Θέμα χρόνου η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη

Αν κάτι δεν είναι βιώσιμο δεν μπορεί να επιβιώσει. Μπορεί όμως, να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έτσι έγινε κατά την μακρά αλλά μάταιη προσπάθεια του Harold Wilson να αποτρέψει την υποτίμηση της στερλίνας το 1967. Έτσι έγινε και με τις προσπάθειες αρκετών Αμερικανών προέδρων να διατηρήσουν την σταθερή σύνδεση του δολαρίου με την τιμή του χρυσού που εγκαταλείφθηκε τελικά από την κυβέρνηση Nixon το 1971. Ορισμένες φορές όμως, γίνεται ακριβώς αντίστροφα, όπως συνέβη με τις προσπάθειες της γερμανικής κυβέρνησης να αποτρέψει την ανατίμηση του μάρκου κατά την δεκαετία του 1960.
Υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι αυτό επαναλαμβάνεται στις μέρες μας με την εξωπραγματικά χαμηλή γερμανική συναλλαγματική ισοτιμία έναντι του ευρώ. Εξ όσων γνωρίζω, μέχρι και οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες προσπάθησαν να πείσουν τους υπηκόους τους ότι το δηνάριο δεν είχε χάσει την αξία του.


Η ελληνική χρεοκοπία, όσο κι αν αποκρύπτεται, είναι ένα προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει πλέον το μέλλον της χώρας στην ευρωζώνη. Στις 5 Νοεμβρίου του προηγούμενου χρόνου είχα γράψει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να φύγει από την ευρωζώνη, αλλά βεβαίως δεν μπόρεσα να δώσω κάποιο χρονοδιάγραμμα. Ελάχιστα έχουν αλλάξει έκτοτε, παρά την ολοένα αυξανόμενη περιπλοκότητα των οικονομικών πακέτων που βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση, ώστε να διασωθεί η ελληνική ένταξη.

Είναι καιρός να εξετάσουμε αυτό που ο Denis Healey συνήθιζε να αποκαλεί πραγματική οικονομία. Το κόστος ανά μονάδα εργασίας στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 50% από το 2001. Η αντίστοιχη μέση αύξηση στην ευρωζώνη είναι περίπου 25%-30%, ενώ στην Γερμανία είναι λίγο παραπάνω από 6%. Ακόμη και η Πορτογαλία έχει χαμηλότερο ποσοστό αύξησης από την Ελλάδα, στο 36%.


Η δημιουργία του ευρώ ήταν εξαρχής ένα στοίχημα βάσει του οποίου η θέσπιση ενός ενιαίου νομίσματος θα οδηγούσε στη συνέχεια σε πραγματική σύγκλιση. Υπάρχουν Έλληνες που είναι πιο κυνικοί και δηλώνουν ότι στόχος του ευρώ ήταν να αποκτήσουν οι Έλληνες ηγέτες τη δυνατότητα να δανειστούν με γερμανικά επιτόκια για αμφίβολους σκοπούς. Σε κάθε περίπτωση, το στοίχημα φαίνεται πως έχει χαθεί και το ερώτημα τώρα είναι πως θα συμμαζευτεί η κατάσταση. Στο πλαίσιο μίας νομισματικής ένωσης, τα τοπικά προβλήματα δεν μπορούν πραγματικά να συγκριθούν.


Οι περιφερειακές επιδοτήσεις δόθηκαν ως αντάλλαγμα για να προχωρήσουν οι λιγότερο πλούσιες περιοχές σε αυστηρή περικοπή κόστους. Δεν δόθηκαν για να προχωρήσουν αυτές οι περιοχές σε αύξηση του κόστους σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα.


Οποιαδήποτε καταστροφική πολιτική θα καταλήξει σε ζημίες. Το ερώτημα όμως, είναι εάν ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα επιδείνωνε ακόμη περισσότερο την κατάσταση για τις τράπεζες. Ο Charles Dumas της Lombard Street Research εύστοχα απαντά: «Όχι περισσότερο από τις ζημιές που θα υποστούν ούτως ή άλλως και πιθανώς ακόμη λιγότερο». Εντός της ευρωζώνης και με τις δραστικές πολιτικές συρρίκνωσης που επιβλήθηκαν από την ΕΕ, το χρέος θα αυξάνεται εσαεί μέχρις ότου υπάρξει διαγραφή του με χρεοκοπία. Όπως επισημαίνει ο κ. Dumas, αυτοί που θα πληγούν από έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα είναι «το μεγαλύτερο μέρος της ελίτ της ηπειρωτικής Ευρώπης, η οποία - από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, είναι λαθρεπιβάτης σε ένα τρένο με κατεύθυνση το πουθενά – ή μάλλον μία μαύρη τρύπα. Και θα φανεί πλέον η αλαζονική γκάφα αυτής της ευρωπαϊκής ελίτ».
Τα ιστορικά προηγούμενα ποτέ δεν ταιριάζουν απόλυτα σε μία παρούσα κατάσταση. Η δυσάρεστη θέση στην οποία βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα έχει συγκριθεί με την προ δεκαετίας κατάσταση στην Αργεντινή. Για πολλά χρόνια, η σύνδεση του πέσο με το δολάριο χαρακτηρίστηκε από ορισμένους κύκλους ως Θείο δώρο στην ανθρωπότητα. Μία σημαντική έξοδος κεφαλαίων όμως, ανάγκασε την κυβέρνηση να εγκαταλείψει την σύνδεση με το δολάριο και να κηρύξει στάση πληρωμών στα χρέη της το 2001 και το 2002. Επίσης διεκόπησαν οι σχέσης της και με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αρχικά υπήρξε μία σημαντική ύφεση. Στη συνέχεια όμως, η οικονομία ανέκαμψε και έκτοτε αναπτύσσεται με υψηλά μονοψήφια ποσοστά ετησίως.


Ουδείς μπορεί να υποστηρίξει ότι η χώρα είναι ένας φιλελεύθερος παράδεισος. Ο πρόεδρος Nestor Kirchner, ο οποίος ανέλαβε το 2003 και τον διαδέχθηκε η σύζυγός του, είναι μία λαϊκιστική μορφή που μοιάζει με τον Περόν. Κάποια στιγμή οι δόθηκε 48ωρη προθεσμία στις εταιρίες οικονομικής ανάλυσης να εξηγήσουν πως κατέληξαν στις απαισιόδοξες προβλέψεις τους για τον πληθωρισμό και μάλιστα υπό την απειλή προστίμων. Η εμπειρία της Αργεντινής όμως, αν μη τι άλλο αποδεικνύει ότι μία χώρα μπορεί να επιβιώσει χωρίς να καταρρεύσει παρά το ότι εγκατέλειψε τη νομισματική σύνδεση και είπε στο διεθνές οικονομικό κατεστημένο να την αφήσει ήσυχη.


Ας επανέλθουμε στην ευρωζώνη. Είναι μάλλον αφελές εκ μέρους των δημοσιογράφων να περιμένουν ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα κοινοποιήσουν κάποιο Σχέδιο Β, Γ ή Δ εάν αποτύχει ο αρχικός τους σχεδιασμός. Εάν όμως, αποδειχθεί ότι τελικά τα υπουργεία Οικονομικών και οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν κάποιο προγραμματισμό για το τι μέλλει γενέσθαι σε περίπτωση μερικής ή ολοκληρωτικής διάσπασης της ευρωζώνης, τότε θα πρέπει να κατηγορηθούν για σοβαρή παράλειψη καθήκοντος

ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.