ΟΤΑΝ Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΑΝΟΙΓΕ ΤΙΣ ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ! - 9-10 Οκτωβρίου 1912. Ο θρίαμβος του Ελληνικού Στρατού στον Σαραντάπορο!

9-10 Οκτωβρίου 1912.

Ο θρίαμβος του Ελληνικού Στρατού στον Σαραντάπορο!

«Φεύγουν οι Τούρκοι, φεύγουνε,

Ξυπνήστε από τα µνήµατα, αδικοσκοτωµένοι,

Να ιδήτε την πατρίδα µας ελευθερωµένη.

Ξυπνήστε από τα µνήµατα Ραγιάδες, σεις Ραγιάδες,

Ξυπνήστε κι ήρθε η Πασχαλιά, χάθηκαν οι Αγάδες…».

Η Ελλάδα κήρυξε τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στις 5 Οκτωβρίου.

Ο Ελληνικός Στρατός, 5 μεραρχίες υπό τον Διάδοχο Κωνσταντίνο και τον στρατηγό Δαγκλή, πέρασε τα σύνορα και μπήκε γρήγορα στην Ελασσόνα.

Τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων μετέφεραν μήνυμα του στρατηγού Δαγκλή:

«Η Ελασσών κατελήφθη υπό του Ελληνικού Στρατού.

Ο Διάδοχος διηύθυνε τον αγώνα.

Ο επίδοξος διάδοχος (ο μετέπειτα βασιλιάς Γεώργιος Β΄) έλαβε το βάπτισμα του πυρός».

Ο δημοσιογράφος Γιώργος Βεντήρης περέγραφε την πρώτη ημέρα των επιχειρήσεων:

«Προ της Ελασσώνος οι Τούρκοι αντεστάθησαν με πείσμα.

Οι Έλληνες στρατιώται και πολλοί αξιωματικοί, έβλεπαν, πρώτην φοράν, μάχην.

Εις την αρχήν εκλονίσθησαν, αλλ’ οι νεώτεροι αξιωματικοί τους παρέσυραν εμπρός.

Ο διάδοχος Κωνσταντίνος διηύθυνε την μάχην από της γραμμής του πυρός.

Οι Τούρκοι απεσύρθησαν ατάκτως προς το Σαραντάπορον».

Στις 9 Οκτωβρίου το πρωϊ, ο Ελληνικός είχε φθάσει εμπρός στα οχυρωμένα Στενά του Σαραντάπορου, για τα οποία ο Γερμανός φον ντερ Γκολτς, επικεφαλής της γερμανικής στρατιωτικής αποστολής που είχε οργανώσει τα οχυρά, είχε πεί ότι «θα ήταν ο τάφος του ελληνικού στρατού, αν προσπαθούσε ποτέ να τα εκβιάσει».

Επικεφαλής του Τουρκικού στρατού ήταν ο στρατηγός Χασάν Ταχσίν πασάς, και έλεγε για τα Στενά:

«Μέχρις εσχάτων και πάση θυσία συγκράτηση του αντιπάλου στη γραµµή Σαρανταπόρου και παρεµπόδιση περαιτέρω διεισδύσεων…», αλλά συνέχιζε και ως εξής:

«Η στενωπός είναι υψίστης σηµασίας, αφού αποτελεί τη µοναδική οµαλή διάβαση και θεωρείται απόρθητη, λόγω της φύσει εξαιρετικά οχυρής θέσης της.

Αλλά έχει και το µεγάλο µειονέκτηµα ότι δεν έχει παρά µία και µόνη γραµµή υποχώρησης, που διέρχεται από το Ντεµίρ Καπού (το στενό Πόρτες)».

Αυτό που φοβόταν ο Ταχσίν πασάς συνέβη επακριβώς.

Ο Ελληνικός Στρατός, όταν έπεσε το σκοτάδι της πρώτης ημέρας της μάχης για τα Στενά, της 9ης Οκτωβρίου, είχε φθάσει στις πρώτες γραμμές των αμυνομένων, παρά την ισχυρή αντίσταση των Τούρκων, ιδιαίτερα του φονικού τους πυροβολικού που αριθμούσε 24 πυροβόλα.

Την κατά μέτωπον επίθεση την είχαν κάνει 3 μεραρχίες στρατού.

Μία μεραρχία είχε σταλεί από την αριστερή (δυτική) πλευρά του μετώπου έχοντας διαταγή να φθάσει «αντί πάσης θυσίας, έστω και µε το τρίτον της δυνάµεώς της», στο Ράχοβο (σηµερινό Πολύρραχο) και να καταλάβει τα Στενά στις Πόρτες.

Με παρόμοια διαταγή και στόχο είχε σταλεί από τη δεξιά (την ανατολική) πλευρά ένα ανεξάρτητο απόσπασμα Ευζώνων δυνάμεως 4 ταγμάτων.

Όταν στη διάρκεια της νύχτας 9 προς 10, ο αχσίν πασάς διεπίστωσε την κυκλωτική κίνηση των Ελλήνων διέταξε τους αμυνομένους στον Σαραντάπορο να αποχωρήσουν για να διασώσει τα πυροβόλα και τα εφόδιά του.

Φθάνοντας όμως οι υποχωρούντες Τούρκοι στις Πορτες, δέχτηκαν τα πυρά των στρατιωτών μας της Μεραρχίας που είχε κινηθεί από τα αριστερά.

Δημιουργήθηκε πανικός, οι Τούρκοι παράτησαν πυροβόλα και εφόδια και έφυγαν προς τα Σέρβια, την πρώτη μεγάλη πόλη της Μακεδονίας μετά τα στενά του Σαρανταπόρου.

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, της 10ης, εγκατέλειψαν και τα Σέρβια για την Κοζάνη.

Τα Σέρβια έγιναν η πρώτη έδρα του Αρχηγείου του Ελληνικού Στρατού στην απελευθερούμενη Μακεδονία!

Στα Σέρβια εγκατστάθηκαν και τα στρατιωτικά νοσοκομέια, και εκεί έφθασαν η Ναταλία, σύζυγος του Παύλου Μελά,…η προγκίπισσα Αλίκη, σύζυγος του πρίγκιπα Ανδρέα της Ελλάδος,… η σύζυγος του πρίγκιπα Θεόδωρου Υψηλάντη, η Άννα Παπαδοπούλου, αδελφή του Παύλου Μελά, η σύζυγος του Ερρίκου Σλήµαν Σοφία µε την κόρη της, και άλλες 8-10 ακόµη κυρίες των Αθηνών, οι οποίες συμμετείχαν στον πόλεμο ως εθελόντριες νοσοκόμες.

Η Ναταλία Μελά ήταν επικεφαλής τους και µεριµνούσε για τους τραυματίες που έρχονταν από το µέτωπο και φρόντιζε για την περιποίηση και ανακούφισή τους, καθώς και για την προώθηση των βαρύτερα τραυµατισµένων στην Αθήνα.

Απώλειες Ελλήνων: Νεκροί, 18 αξιωματικοί και 156 στρατιώτες. Τραυματίες, 30 αξιωματικοί και 965 στρατιώτες.

Απώλειες Τούρκων: Νεκροί, 500 και τραυματίες 1000 περίπου.

Στα χέρια των Ελλήνων έπεσαν και 21 από τα 24 πυροβόλα των Τούρκων.