Η Ελλάδα, το fakelaki και το... φαγοπότι

Για τους αρχαίους Έλληνες το κέντρο του κόσμου ήταν οι Δελφοί, όπου η Πυθία προέβλεπε το μέλλον. Για τους σύγχρονους Έλληνες το κέντρο είναι το Σύνταγμα, η κεντρική πλατεία της Αθήνας, όπου χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώνονται κάθε μέρα για να εκφράσουν την αγανάκτησή τους προς το πολιτικό κατεστημένο, το οποίοι θεωρούν εξίσου χρεοκοπημένο με τα δημόσια ταμεία της χώρας.

"Δεν μπορώ να αντέξω όσα λένε οι πολιτικοί, ότι μας καταλαβαίνουν. Κανείς από αυτούς τους πολιτικούς δεν βασανίστηκε ποτέ από την πείνα", δηλώνει ένας διαδηλωτής, ο 47χρονος άνεργος Κωνσταντίνος.


Ιδιαίτερη περιφρόνηση εκφράζεται προς το πρόσωπο του Θεόδωρου Πάγκαλου, του αντιπροέδρου της σοσιαλιστικής κυβέρνησης, που παλεύει σε μία απεγνωσμένη μάχη για την αποφυγή της κρατικής χρεοκοπίας. Τον προηγούμενο χρόνο, εξόργισε τους Έλληνες, διακηρύσσοντας στην τηλεόραση ότι ο λαός είναι εξίσου υπεύθυνος με τους πολιτικούς για τη λεηλασία του ελληνικού δημοσίου. "Μαζί τα φάγαμε", είχε πει.


Ο πυρήνας της αλήθειας της παρατήρησής του χάνεται στα πλήθη που βρίσκονται στο Σύνταγμα, όπου ένα πανό έγραφε "τον Πάγκαλο θα κάνουμε σαλάμι αέρος, εξαγωγές να κάνουμε να σβήσουμε το χρέος".


Ο κ. Πάγκαλος ανήκει στον "politiκo kosmo", την οχυρωμένη και σχεδόν κληροδοτούμενη πολιτική κάστα, η οποία είναι υπεύθυνη για τη διοίκηση και την κακοδιοίκηση της Ελλάδας για όσο μπορεί να θυμηθεί κανείς. Ο παππούς του προήδρευσε σε μία βραχύβια στρατιωτική δικτατορία κατά τη δεκαετία του 1920.

Ένας άλλος εκπρόσωπος είναι ο Γιώργος Παπανδρέου, ο πρωθυπουργός, του οποίου ο παππούς και ο πατέρας ήταν επίσης πρωθυπουργοί της χώρας σε διάφορες περιόδους μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μοίρα έφερε στα χέρια του νεότερου Παπανδρέου την προσπάθεια διάσωσης της χώρας, παροπλίζοντας το σύστημα της αδηφάγου ευνοιοκρατίας και του παρασιτισμού στο κράτος που οικοδόμησε ο πατέρας του Ανδρέας, ο οποίος οδήγησε το ΠΑΣΟΚ στην εκλογική νίκη του 1981.


Το ΠΑΣΟΚ δηλώνει ότι είναι ένα σοσιαλιστικό κόμμα, αλλά ελάχιστα οφείλει στον κλασικό σοσιαλισμό. Σε μια συγκριτικά οπισθοδρομική χώρα, όπου αφθονούν οι οικογενειακές επιχειρήσεις, οι αυτοαπασχολούμενοι, οι μικροί αγρότες και οι ετερόκλητοι πολίτες της μαύρης οικονομίας, δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς ότι θα μπορούσε η κατάσταση να είναι διαφορετική.


Αυτό που οικοδόμησε ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν μία μηχανή που παρήγε θέσεις εργασίας στον δημόσιο τομέα σε αντάλλαγμα ψήφους, που φόρτωσε το κράτος με χρέος και λάδωσε τα γρανάζια της με λαϊκίστικη ρητορική. "Ήταν κοντόφθαλμος, πολύ έξυπνος, μία διαβολική μεγαλοφυΐα", δηλώνει ο Θάνος Βερέμης, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.


