγο για δυναμική παρουσία της Χρυσής Αυγής, αν αποτύχει η σημερινή κυβέρνηση. Παίρνουν αφορμή από το γεγονός ότι δεν μπόρεσαν οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες να αντιμετωπίσουν την κρίση του 1929-1932, και έδωσαν την θέση τους σε εθνικιστικές -διαφόρου μορφής- κυβερνήσεις. Μόνο που τότε, το κλίμα το επέτρεπε. Καμιά εποχή δεν είναι ίδια με την άλλη
Ο Μακεδών΄ 'http://www.voria.gr/