Η δημιουργία της Ευρώπης... made in Germany

Στο τέλος, οι Κύπριοι κατάπιαν το φαρμάκι. Αντιμέτωποι με την εθνική ταπείνωση και τις ζοφερές προοπτικές, πολλοί παραπονιούνται ότι το μικρό τους έθνος αναγκάστηκε να υποκύψει στη θέληση μίας μεγαλύτερης, ανελέητης δύναμης –της Γερμανίας.

Οι εφημερίδες της Κύπρου έχουν απεικονίσει την Άνγκελα Μέρκελ ως Ούννο –και έχουν κατηγορήσει τον υπουργό οικονομικών της Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ότι μιλάει σαν «φασίστας». Απλά επαναλαμβάνουν το αντι-γερμανικό συναίσθημα που έχει γίνει πλέον συνήθεια στην Ελλάδα και την Ιταλία.

Αυτή η Γερμανοφοβία είναι άδικη. Πίσω από όλες τις φωνές και τη λογομαχία, οι Γερμανοί φορολογούμενοι θα χρηματοδοτήσουν και πάλι το μεγαλύτερο ενιαίο μερίδιο μίας ακόμα διάσωσης στην ευρωζώνη. Φαίνεται κάπως σκληρό για τη Γερμανία να μοιράζει δάνεια εκατοντάδων δισεκατομμυρίων στους γείτονές της και αυτοί σε αντάλλαγμα να την κατηγορούν για νεοναζισμό.

Ωστόσο, η αυξανόμενη γερμανική εξουσία –και η αυξανόμενη δυσαρέσκεια σχετικά με αυτήν- είναι πλέον τα κύρια θέματα της ευρωπαϊκής πολιτικής. Πρόκειται για μία ιστορική ειρωνεία, δεδομένου του ότι ο κύριος σκοπός του ευρωπαϊκού σχεδίου, από το 1950 και μετά, ήταν να βάλει για πάντα τέλος στην ιδέα ότι η Γερμανία είναι απλά υπερβολικά ισχυρή για να συνυπάρχει άνετα με τους γείτονές της. Η κατεξοχήν φράση που χρησιμοποιήθηκε –τόσο στο Βερολίνο, όσο και στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες- είχε να κάνει με την ανάγκη για μία «ευρωπαϊκή Γερμανία, αντί για μία γερμανική Ευρώπη».

Ωστόσο, μετά την κρίση της Κύπρου, η Ευρώπη μοιάζει όλο και περισσότερο με γερμανική –επειδή η κατεύθυνση της ηπείρου διαμορφώνεται, πάνω από όλα, από τις ιδέες και τις προτιμήσεις των πολιτικών και αξιωματούχων του Βερολίνου.

Είναι αλήθεια ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πήραν τα ινία στις διαπραγματεύσεις της Κύπρου. Ήταν όμως πάντα ξεκάθαρο ότι δεν θα υπήρχε καμία συμφωνία χωρίς την παρέμβαση και τη σύμφωνη γνώμη της γερμανικής κυβέρνησης. Το γεγονός ότι το κύριο πρόσωπο για την ΕΚΤ κατά τη διάρκεια της κρίσης ήταν ο Γερμανός Γιοργκ Άσμουσεν, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της τράπεζας, αντί του Μάριο Ντράγκι, του Ιταλού προέδρου της ΕΚΤ, συνέβαλε επίσης στο να μπει η γερμανική σφραγίδα στην κρίση.

Όταν κάνουν ένα βήμα πίσω από τη συμπλοκή, οι Γερμανοί ηγέτες είναι λογικό να αναρωτηθούν πως έφτασαν τα πράγματα ως εδώ. Πώς κατέληξε ένα ευρωπαϊκό σχέδιο που ως σκοπό είχε να σταματήσει κάθε υποψία σύγκρουσης μεταξύ της Γερμανίας και των γειτόνων της, να οδηγεί σε αναζωπύρωση του αντι-γερμανικού αισθήματος; Και, η ζημιά αυτή, είναι άραγε μη αναστρέψιμη;

Ένα μεγάλο μέρος της εξήγησης είναι ότι τα όσα διακυβεύονται είναι τόσα πολλά που η Γερμανία δε μπορεί πλέον να είναι ντροπαλή στη διεκδίκηση των εθνικών της συμφερόντων. Η επιβίωση του ευρωπαϊκού ενιαίου νομίσματος είναι υπό αμφισβήτηση και  οι Γερμανοί φορολογούμενοι έχει χρειαστεί να συνεισφέρουν σημαντικά στα διάφορα ταμεία διάσωσης.

Οι Γερμανοί διαθέτουν επίσης, μία ξεκάθαρη και συνεπή ανάλυση του προβλήματος. Πιστεύουν ότι στο κέντρο της κρίσης βρίσκεται η δημοσιονομική ασωτία και τα ελαττωματικά επιχειρηματικά μοντέλα –και ότι η λύση είναι η λιτότητα, σε συνδυασμό με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι η συνταγή αυτή είναι επικίνδυνη. Ωστόσο, οι επικριτές της λιτότητας έχουν αποτύχει ως προς το να προτείνουν μία εναλλακτική σειρά από πολιτικές που να είναι αρκετά συνεπείς για να μετατρέψουν την πνευματική παλίρροια.