Χάρη στις γενναιόδωρες επιδοτήσεις στον αγροτικό κλάδο, στα περιφερειακά ταμεία στήριξης που παρείχε η Ευρωπαϊκή Ένωση -στην οποία η Ελλάδα εντάχθηκε το 1981- και στα χαμηλά επιτόκια της ευρωζώνης -όπου η Ελλάδα εντάχθηκε το 2001-, το επίπεδο διαβίωσης της χώρας εκτινάχθηκε. Οι κατεστραμμένοι δρόμοι που ήταν γεμάτοι με σακατεμένους ζητιάνους κατά την εποχή του εμφυλίου πολέμου ήταν πλέον μία μακρινή ανάμνηση.


Ελάχιστοι πολιτικοί, ωστόσο, εξήγησαν στους Έλληνες ότι τα ευρωπαϊκά επίπεδα ευμάρειας θα πρέπει να συνοδεύονται και από ευρωπαϊκές συνήθειες, όπως το να μη θεωρείται επιλογή η πληρωμή της φορολογίας εισοδήματος. Σε αυτό το σημείο, η Νέα Δημοκρατία, η συντηρητική αντίπαλη παράταξη του ΠΑΣΟΚ, είναι εξίσου ένοχη με τους σοσιαλιστές. "Δεν υπάρχει οικονομική ηθική στον ελληνικό νου. Είναι ένα κενό σημείο", δηλώνει ο κ. Βερέμης.


Το fakelaki -ο μικρός φάκελος που είναι γεμάτος μετρητά τα οποία ο κόσμος δίνει σε αντάλλαγμα για την επίσπευση υπηρεσιών όπως η ιατρική περίθαλψη-  παραμένει χαρακτηριστικό του ελληνικού τρόπου ζωής. Σύμφωνα με τη Διεθνή Διαφάνεια, την ομάδα ενάντια στη διαφθορά, η δωροδοκία των γιατρών μπορεί να κοστίσει από 50 έως 1.500 ευρώ.


Αναλαμβάνοντας την ηγεσία τον Οκτώβριο του 2009, ο πρωθυπουργός υποσχέθηκε στους Ευρωπαίους συναδέλφους του ηράκλειες προσπάθειες για την πάταξη της διαφθοράς, τη βελτίωση του φορολογικού συστήματος, την καταστολή της παραποίησης των επίσημων στατιστικών στοιχείων και τη μείωση του δημόσιου τομέα.


Ο κ. Παπανδρέου, όμως, αντιμετωπίζει τέσσερα εμπόδια που απειλούν την αποστολή του:


Το πρώτο είναι τα... παλιά λιοντάρια του ΠΑΣΟΚ, οι οπαδοί της παραδοσιοκρατίας του κόμματος, που λειτουργούν με μία πελατειακή αντίληψη του κράτους και είναι απρόθυμοι να υποκύψουν στις ξένες πιέσεις για μεταρρυθμίσεις.


Το δεύτερο είναι τα εργατικά συνδικάτα -σύμμαχοι του ΠΑΣΟΚ-, που υπεραμύνονται σθεναρά των θέσεων εργασίας στο Δημόσιο και των προνομίων τους.


Το τρίτο είναι οι διαδηλωτές του Συντάγματος, οι οποίοι εκφράζουν τη στριμωγμένη μεσαία τάξη του ιδιωτικού τομέα όπως επίσης και την άνεργη νεολαία.


Τέλος, είναι η Νέα Δημοκρατία, η οποία αρνείται να στηρίξει το πρόγραμμα λιτότητας της κυβέρνησης και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, παρά τις ευρωπαϊκές εκκλήσεις για συνένωση των Ελλήνων για την εθνική σωτηρία.


Ο κ. Παπανδρέου σπρώχνει τον δικό του ογκόλιθο πάνω στον λόφο, γνωρίζοντας ότι δεν έχει άλλη επιλογή από το να προχωρήσει. Όπως συνέβη και στον Σίσυφο, οι πιθανότητες είναι εναντίον του.

ΠΗΓΗ: FT.com