Ο Ομπάμα, ο Ερντογάν και η Ελλάδα… Φωτογραφία από το “περίφημο” δείπνο στο Λευκό Οίκο

Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ

Η συριακή κρίση και ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης ολόκληρης της Μέσης Ανατολής με την διάχυση της κρίσης στις γειτονικές χώρες, φέρνουν ακόμη πιο κοντά την Ουάσιγκτον και την Αγκυρα, που συμφωνούν όμως μόνο στον τελικό στόχο της εκδίωξης του Μπασαρ αλ Ασαντ, χωρίς όμως να καταλήγουν ποιος θα αναλάβει το κύριο βάρος αυτής της αποστολής που απαιτεί και στρατιωτική εμπλοκή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο πρόεδρος Μπάρακ Ομπαμα ανησυχούν για την τροπή που έχει πάρει η κρίση στην Συρία, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν επιθυμούν να εμπλακούν σε μια στρατιωτική επέμβαση, την στιγμή που η Ουάσιγκτον προσπαθεί να αφήσει πίσω τους εφιάλτες του Αφγανιστάν και του Ιράκ. Αντιθέτως, με τιμές και κολακείες η Ουάσιγκτον επιχειρεί να αναθέσει κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια ανατροπής του Ασαντ στην Τουρκία κάτι που ανταποκρίνεται μεν στις ηγεμονικές βλέψεις του κ. Ερντογαν αλλά δημιουργεί κρίσιμες προκλήσεις για την Τουρκία.
Εξάλλου η ίδια η Τουρκία αναμένει από τους Αμερικανούς να κινηθούν στρατιωτικά για να δοθεί τέλος στην σύγκρουση στην Συρία, εκτιμώντας ότι μονομερώς δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα τουρκικής στρατιωτικής παρέμβασης. Οι δυνητικοί σύμμαχοι σε μια τέτοια απόπειρα, η Σαουδική Αραβία (ως χρηματοδότης) και το Ισραήλ δεν αποτελούν επιλογή για την Αγκυρα και λογω της βαθιάς κρίσης στις σχέσεις με το Τελ Αβίβ (που θα επιδεινωθεί μετα την επίσκεψη Ερντογαν στην Γάζα), αλλά και επειδή η συμμαχία με τον «εχθρό του Ισλάμ”, το Ισραήλ για την επίθεση σε μια μουσουλμανική χώρα, θα ανέτρεπε τον ηγεμονικό ρόλο που διεκδικεί ο κ. Ερντογαν στον μουσουλμανικό κόσμο.
Η Τουρκία δεν μπορεί να αναλάβει δράση εναντίον της Συρίας, καθώς κάτι τέτοιο θα την έφερνε σε ευθεία αντιπαράθεση με την Ρωσία αλλά και το Ιράν, ενώ θα δημιουργούσε ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα καθώς θα ξεσήκωνε τους Αλεβιτες που είναι συγκεντρωμένοι σε μεγάλο αριθμό στην νοτιοανατολική επαρχία του Χατάι, καθώς δεν θα μείνουν απαθείς βλέποντας την Τουρκία να τάσσεται στο πλευρό της σουνιτικής αντιπολίτευσης της Συρίας εναντίον των ομόδοξων τους που στηρίζουν τον Ασαντ. Και διαρκώς υπάρχει ο κίνδυνος διάχυσης της κρίσης εντός των τουρκικών συνόρων με την είσοδο στην Τουρκία ξένων μουζαχεντίν και σαλαφιστων που τώρα δρουν ανεξέλεγκτα στην βόρειο Συρία.
Με επιλογές που περιορίζονται είτε στην εγκατάσταση «ζώνης απαγόρευσης πτήσεων» είτε στην δημιουργία «νεκρής ζώνης» στα τουρκοσυριακα σύνορα, για τις οποίες είναι αναγκαία και η αμερικανική εμπλοκή, η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε αδιέξοδο.
Το μήνυμα που έστειλε την Πέμπτη η Μόσχα αποστέλλοντας από την βάση του Ειρηνικού στο Βλαδιβοστόκ ναυτική αρμάδα για μεγάλη μάλιστα παραμονή στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Εξάλλου μόλις την Παρασκευή αποκαλύφθηκε από την εφημερίδα New York Times, ότι η Μόσχα έχει υλοποιήσει μεγάλο μέρος του συμβολαίου για την προμήθεια της βελτιωμένης έκδοσης των πυραύλων Yakhont με βεληνεκές 290 χλμ, που θεωρούνται ιδανικοί για ναυτικούς στόχους.
Στο πολύπλοκο αυτό σκηνικό εμπλέκεται και η Κύπρος η οποία προσέφερε αγκυροβόλιο για τα τρία ρωσικά πλοία, προκαλώντας εκνευρισμό και στην Ουάσιγκτον αλλά και στο Ισραήλ.
