Η μονομανία της λιτότητας φέρνει πολιτικές αναταράξεις στην Ευρωζώνη

Η δέσμευση των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειώσουν τα δημόσια ελλείμματα κάτω από το όριο του 3% ως το τέλος του 2013 προκαλεί οικονομικό κόστος και πολιτικές αντιδράσεις σε όλη την Ευρώπη, υποχρεώνοντας τις αρχές να ανοίξουν την πολιτικά ευαίσθητη συζήτηση για το πώς θα μπορούσε να αλλάξει ο στόχος προκειμένου να μη βυθιστεί η Ευρώπη σε περαιτέρω αναταραχή.

Ο στόχος αυτός είχε τεθεί το 2009 και θεωρείται ακόμη σημαντικός αφού ήθελε να δώσει μήνυμα ότι οι κανόνες του προϋπολογισμού δεν θα είναι στο εξής ρευστοί όπως ήταν στο παρελθόν.
Αλλά για να επιτύχουν το στόχο ως το 2013 οι περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης θα πρέπει να προχωρήσουν σε μεγάλες περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων.  Αυτά τα περαιτέρω μέτρα πρέπει μάλιστα να ληφθούν τη στιγμή που η ευρωπαϊκή οικονομία έχει γονατίσει από τους προηγούμενους γύρους λιτότητας και τις επιπτώσεις της κρίσης χρέους. Η Ευρωζώνη σέρνεται στο χείλος της ύφεσης και η ανεργία είναι σε ιστορικά υψηλά. Εν τω μεταξύ έχουν αρχίσει να γίνονται σαφείς και οι πολιτικές επιπτώσεις της λιτότητας. Η ολλανδική κυβέρνηση, που υπήρξε από τις πιο σκληρούς οπαδούς της δημοσιονομικής ορθοδοξίας, κατέρρευσε την Δευτέρα μετά τη διαφωνία των εταίρων της στην μείωση δαπανών και την αύξηση της φορολογίας προκειμένου να βρεθεί το έλλειμμα κάτω του 3% το 2013. Ο Φρανσουά Ολάντ, υποψήφιος των Γάλλων σοσιαλιστών, που είναι το φαβορί και αναμένεται να κυριαρχήσει του σημερινού προέδρου Νικολά Σαρκοζί στις εκλογές του δεύτερου γύρου, όχι μόνο δεσμεύτηκε να εξισορροπήσει τις πολιτικές λιτότητας της Ευρώπης με μια στρατηγική ανάπτυξης αλλά και το έκανε και έμβλημα της προεκλογικής του εκστρατείας.

Ακόμη και η σχετικά νέα κεντροδεξιά κυβέρνηση του Ισπανού πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι που μπήκε σε σύγκρουση με τους Ευρωπαίους γραφειοκράτες των Βρυξελλών προκειμένου να μειώσει το έλλειμμά της με μικρότερους ρυθμούς ηττήθηκε στις περιφερειακές εκλογές του περασμένου μήνα – ένα σημάδι ότι και οι Ισπανοί αρχίζουν να αντιδρούν στην ύφεση.

Η ελπίδα το 2009 ήταν πως η Ευρώπη θα έχει ξεπεράσει την κρίση ως το 2011, το χρονικό περιθώριο που είχαν θέσει τότε οι Βρυξέλλες προκειμένου όλα τα κράτη μέλη να αρχίσουν να μειώνουν τα ελλείμματα τους. Αλλά η κρίση χρέους της Ευρωζώνης, τα μεγάλα χρέη του ιδιωτικού τομέα και το εκπληκτικά υψηλό αντίκτυπο της λιτότητας δεν επέτρεψαν κάτι τέτοιο.

“Πολλά κράτη της Ευρωζώνης δεν έχουν τη δυνατότητα να πετύχουν ελλείμματα κάτω του 3% ως το 2013”, εκτιμούν πηγές του Λονδίνου. “Σε πολλές περιπτώσεις η παρούσα κρίση είναι ευκαιρία για να εφαρμοστούν διαρθρωτικές αλλαγές στα δημόσια οικονομικά που διαφορετικά θα ήταν αδύνατες. Αλλά το να κυνηγάς δημοσιονομικούς στόχους με κάθε κόστος σκοτώνει την ανάπτυξη”.

Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας Wall Street Journal, υπάρχουν έμφρονες Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που αναγνωρίζουν το πρόβλημα, ωστόσο φοβούνται να αλλάξουν τους στόχους του 2013 με το σκεπτικό ότι μπορούν να κλονίσουν την εμπιστοσύνη των χρηματοπιστωτικών αγορών. Υπάρχει όμως κι η Γερμανία που θα αντιταχθεί σε κάθε αλλαγή. Η συζήτηση, επισημαίνουν ευρωπαϊκές πηγές, δεν αφορά την εγκατάλειψη του στόχου αλλά πιθανότατα τη χαλάρωσή του.

Οι ίδιες πηγές τονίζουν πως η συζήτηση που σήμερα βρίσκεται στα πρώτα της στάδια αναμένεται να ανάψει τις προσεχείς εβδομάδες καθώς οι κυβερνήσεις θα πρέπει να υποβάλουν τα σχέδια προϋπολογισμού τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις άλλες κυβερνήσεις για το πώς θα πιάσουν τους στόχους ως τις 30 Απριλίου.

Αλλά το βάρος των συνθηκών που αντιμετωπίζουν ορισμένα κράτη έχει αρχίσει να αλλάζει τους όρους της συζήτησης. Η Ισπανία θα υποχρεωθεί να μειώσει το έλλειμμά της κατά 5.5% μέσα στα δύο επόμενα χρόνια και αν το καταφέρει θα πρόκειται για άθλο, με δεδομένο το ότι το επίπεδο ανεργίας της βρίσκεται στο 23% και είναι ήδη σε ύφεση. Η Ολλανδία θα πρέπει να κόψει δαπάνες 1.6% του ΑΕΠ σε δύο χρόνια αφού χωρίς περικοπές το έλλειμμα της θα φτάσει το 2013 το 4.6%. Και στο Άμστερνταμ οι περικοπές θα πρέπει να γίνουν παρά τις ισχυρές αντίρροπες δυνάμεις. Η ολλανδική οικονομία έχει μπει σε συρρίκνωση και η καταναλωτική εμπιστοσύνη είναι χαμηλή καθώς επιβαρύνεται από την πτώση των τιμών των κατοικιών και τα μεγάλα στεγαστικά δάνεια που βαραίνουν τα ολλανδικά νοικοκυριά.

Αλλά και η Γαλλία θα πρέπει να μειώσει το έλλειμμα της σε 3% του ΑΕΠ ως το τέλος του 2013 από 5.3% σήμερα, σε μια συγκυρία όπου η οικονομία της ουσιαστικά δεν εμφανίζει ανάπτυξη. Την περασμένη εβδομάδα το ΔΝΤ προέβλεψε ότι το γαλλικό έλλειμμα χωρίς περαιτέρω περικοπές θα είναι 3,9% το 2013.

Μια επιλογή που εξετάζουν στις Βρυξέλες είναι να εισάγουν στις σχετικές διαπραγματεύσεις την έννοια του ‘διαρθρωτικού ελλείμματος’ και να θεωρήσουν ότι ο στόχος αφορά το διαρθρωτικό έλλειμμα που είναι το έλλειμμα που θα είχε η οικονομία αν λειτουργούσε στο πλήρες της δυναμικό και όχι στην παρούσα υφεσιακή Ευρωζώνη. Δεν είναι βέβαια εύκολο να εκτιμήσεις το διαρθρωτικό έλλειμμα, αλλά στη συγκεκριμένη ευρωπαϊκή συγκυρία η έννοια προσφέρει στις ευρωπαϊκές αρχές ένα θαυμάσιο εργαλείο για να παρακάμψουν το πρόβλημα. της αδυναμίας των κρατών να πιάσουν τους στόχους χωρίς να ανακοινώσουν την εγκατάλειψή τους. http://www.sofokleous10.gr