ΑΟΖ & Υφαληκρηπίδα -Η επικείμενη αυτοκτονία του Νέο-Οθωμανισμού.
Γράφει ο Θεόδωρος Γιάνναρος
Αν Ελλάδα και Τουρκία προσφύγουν για τα θέματα ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδας στο Διεθνές δικαστήριο της Χάγης, μέχρι να εκδοθεί μια απόφαση ή να συναφθεί μια διμερής συμφωνία, θα μπορούσαν τα κράτη να συμφωνήσουν σε μια προσωρινή λύση που θα προβλέπει την από κοινού οικονομική ανάπτυξη των επίμαχων θαλάσσιων περιοχών. Από αυτή την προσωρινή λύση δεν θα προέκυπταν αξιώσεις και ούτε θα προκαταλάμβανε το αποτέλεσμα μιας μεταγενέστερης διεθνούς η διμερούς διευθέτησης. Τα κέρδη θα μοιράζονται ώσπου… κάποτε… ίσως, συμφωνηθεί μια δεσμευτική οριοθέτηση των ζωνών, αλλά στην πράξη, αυτή η κοινή διαχείριση μπορεί τελικά να γίνει και μόνιμη και υπ’ αυτές τις συνθήκες, απλά δεν μπορεί να τεθεί επί τάπητος, τουλάχιστον από την Ελλάδα.
Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη μεταξύ δύο “γειτόνων”, ορίζεται από το Διεθνές Δίκαιο της θάλασσας, η συμφωνία μεταξύ των μερών, χωρίς όμως να διευκρινίζεται με σαφήνεια και το “πως”. Έτσι, τα κράτη που θα συνάψουν τη μεταξύ τους συμφωνία, θα αποφασίσουν επίσης σχετικά με τη μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί και τα αποτελέσματα στα οποία από κοινού θα καταλήξουν.
Φθάνοντας στο “δια ταύτα”… αρχικά, εάν τα δύο μέρη υποβάλουν την υπόθεση διαφωνίας τους στο διεθνές δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας ή σε ένα οποιοδήποτε άλλο διεθνές διαιτητικό δικαστήριο, τότε η απόφαση που θα ληφθεί και θα ανακοινωθεί επίσημα και δεσμευτικά, θα έχει ως γνώμονα, την “αρχή της ευθυδικίας”.
Είναι σαφές ότι πάντα, εξετάζεται η κάθε διαφωνία ως μεμονωμένη περίπτωση και αυτό διότι, το διεθνές δίκαιο της θάλασσας δεν έχει σταθερή μεθοδολογία που να ισχύει για όλες τις διαφορές που αφορούν σε θαλάσσια σύνορα, ΑΟΖ ή Υφαλοκρηπίδα, παρόλο που η νομολογία έχει αναπτύξει αρκετά σταθερά κριτήρια, τα οποία είναι διεθνώς αναγνωρισμένα και δεσμευτικά.
Σχετικά όμως τώρα με τη δική μας περίπτωση, τίθεται το εύλογο ερώτημα, αν διαθέτουν τα νησιά μας ΑΟΖ, όπως διαθέτει η ηπειρωτική Ελλάδα, δηλαδή αυτό που ισχύει διεθνώς και είναι τα 200 ναυτικά μίλια… Οι Τούρκοι ισχυρίζονται πως όχι… τα νησιά δεν δικαιούνται υφαλοκρηπίδας… ενώ εμείς με το δίκιο μας, ακριβώς το αντίθετο.
Η απάντηση όμως, η βασισμένη στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, αναφέρει πως “ΝΑΙ”, και σε κάθε περίπτωση, τα νησιά διαθέτουν, υπό την προϋπόθεση πως πληρούν τα διεθνή standarts και τις προϋποθέσεις για τον “ορισμό” ενός νησιού, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία για τις θάλασσες. Με λίγα λόγια, εάν πρόκειται για μια φυσικά διαμορφωμένη περιοχή στεριάς, που εξέχει της επιφάνειας της θάλασσας, ακόμα και σε ακραίες συνθήκες παλίρροιας και διαφέρει φανερά και ευδιάκριτα από ένα απλό γυμνό βράχο –αν π.χ. διαθέτει μόνιμους κατοίκους, μόνιμα κτίσματα, υποδομές κλπ. αν και η διάκριση μεταξύ νήσων και βράχων μπορεί σε κάποιες ελάχιστες περιπτώσεις να φαντάζει σχετικά δύσκολη.
