ΕΥΡΩΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
 |  |  |
 Οι επισκέψεις του Βρετανού πρωθυπουργού και του Γερμανού υπουργού εξωτερικών στην Τουρκία συνέβαλαν ουσιαστικά στη διασάφηση της συχνά συγκεχυμένης εικόνας των σχέσεων της Άγκυρας με την Κοινοτική Ευρώπη. Ειδικότερα: Πιστός στην πάγια, διαχρονική γραμμή του Λονδίνου, ο κ. Κάμερον παρέσχε σθεναρή φραστική υποστήριξη στην τουρκική ενταξιακή υποψηφιότητα, ικανοποιώντας έτσι τις εθνικές ευαισθησίες των οικοδεσποτών του, άλλα και προωθώντας εμμέσως τη χαλαρή βρετανική εκδοχή της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ή ακριβέστερα συνεργασίας, δοθέντος ότι κατά γενική εκτίμηση η τουρκική ένταξη είναι ασύμβατη με μια συνεκτική, ομοσπονδιακής υφής Ευρωπαϊκή Ένωση. Χωρίς πάντως – δικαιούται κανείς να υποθέσει – να αγνοεί ο Βρετανός πρωθυπουργός ότι, υπό τις παρούσες τουλάχιστον συνθήκες, η ένταξη αυτή είναι ούτως ή άλλως ανέφικτη. [i] Κάτι που, από την πλευρά του, ο κ. Βέστερβελε, εκπρόσωπος μιας κατ’ εξοχήν επιφυλακτικής έναντι των τουρκικών ενταξιακών φιλοδοξιών χώρας, δεν απέκρυψε: Πριν ακόμη εγκαταλείψει το γερμανικό έδαφος, προέβη στην απερίφραστη δήλωση ότι, «εάν η απόφαση έπρεπε να ληφθεί τώρα, η Τουρκία δεν θα ήταν σε θέση να ενταχθεί και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα ήταν σε θέση να την δεχθεί». Και επί τουρκικού εδάφους, ναι μεν απέφυγε να αναφερθεί στη θέση της Καγκελαρίου Μέρκελ και των Χριστιανοδημοκρατών, όπως άλλωστε και της μεγάλης πλειοψηφίας των Γερμανών πολιτών, υπέρ της «ειδικής σχέσης» – αντιθέτως μάλιστα, επ’ ευκαιρία συνάντησής του με τον Τούρκο ομόλογό του, παρέσχε τη διαβεβαίωση ότι η Γερμανία, συνεπής προς τις δεσμεύσεις της, δεν προδικάζει την έκβαση των ευρω-τουρκικών διαπραγματεύσεων – πλην όμως επανέλαβε την εκτίμησή του ότι η τουρκική ένταξη δεν θα ήταν «σήμερα» εφικτή. Κατ’ ουσίαν επιβεβαιώνοντας έτσι τη συνέχεια της γερμανικής πολιτικής. [ii] Πέραν όμως από τα δυσυπέρβλητα εμπόδια στον δρόμο της Άγκυρας προς τις Βρυξέλλες, οι εν λόγω επισκέψεις ανέδειξαν και τη βαρύνουσα σημασία που Λονδίνο και Βερολίνο εξακολουθούν να αποδίδουν στον τουρκικό παράγοντα και τη συνακόλουθη μέριμνα των δύο μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων να αποτρέψουν την – σύμφωνα με αρκετές εκτιμήσεις επαπειλούμενη – αποστασιοποίησή του από τον δυτικό χώρο. Με τον πρωθυπουργό Κάμερον να ανακηρύσσει την Τουρκία «ζωτικής σημασίας για την οικονομία μας, την ασφάλειά μας και την πολιτική και διπλωματία μας». Να εξαίρει τον δυναμισμό της τουρκικής οικονομίας. Και να προβάλλει τη δυνατότητα της Άγκυρας να λειτουργήσει «ως μεγάλος ενοποιός μεταξύ Ανατολής και Δύσης», αλλά και τον ρόλο της ως «φύλακα του στρατοπέδου» του δυτικού κόσμου. [iii] Και με τον επί των εξωτερικών υπουργό της Γερμανίας – του σημαντικότερου δηλαδή εμπορικού, επενδυτικού και τουριστικού εταίρου της Τουρκίας – [iv] να τονίζει ότι η τελευταία αυτή «μπορεί να συμβάλει εποικοδομητικά στην επίλυση πολλών συγκρούσεων, είτε πρόκειται για το Αφγανιστάν, είτε για το Ιράν είτε για την Υεμένη, είτε για το Μεσανατολικό», προσθέτοντας μάλιστα, κάπως γριφωδώς, ότι «η κατεύθυνση της Τουρκίας είναι η Ευρώπη».[v] Ενώ αμφότεροι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παρέσχον στους Τούρκους συνομιλητές τους αφειδείς διαβεβαιώσεις αλληλεγγύης έναντι της τρομοκρατικής δράσης του ΡΚΚ.