Αλλά το πιο δυσάρεστο για την Λευκωσία ήταν ότι όπως όλα δείχνουν για πρώτη φορά Aμερικανός πρόεδρος υπήρξε τόσο «χαλαρός» για το Kυπριακό, όσο ο Μπάρακ Ομπαμα με τον Ταγίπ Ερντογαν, καθώς όπως όλα δείχνουν η άσκηση πιέσεων για λύση του κυπριακού στα μέτρα της Τουρκίας είναι το μόνο χειροπιαστό που μπορεί να προσφέρει στην Αγκυρα . Εξάλλου με την Τουρκία να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό ενεργειακά από το Ιράν και την Μόσχα, οι Αμερικανοί μάλλον θεωρούν ως στρατηγικής σημασίας κίνηση την ενεργειακή διασύνδεση της Τουρκίας με το Ισραήλ, η οποία με όρους ασφάλειας μπορεί να γίνει μόνο με αγωγό μέσω της Κύπρου, κάτι που προϋποθετει την επίλυση του Κυπριακού.
Βεβαίως στον κεφάλαιο των γεωστρατηγικων ισορροπιών ελάχιστα συμβαίνουν όπως ακριβώς προβλέπουν οι σχεδιασμοί. Ειδικά όταν πρόκειται για την Μέση Ανατολή.
Η άρνηση του Λευκού Οίκου να καθορίσει μια πρώτη συνάντηση του Αντώνη Σαμαρα με τον Μπάρακ Ομπάμα για την μεθεπομένη εβδομάδα, οδήγησε τελικά στην ματαίωση της επίσκεψης του πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον και στην ακύρωση της συμμετοχής του ως τιμώμενου προσώπου στο Παγκόσμιο Συνέδριο μιας από τις πιο ισχυρές εβραϊκές οργανώσεις.
Η Αθήνα προσπαθεί να αξιολογήσει την στάση της κυβέρνησης Ομπαμα, καθώς ούτε η διαφορετική προσέγγιση της Ουάσιγκτον από τις Βρυξέλλες στο θέμα της οικονομικής κρίσης, ούτε η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ, ούτε η προφανής στροφή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής προς την Τουρκία, προσφέρουν επαρκείς εξηγήσεις. Από την άλλη όμως, στην ερώτηση του τι μπορεί να προσφέρει η ελληνική πλευρά στην Ουάσινγκτον, είτε σε επίπεδο οικονομικής και διμερούς συνεργασίας, είτε σε επίπεδο περιφερειακής συνεργασίας, η απάντηση είναι μάλλον ασαφής.
Ο κ. Σαμαρας είχε αποδεχθεί την πρόσκληση του επικεφαλής του American Jewish Committee (AJC) Ντειβιντ Χάρρις από την συνάντηση τους πέρυσι τον Ιούλιο και μέχρι την Πέμπτη παρέμενε στο πρόγραμμα του Global Forum που πραγματοποιείται στην Ουάσιγκτον στις 2-4 Ιουνίου. Η προσδοκία της Αθήνας ήταν ότι θα ήταν σχετικά εύκολο να κλειστεί και ένα ραντεβού στον Λευκό Οίκο προκειμένου να αξιοποιηθεί η ευκαιρία της παρουσίας του πρωθυπουργού στην Αμερικανική πρωτεύουσα. Κάτι που όπως όλα δείχνουν δεν έγινε δυνατό και έτσι αντί του κ. Σαμαρα θα συμμετάσχει στο Συνέδριο ο υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Αβραμοπουλος, ως κεντρικός ομιλητής στις 2 Ιουνιου, ο οποίος θα επιδιώξει να έχει μια συνάντηση με τον Αμερικανό ομόλογο του Τζον Κέρι, ο οποίος έχει παρακάμψει την Αθήνα κατά την διάρκεια των συχνών επισκέψεων του στην Τουρκία αλλά και στην Ευρώπη.
Ο κ. Αβραμοπουλος πάντως, στις 29-30 Μαΐου πραγματοποιεί μια ιδιαίτερα σημαντική επίσκεψη στο Ισραήλ και στην ατζέντα του θα βρεθεί όχι μόνο η οικονομική συνεργασία αλλά και η αμυντική συνεργασία σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περίοδο με την εκρηκτική κατάσταση που διαμορφώνεται στη Μέση Ανατολη και την Ανατολική Μεσόγειο. Η Αθήνα ελπίζει ότι θα προωθηθεί και ο σχεδιασμός στην συνεργασία στον ενεργειακό τομέα, ενόψει των αποφάσεων που αναμένεται να πάρει η ισραηλινή κυβέρνηση για την εξαγωγή του φυσικού αερίου του κοιτάσματος του Λεβιάθαν. Η Αθήνα επιθυμεί να υπάρξει σύντομα η σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (G+G), αν και δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί η προετοιμασία του πριν από το φθινόπωρο.
Photo: White House, Pete Souza – Φωτογραφία από το επίσημο τρίωρο δείπνο του Προέδρου Ομπάμα προς τον πρωθυπουργό της Τουρκίας. Διακρίνονται επίσης οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Τόμας Ντόνιλον (δεξιά) και ο αρχηγός της τουρκικής ΚΥΠ Χαγκάν Φιντάν (μεταξύ Ερντογάν και Κέρι).
www.ethnos.gr,http://infognomonpolitics.blogspot.gr