Τα αναγνωρισμένα νησιά που διαθέτουν τα διεθνώς αναγνωρισμένα χαρακτηριστικά, μπορούν όπως η ηπειρωτική χώρα να έχουν 200 ναυτικά μίλια ΑΟΖ και 200 ναυτικά μίλια υφαλοκρηπίδα. Οι βράχοι, από την άλλη πλευρά, μπορούν να διεκδικήσουν μόνο 12 ναυτικά μίλια χωρικά ύδατα, αλλά δεν μπορούν να διαθέτουν επίσημη ΑΟΖ και επίσης δεν μπορεί να διαθέτουν επίσημη και αναγνωρισμένη διεθνώς υφαλοκρηπίδα, εκτός βέβαια ορισμένων περιπτώσεων.
Στην περίπτωση δύο γειτονικών κρατών, όπως η Τουρκία και η Ελλάδα, όταν μια μικρή νησίδα του ενός κράτους βρίσκεται κοντά στα παράλια του άλλου, τότε θα πρέπει η οριοθέτηση των συνόρων να λαμβάνει υπόψη της την αρχή της ευθυδικίας.
Σε ολόκληρο το πλανήτη, τα διεθνή διαιτητικά δικαστήρια, συνήθως δεν λαμβάνουν υπόψη τους τα μικρά νησιά όταν πρόκειται για χάραξη συνόρων μεταξύ δύο γειτονικών κρατών και βασίζουν την απόφασή τους αυτή στο γεγονός ότι πιθανόν θα προκαλούνταν μια δυσαναλογία.
Αυτή όμως η πρακτική σε καμία περίπτωση δεν αναιρεί το γεγονός ότι “επί της αρχής” τα νησιά αυτά μπορούν και έχουν κάθε δικαίωμα να διεκδικήσουν οικονομική ζώνη που προβλέπεται από το διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Όλα τα άλλα είναι ζητήματα που θα πρέπει να εξετασθούν για κάθε μεμονωμένη περίπτωση ξεχωριστά. Πάντως γενικά είναι εξαιρετικά σημαντικό το ζήτημα οι διεκδικήσεις μιας χώρας, να μην επηρεάζουν την ΑΟΖ μιας άλλης χώρας και ειδικά αν τα νησιά και η βραχονησίδες της άλλης χώρας αποτελούν αρχιπέλαγος, όπως ισχύει στο Αιγαίο Πέλαγος. Εδώ οι… “γαλάζιες πατρίδες” που οραματίζονται οι Τούρκοι εθνικιστές αποτελούν οθωμανικό τραγέλαφο… από δεύτερο και τρίτο χέρι και όνειρα θερινής νυκτός, χωρίς καμία ουσία και νομικό υπόβαθρο.
Τώρα σχετικά με την υπογραφή συμφώνου μεταξύ Σαρατζ και Ερντογάν για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου… Η Τουρκία… η μάλλον ο Ερντογάν από μόνος του, παρά τις αντιδράσεις της τουρκικής κοσμικής αντιπολίτευσης, βγάζοντας ψεύτη και πλαστογράφο ακόμα και τον Κεμάλ Ατατούρκ, υπέγραψε Μνημόνιο Κατανόησης με την κυβέρνηση “μειοψηφίας” της Λιβύης και του εξαιρετικά “λίγου” και άβουλου Σάρατζ, με πρόθεση να τεθεί το μνημόνιο αυτό σε ισχύ, χωρίς την έγκριση όμως του Λυβικού Κοινοβουλίου, που είναι και το μοναδικό νόμιμα εκλεγμένο σώμα και μάλιστα κοινοβουλευτικό στη χώρα αυτή, κάτι που κάνει την όλη προσπάθεια των Τούρκων αν υπόσταση, παράνομη και άνευ οποιασδήποτε σοβαρότητας.