Ωστόσο, η ιστορία αυτή δεν έχει να κάνει μόνο με τη Γερμανική ισχύ. Πρόκειται ακόμα για μια ιστορία υπερβολικής αδυναμίας εκ μέρους των υπόλοιπων ευρωπαϊκών δυνάμεων οι οποίες, μέχρι πρόσφατα, εξισορροπούσαν τη δύναμη της Γερμανίας. Οι κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Ιταλίας βρίσκονται σε οικονομική δυσχέρεια –και έχουν αποδυναμωθεί. Η Βρετανία δεν είναι μέλος του ευρώ –κι έτσι βρίσκεται στο περιθώριο.

Ωστόσο, το πιο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της κρίσης είναι η σχεδόν πλήρης απουσία μιας ισχυρής γαλλικής φωνής στο τραπέζι. Από τον Ζαν Μονέ μέχρι τον Ζακ Ντελόρ, οι ίδιοι οι Γάλλοι πάντα περηφανεύονταν ότι πρόσφεραν πνευματική ηγεσία στο ευρωπαϊκό σχέδιο.

Η ιδέα ότι η Ευρώπη πρέπει να κινείται προς τα εμπρός με βάση μία γαλλογερμανική συνεργασία, ήταν ζωτικής σημασίας για τη γαλλική σκέψη –και αυτό φαίνεται και από την αποφασιστικότητα του πρώην προέδρου Νικολά Σαρκοζί, να σχηματίσει στενή συνεργασία με την κα Μέρκελ. Η Ιδέα ότι η Ευρώπη διοικείτο από το «Μερκοζί» ήταν πάντοτε μία ψευδαίσθηση –αλλά τουλάχιστον σηματοδοτούσε τη γαλλική αποφασιστικότητα να βρίσκεται η χώρα στο επίκεντρο της δράσης.

Ωστόσο, υπό τον Πρόεδρο Φρανσουά Ολλάντ, έχει πλέον εξαφανιστεί κάθε υπόννοια ότι η Γαλλία παίζει ισότιμο ρόλο με τη Γερμανία. Σχετικά με την Κύπρο, ακόμα και οι Φινλανδοί φάνηκε να παίζουν σημαντικότερο ρόλο στις συζητήσεις από τους Γάλλους. Μέρος του προβλήματος είναι ότι ο κ. Ολλάντ έχει αφήσει μεν να εννοηθεί ότι αποδοκιμάζει την εμμονή της Γερμανίας στη λιτότητα, χωρίς όμως να έχει προτείνει μία βιώσιμη εναλλακτική λύση. Ο ίδιος, δεν έχει θέσει τον εαυτό του επικεφαλής μίας συμμαχίας των νότιων χωρών που θα μπορούσε να απωθήσει τους Γερμανούς. Αλλά, παράλληλα, δεν έχει καθιερώσει και καλή συνεργασία με την κα Μέρκελ. Επίσης, οι Γάλλοι αξιωματούχοι δεν παίζουν πια τον καθοριστικό ρόλο που έπαιζαν κάποτε, στην καρδιά της Ευρώπης. Μετά την αποχώρηση του Ζαν-Κλοντ Τρισέ, ο επικεφαλής της ΕΚΤ δεν είναι πλέον Γάλλος. Ο Μισέλ Μπαρνιέ, ο Γάλλος επίτροπος εσωτερικής αγοράς της ΕΕ, δεν είναι το ίδιο βαρυσήμαντος.

Ακόμα και οι γερμανικοί φορείς χάραξης πολιτικής ελπίζουν ότι όλα αυτά είναι προσωρινά. Όταν τα πράγματα επανέλθουν στη φυσιολογική τους κατάσταση και οι νέες δομές της ΕΕ είναι εν ισχύ, πιστεύουν ότι δεν θα χρειάζεται πλέον να ηγείται τόσο φανερά η Γερμανία. Αλλά πρόκειται μάλλον για ευσεβή πόθο. Η κρίση της ευρωζώνης, απέχει πολύ από το τέλος, και δεν είναι ξεκάθαρο ποιες ακριβώς θα είναι οι νέες δομές της ΕΕ που θα αναδυθούν στο τέλος- ή το αν θα αποδυναμώσουν ή θα ενισχύσουν την ισχύ της Γερμανίας.  

Αυτή η κατάσταση, αφήνει τη Γερμανία να κρατάει τα ινία: να γράφει τις επιταγές, να επιβάλει τους κανόνες και να τους διαμορφώνει όλο και περισσότερο. Πρόκειται για μία επικίνδυνη κατάσταση για την Ευρώπη –και, τελικά, και για την ίδια τη Γερμανία.                                    http://www.sofokleous10.gr