Προϊστορικός Πιθαμφορέας της αρχαίας Άνθειας με φυτική διακόσμηση
Πιθαμφορέας με σχηματοποιημένη φυτική διακόσμηση. Άνθεια (θολωτός τάφος).16ος – 15ος αι. π.Χ
Ο Αμφορέας (η ονομασία του αγγείου προέρχεται από τις λέξεις αμφί + φέρω) είναι ένα μεγάλο αγγείο με δύο κατακόρυφες λαβές που ξεκινούν από το χείλος και καταλήγουν στο σώμα του. Χρησίμευαν για την αποθήκευση λαδιού, οίνου, μικρών καρπών αλλά και για τη μεταφορά νερού.
Διακρίνουμε δύο βασικούς τύπους αμφορέων:
α) Οι ενιαίοι αμφορείς με λαιμό και σώμα που σχηματίζουν ενιαία καμπύλη
β) Οι αμφορείς με λαιμό. Στον τύπο αυτό ο λαιμός ξεχωρίζει από το σώμα. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι παναθηναϊκοί αμφορείς και οι οξυπύθμενοι, οι οποίοι φέρουν κυλινδρικές λαβές και σώμα που καταλήγει οξύ στη βάση (ίσως τοποθετούνταν σε υπόστατα (στηρίγματα). Στους αμφορείς αυτούς τοποθετούνταν τα προς εξαγωγή προϊόντα, γι’ αυτό τους βρίσκουμε κυρίως σε ναυάγια αρχαίων εμπορικών πλοίων.
Ο Πιθαμφορέας της Άνθειας ανήκει στην Υστεροελλαδική ΙΙΑ , περίοδο των Λακκοειδων Τάφων της Πρώϊμης Μυκηναϊκής Περιόδου η οποία αποτελεί τη μία από της δύο περιόδους της Μεσοελλαδικής Περιόδου.
Η κατασκευή του Πιθαμφορέα έγινε μετά την μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης 1613 π.χ. και μπορεί να τοποθετηθεί χρονικά με την έναρξη της δυναστείας των Σανγκ στην Κίνα, την άνοδο στον θρόνο του Φαραώ Αχμοζέ Ι που σηματοδοτεί την αρχή της 18ης Δυναστείας και την πτώση του τελευταίου ηγεμόνα των Υξώς που οδήγησε στην πλήρη απελευθέρωση της Αιγύπτου.
Η κεραμική της Υστεροελλαδικής ΙΙ περιόδου στην οποία ανήκει ο Πιθαμφορέας της Άνθειας απομακρύνεται ακόμη περισσότερο από την στερεοελλαδίτικη παράδοση της Μέσης Χαλκοκρατίας, δέχεται περισσότερες ξένες επιδράσεις και τις αφομοιώνει δημιουργώντας σιγά σιγά ένα δικό της χαρακτήρα. Αυτή την περίοδο διαμορφώνονται τα καθαρά μυκηναϊκά χαρακτηριστικά που θα αναδειχθούν καθαρότερα στις επόμενες περιόδους. Η κεραμική παραγωγή της εποχής δείχνει καθαρά την επιβολή μιας τάξης αριστοκρατών που ενθαρρύνει τη διεύρυνση της καλλιτεχνικής έμπνευσης. Τα εργαστήρια παράγουν τώρα πολυτελή κεραμικά είδη σε μεγάλες ποσότητες και τα προωθούν σε όλα τα σημαντικά κέντρα του μυκηναϊκού κόσμου. Η κεραμική της περιόδου προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από τους θολωτούς και τους θαλαμοειδείς τάφους, όπου τοποθετούνταν ως κτερίσματα.
Η εξέλιξη της Υστεροελλαδικής Ι κεραμικής συνεχίζεται και η διακόσμηση εμπλουτίζεται με νέα μοτίβα. Εμφανίζεται μια πληθώρα φυτικών θεμάτων, όπως οι πάπυροι, οι κρίνοι και τα φύλλα κισσού, τα οποία αποδίδονται με φυσιοκρατικό τρόπο, ενώ παράλληλα εισάγεται από την Κρήτη ο “θαλάσσιος” ρυθμός.Η τεχνοτροπία των μυκηναϊκών εργαστηρίων διαφέρει όμως από τα μινωικά της πρότυπα στο ότι η διακόσμηση δεν είναι ελεύθερα τοποθετημένη γύρω από το σώμα του αγγείου, αλλά αρκετά σχηματοποιημένη και τοποθετημένη στην επιφάνεια των αγγείων με μια οργανωτική διάθεση. ΧΡΗΣΤΙΚΟΤΗΤΑ:
Για τη χρήση των πιθαμφορέων της αρχαίας Άνθειας, καθώς και των υπολοίπων αγγείων της θέσης μπορούν να διατυπωθούν διαφορετικές απόψεις. Μία επικρατέστερη άποψη είναι ότι τα αγγεία αυτά ήταν στατικά και χρησίμευαν για την αποθήκευση υγρών (Λάδι, νερό κ.λ.π). Εντούτοις το σχήμα τους μοιάζει με ανάλογα στην περιοχή του νοτίου Αιγαίου για τα οποία θεωρείται ότι χρησίμευαν για τη μεταφορά νερού. Για την παραγωγή των πιθαμφορέων πιθανόν να έχει χρησιμοποιηθεί ασβεστούχος άργιλος με χαλαζιακές προσμίξεις που αφθονεί στην περιοχή ,ενώ έχουν ψηθεί σε υψηλή θερμοκρασία, η οποία βοηθά στη δημιουργία ανθεκτικών τοιχωμάτων. Ένα από τα στοιχεία που μπορούν να προκύψουν και από τα εργαστηριακά πειράματα σε δοκίμια είναι ότι δεν ήταν δυνατή η επιτυχής άρση αυτών των αγγείων, γεμάτων, από τις λαβές. Αντίθετα μπορούσαν να αποδώσουν πολύ καλά ως στατικά αγγεία αποθήκευσης, δεδομένου ότι τα τοιχώματα μπορούσαν να αντέξουν την άσκηση πίεσης από το περιεχόμενο.
ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Τα Αγγεία ως Χρηστικά Αντικείμενα. Πανεπιστήμιο Κρήτης,http://arxaiathouria.wordpress.com/2013/10/03/ο-πιθαμφορέας-της-αρχαίας-άνθειας-2
Σχόλια