Το ευρώ θα επιβιώσει...το θέλει η ελίτ!

                                 

Με δυστυχισμένο γάμο, ο οποίος θα επιβιώσει γιατί αυτό επιθυμεί η ελίτ της Ευρώπης, παρομοιάζει το εγχείρημα του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, ο Martin Wolf , αρθρογράφος των Financial Times.

«Στην περίπτωση διαμάχης ανάμεσα στην  κυριαρχία της Ενώσης και της κυριαρχίας των κρατών που την απαρτίζουν σ την παρούσα φάση, τότε θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη η ήττα της πρώτης. Δεν είναι πιθανό ότι θα επιχειρηθεί σοβαρά μια τέτοια διαμάχη. ‘Ομως, στην περίπτωση που ένα μέλος αποφασίσει να αποσυρθεί από το συμβόλαιο, τότε δύσκολα θα μπορέσει να αντικρούσει κανείς το δικαίωμά του να το πράξει και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση σύντομα δεν θα είναι σε θέση να διατηρήσει τις απαιτήσεις της».

Η παραπάνω άποψη ανήκει στον ο Alexis de Tocqueville, έναν από τους πιο διορατικούς ξένους παρατηρητές εκείνης της εποχής, σχετικά τις προοπτικές των ΗΠΑ. Ακόμη και εκείνος, όμως, δεν κατάφερε να προβλέψει το αποτέλεσμα του εμφυλίου πολέμου, σημειώνει στο άρθρο του ο Wolf.

Τις τελευταίες δέκα ημέρες που ο αρθρογράφος βρισκόταν στις ΗΠΑ, ανακάλυψε ότι οι καλά πληροφορημένοι Αμερικανοί πιστεύουν πως η ευρωζώνη δεν θα επιβιώσει. Κι αυτό γιατί εκεί βλέπουν έναν γάμο οικονομικών συμφερόντων, όπως και ο Tocqueville έβλεπε στις ΗΠΑ έναν γάμο πολιτικών συμφερόντων, εξηγεί.

Ο παραλληλισμός μπορεί να είναι ανακριβής, αλλά είναι διαφωτιστικός. Ανακριβής γιατί η ευρωζώνη δεν είναι χώρα, διαφωτιστικός ωστόσο, γιατί καταδεικνεύει πως η επιβίωση οποιουδήποτε πολιτικού οικοδομήματος εξαρτάται από την ισχύ τόσο της κεντρόφυγου όσο και της κεντρομόλου δυνάμεως. Στην περίπτωση των ΗΠΑ, η πρώτη ήταν αρκετή για να πείσει την ομοσπονδία να επιχειρήσει την αποστασία. Η κεντρομόλος δύναμη, όμως, ήταν πιο ισχυρή, με αποτέλεσμα να ηττηθεί αυτή η αποστασία.

«Το αεροσκάφος της ευρωζώνης ανασχεδιάζεται ενώ συντρίβεται»

Όπως αναλύει ο Wolf, η ευρωζώνη είναι μία νομισματική ένωση χωρίς δημοσιονομική στήριξη, με αποτέλεσμα  η πίεση της προσαρμογής να βαραίνει κυρίως την ανελαστική αγορά εργασίας.  Με δεδομένο το στόχο για χαμηλό πληθωρισμό,  θα υπάρξουν πτωτικές πιέσεις στους ονομαστικούς μισθούς. Αποτέλεσμα θα είναι η εκτίναξη της ανεργίας, η κατάρρευση των οικονομιών και ο αποπληθωρισμός του χρέους.

Όπως σημειώνει ο αρθρογράφος των FT, η γέννηση του ευρώ συνέβη σε μία εποχή μεγάλης πιστωτικής επέκτασης. Η σύγκλιση των επιτοκίων αυξήθηκε λόγω και της εξαφάνισης των spreads κινδύνου, με το αποτέλεσμα να είναι η έκρηξη του δανεισμού ανάμεσα στα κράτη, τόσο για τον ιδιωτικό όσο και για τον δημόσιο τομέα.

Στη συνέχεια τα χρηματοοικονομικά σοκ που ακολούθησαν, φρέναραν απότομα τη χρηματοδότηση, ενώ δημιούργησαν ένα κύμα δημοσιονομικών κρίσεων.

Με φόντο την  κρίση, η ευρωζώνη δεν έχει κάποιον τρόπο να διατηρήσει τα τραπεζικά συστήματα, να χρηματοδοτεί τις χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα και να εξασφαλίσει την προσαρμογή. Το μόνο που βλέπουμε, σύμφωνα με τον Wolf είναι αυτοσχεδιασμοί. Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά «το αεροσκάφος της ευρωζώνης ανασχεδιάζεται ενώ συντρίβεται».