[vi] Στην ευρωπαϊκή δε αυτή επίθεση φιλίας, η τουρκική πλευρά ανταποκρίθηκε με χαρακτηριστική – και ευεξήγητη – θερμότητα. Και ως προς μεν τις τουρκικές ενταξιακές προοπτικές, επέλεξε να εμφανισθεί αισιόδοξη – να υποκριθεί ότι πείθεται από τις διαβεβαιώσεις των επισκεπτών. Μολονότι, όπως παρατηρούσε Βρετανός αρθρογράφος τις παραμονές της επίσκεψης του κ. Κάμερον, «οι Τούρκοι πολιτικοί και διπλωμάτες δεν είναι ηλίθιοι. Θα καλωσορίσουν, ορθώς, τον Κάμερον, προβάλλοντα, στα βήματα του Μπλερ, το Ηνωμένο Βασίλειο ως διαφεντευτή της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Αλλά θα γνωρίζουν ότι ο πρωθυπουργός λίγα μόνο μπορεί να επιτύχει». [vii] Από την άλλη δε, ο Τούρκος πρωθυπουργός και ο υπουργός του επεδίωξαν να παρουσιάσουν την τουρκική πολιτική στον ευρύτερο μεσανατολικό χώρο, όχι απλώς ως συμβατή με τη δυτική, αλλά και ως υποβοηθητική αυτής. Και γενικότερα να δώσουν μια μάλλον ειδυλλιακή εικόνα των σχέσεων της χώρας τους με την Κοινοτική Ευρώπη. [viii] Ασφαλώς και με την εσωτερική πολιτική σκηνή κατά νουν. Δοθέντος ότι, εντός των προσεχών μηνών, εν όψει δημοψηφίσματος για την αναθεώρηση του Συντάγματος, δίκης Εργκενεκόν και, το αργότερο τον Ιούλιο 2011 και ενδεχομένως αρκετά νωρίτερα, βουλευτικών εκλογών, η διαμάχη του κυβερνητικού Ισλάμ με τους κεμαλιστές, τόσο στον πολιτικό, δικαστικό, και διοικητικό, όσο και στον στρατιωτικό χώρο, προβλέπεται να αποκορυφωθεί. Με τον νέο αρχηγό του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, του Δημοκρατικού Λαϊκού Κόμματος – το οποίο μετά την πρόσφατη ανάληψη της ηγεσίας του από τον κ. Κιλιτσντάρογλου σημειώνει και κάποια άνοδο στις δημοσκοπήσεις – [ix][x] Ενώ, συγχρόνως – πηγή ιδιαίτερης ανησυχίας – η κυβερνητική πρωτοβουλία για την ειρηνική επίλυση του Κουρδικού αποτελματώνεται, η ένοπλη δράση του ΡΚΚ εντείνεται και οι συναφείς τουρκικές στρατιωτικές απώλειες αυξάνονται. να κατηγορεί ήδη την κυβέρνηση Ερντογάν, ότι με τις εξωτερικές επιλογές της, και ειδικότερα με τους χειρισμούς της σε σχέση με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και το επεισόδιο του Μαβί Μαρμαρά, αλλά και με τις επαφές της με τη Χαμάς, απομόνωσε την Τουρκία και την εξέθεσε στη δυτική καχυποψία. Δεν εκπλήσσει, επομένως, ότι η κυβέρνηση Ερντογάν – ασχέτως των εισέτι αδιευκρίνιστων απώτερων προθέσεων και στοχεύσεών της – επιχείρησε να επωφεληθεί της παρουσίας και των δηλώσεων των κ.κ. Κάμερον και Βέστερβελε για να πείσει την κοινή της γνώμη, ότι οι δεσμοί της Τουρκίας με την ΕΕ και τη Δύση γενικότερα παραμένουν αλώβητοι – και, μάλιστα, ότι στον αγώνα της κατά της κουρδικής ανταρσίας η χώρα μπορεί να υπολογίζει στην ενεργό συμπαράσταση των Ευρωπαίων συμμάχων της.. [i] Τις θέσεις του, τόσο για την κοινοτική υποψηφιότητα της Άγκυρας, όσο και γενικότερα για τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Βρετανία και τη Δύση, ο κ. Κάμερον εξέθεσε αναλυτικά σε ομιλία του στην Άγκυρα την 27η Ιουλίου 2010, το πλήρες κείμενο της οποίας είναι αναρτημένο στον ιστότοπο του Βρετανού πρωθυπουργού http://www.number10.gov.uk/ Εξ άλλου, για έναν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα σχολιασμό της πρωθυπουργικής, αλλά και της βρετανικής γενικότερα στάσης έναντι της τουρκικής κοινοτικής ένταξης, βλ. Bagehot’s Notebook, David Cameron’s disingenuous defence of Turkey, “The Economist”, 27-7-2010. Όπου ο – ανώνυμος, αλλά με μεγάλη επιρροή – αρθρογράφος του έγκυρου εβδομαδιαίου βρετανικού περιοδικού εκτιμά ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός «..οραματίζεται την ΕΕ ως μια σχετικώς χαλαρή εμπορική συμμαχία εθνικών κρατών και όχι ως μια βαθύτερη οικονομική και πολιτική ένωση. Το όραμα δε αυτό είναι...συμβατό με την εισδοχή της Τουρκίας». Επισημαίνει, όμως, συγχρόνως ότι, παρά τη σταθερή επίσημη υποστήριξη του Λονδίνου προς την τουρκική κοινοτική υποψηφιότητα, κατά σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης των κοινοτικών χωρών που διεξήχθη το 2006, το 52% των Βρετανών ετάχθησαν κατά της τουρκικής ένταξης και μόνο το 30% υπέρ. (Ενδεικτικό του γενικότερου ευρωκοινοτικού κλίματος: κατά την ίδια αυτή σφυγμομέτρηση, μόνο οι Σουηδοί ψηφοφόροι απεφάνθησαν κατά πλειοψηφίαν υπέρ.) [ii] Βλ. Westerwelle gegen raschen Beitritt der Tuerkei, “Frankfurter Allgemeine”, FAZ.NET, 27-7-2010 και Westerwelle in Istanbul, στο φύλλο της 29ης Ιουλίου 2010 της ίδιας εφημερίδας. [iii] Η έκθυμη αυτή υποστήριξη του κ. Κάμερον προς την Τουρκία, μολονότι κατ’ αρχήν συνεπής προς την παραδοσιακή βρετανική πολιτική, επεκρίθη από αρκετούς Δυτικούς αναλυτές ως υπερβολικά ευνοϊκή προς την Άγκυρα σε μια στιγμή που τουρκικές και δυτικές επιλογές ως προς μείζονα ζητήματα σχετικά με το Ισραήλ, το Σουδάν, ή το Ιράν διίστανται. Βλ. επί παράδείγματι Christopher Caldwell, Why Turkey sits outside the tent, “Financial Times”, 30-7-2010. [iv] Βλ. ιστότοπο γερμανικού υπουργείου εξωτερικών http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/en/Laenderinformationen/01-Laender/Tuerkei.html [v] Βλ. δύο προαναφερθείσες ανταποκρίσεις της, “Frankfurter Allgemeine”. [vi] Η Βρετανία, όπως και οι ΗΠΑ, στηρίζουν ενεργώς την Άγκυρα στον αγώνα της κατά του ΡΚΚ. Συνεπώς δεν εκπλήσσει ότι ο κ. Κάμερον, στην ομιλία του της 27ης Ιουλίου, διαπίστωσε ότι «η Τουρκία συμμερίζεται την αποφασιστικότητά μας να καταπολεμήσουμε την τρομοκρατία υφ’ όλες τις μορφές της, είτε προέρχεται από την αλ Κάιντα, είτε από το ΡΚΚ.» Με δεδομένη, όμως, την χλιαρότερη εν προκειμένω στάση του Βερολίνου (βλ. συναφώς Fulya Ozerkan, Turkish FM bashes Germans over terror, ban, “Hurriyet Daily News”, 19-7-2010), αυξημένο ενδιαφέρον παρουσιάζει η δημόσια δήλωση του κ. Βέστερβελε: ότι: «[σ]υμμεριζόμαστε τον πόνο της Τουρκίας. Είμαστε αποφασισμένοι να συνεργασθούμε κατά της τρομοκρατίας. Κανείς δεν πρέπει να αναμένει ότι θα αποδεχθούμε ή θα ανεχθούμε τρομοκρατικές πράξεις.» Βλ. German F M pledges to support Turkey’s EU bid, “Hurriyet Daily News”, 28-7-2010. [vii] Βλ. Denis MacShane, David Cameron’s Turkophilia faces an uphill struggle, guardian.co.uk, 27-7-2010. [viii] Κατά την κοινή συνέντευξη τύπου με τον Βρετανό ομόλογό του, ο κ. Ερντογάν απεκάλεσε την παρούσα φάση των αγγλο-τουρκικών σχέσεων «χρυσή εποχή». Βλ. British, Turkish leaders hail ‘golden age’ in ties, “Hurriyet Daily News”, 27-7-2010. Συναφής και η τηλεοπτική προσπάθεια του κ. Νταβούτογλου να διαψεύσει τα περί κρίσης στις σχέσεις Τουρκίας και ΗΠΑ και να παρουσιάσει τις επιδιώξεις των δύο πλευρών ως συγκλίνουσες. Βλ. Turkish FM says ‘no crisis’ with US, now, or in past, “Hurriyet Daily News”, 29-7-2010 [ix] Βλ. Benjamin Birnbaum, Turkey gets boost for EU bid as it turns east – New poll signals trouble for prime minister’s party, “The Washington Times”, 29-7-2010. [x] Βλ. Serkan Demrtas, Strategic depth ‘isolating’ Turkey, says CHP leader, “Hurriyet Daily News”, 25-7-2010. |
Σχόλια