Οι φυγόκεντρες πολιτικές δυνάμεις

Σύμφωνα με το άρθρο των FT, υπάρχουν δύο φυγόκεντρες πολιτικές δυνάμεις. Η αλληλεγγύη και η ισχύς. Και οι δύο παραμένουν εθνική υπόθεση. Όπως τονίζει, τα κράτη της ευρωζώνης, είναι τα πιο γενναιόδωρα κοινωνικά κράτη στον κόσμο. Παρ' όλα αυτά, ο στόχος για συγκριτικά μικρή διασυνοριακή χρηματοδότηση ώστε να βοηθηθούν οι οικονομίες που βρίσκονται σε δύσκολη θέση, αποδείχθηκε πολύ δύσκολος. Γι' αυτό η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναδείχθηκε σε de facto βασικό διασυνοριακό χρηματοδότη.

Όσον αφορά την ισχύ, αυτή επικεντρώνεται βέβαια στη Γερμανία, η οποία αποτελεί και τον μεγαλύτερο πιστωτή της νομισματικής ένωσης. Άρα η ευρωζώνη λειτουργεί ως ένας πολυκρατικός διακανονισμός και όχι ως χώρα, τουλάχιστον σε πολιτικό επίπεδο, πρόβλημα το οποίο εντόπισαν από την αρχή οι Γερμανοί, όχι όμως και οι Γάλλοι.

Η ιδεολογία

Η σημαντικότερη διαφωνία αυτή τη στιγμή στους κόλπους της ευρωζώνης αφορά το τί πήγε λάθος.

Η κυρίαρχη γερμανική άποψη είναι πως η κρίση αντικατοπτρίζει τη δημοσιονομική απειθαρχία, ωστόσο άλλοι επιμένουν σωστά ότι το βασικό πρόβλημα ήταν ο υπερβολικός δανεισμός, η απόκλιση στην ανταγωνιστικότητα και οι εξωτερικές ανισορροπίες.

Η διαφωνία αυτή είναι σημαντική, καθώς η προσαρμογή δεν μπορεί να επιβληθεί, λόγω της επιλογής για έξοδο από την ευρωζώνη, με αποτέλεσμα η προσαρμογή να είναι διαπραγματεύσιμη.

Από την πλευρά τους οι πιστωτές θα πρέπει να αποδεχθούν τον ρόλο που έπαιξαν στην κρίση και θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν τους δανειστές, αν επιθυμούν να διατηρήσουν τα πλεονάσματά τους.

Ο φόβος της διάσπασης

Ο φόβος της διάσπασης σύμφωνα με τους FT, είναι η βασική οικονομική δύναμη που κρατά ενωμένο το σύστημα. Ένα επιπλέον κίνητρο είναι οι πιέσεις για μεταρρυθμίσεις, ενώ πολλοί θεωρούν ότι μακροπρόθεσμα το ευρώ θα αποδώσει.

Η ευρωπαϊκή ελίτ έχει επενδύσει τεράστιες δυνάμεις στην ενοποιημέμνη Ευρώπη, κίνητρο πολύ σημαντικό, το οποίο συχνά υποτιμάται. Η ευρωζώνη δεν είναι χώρα, ωστόσο είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή νομισματική ένωση.

Η ευρωζώνη αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για τη Γερμανία, καθώς η διαδικασία ολοκλήρωσης με τις γειτονικές χώρες συνέβαλε στο να δημιουργηθεί κλίμα σταθερότητας και ευημερίας μετά τις καταστροφές του πρώτου μισού του 20ού αιώνα.

Το διαζύγιο για την ευρωζώνη θα είναι πολύ δύσκολο, αν θεωρήσουμε ότι η ζώνη του ευρώ είναι ένας γάμος συμφερόντων. Ωστόσο είναι  κάτι πολύ περισσότερο από έναν γάμο συμφερόντων, παρά το ότι έχει ακόμη πολύ δρόμο ώστε να εξελιχθεί σε δημοσιονομική ένωση.

Το πιο πιθανό είναι ότι οι Γερμανοί θα συμβιβαστούν με την άστατη ευρωπαϊκή πραγματικότητα και θα στηριχθούν οι χώρες που έχουν ανάγκη. «Θα είναι ένας δυστυχισμένος γάμος. Αλλά θα επιβιώσει», συμπεραίνει ο Martin Wolf.http://www.badmoney.gr