Ας το δούμε όμως λίγο πιο από κοντά και με περισσότερες λεπτομέρειες. Μόνο αν μια πράξη παράγει δεσμευτικό έννομο αποτέλεσμα τίθεται συνήθως εν ισχύ μετά την κατάθεσης της στον ΟΗΕ, όπου κατά κανόνα, κατατίθενται μόνο νόμιμες συμβάσεις διεθνούς δικαίου. Εάν λοιπόν αυτή η συνθήκη-μνημόνιο κατανόησης πράγματι επικυρωθεί ή όχι από το κοινοβούλιο της Λιβύης, είναι εσωτερικό ζήτημα της Λιβύης, στο οποίο ο οποιοσδήποτεΕρντογάν δεν έχει λόγο και στιγμής δεν έχει κατατεθεί η επικυρωμένη σύμβαση από το Λιβυκό κοινοβούλιο σύμβαση στον ΟΗΕ, πράγμα που αποτελεί αδιάσειστη ένδειξη, πως η κυβέρνηση της Λιβυκή κυβέρνηση θεωρεί ότι απαιτείται κοινοβουλευτική απόφαση: Ακόμα κι αν μια σύμβαση συνάφθηκε και έχει τεθεί σε ισχύ με έγκυρο τρόπο, δεν μπορεί να παράγει κανένα αποτέλεσμα σε βάρος τρίτων. Μια σύμβαση ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη, η οποία αγνοεί εντελώς τα νόμιμα δικαιώματα της Ελλάδας σε θαλάσσιες ζώνες, δεν μπορεί να παράγει έννομα αποτελέσματα, τουλάχιστον, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα.
Μετά βεβαιότητος και κατηγορηματικά, οι ενδεχόμενες τουρκικές γεωτρήσεις εντός της Ελληνικής ΑΟΖ δεν είναι σε καμία περίπτωση νομικά καλυμμένες, διότι ακόμα και αν το υπάρχον status quo θεωρείται μονομερώς αμφιλεγόμενο που τους Τούρκους, οι οποίες προσπάθειες για γεώτρηση υδρογονανθράκων στην ελληνική υφαλοκρηπίδα από μέρους τους, δεν καλύπτονται σε καμία περίπτωση νομικά και παρ’ ότι η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, αυτό δε σημαίνει πως δε δεσμεύεται από αυτήν, έστω και έμμεσα! Από την άλλη, λόγω του ότι, μόνο τα κράτη που επικυρώνουν ή προσχωρούν σε μια συνθήκη είναι νομικά υποχρεωμένα να την εφαρμόζουν, η Τουρκία δεν έχει πρόσβαση στο Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας και ούτε στην Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Όρια της Υφαλοκρηπίδας, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά ευάλωτες , ακόμα και νομικά αίολες τις αξιώσεις και της.
Μπορεί μεν τώρα, πολλοί από τους κανονισμούς της Σύμβασης Θαλασσίου Δικαίου , όπως οι θαλάσσιες ζώνες, η αρχή της ευθυδικίας και της ευθυκρισίας σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, έχουν εθιμική ισχύ. Δηλαδή, οι κανονισμοί ισχύουν ανεξάρτητα από τη σύμβαση και δεσμεύουν και μη συμβαλλόμενα μέρη, όπως η Τουρκία, ή οποία κάνει πως δεν το γνωρίζει, αν και συχνά-πυκνά επικαλείται… ψυθιρίζοντας νομικές ανακρίβειες, κανονισμούς της Σύμβασης για το Θάλασσιο Δίκαιο.
Το Διεθνές Δικαστήριο στη Χάγη ή ένα άλλο οποιοδήποτε διεθνές δικαστήριο διαιτησίας θα μπορούσαν σίγουρα να αναλάβουν την υπόθεση, υπό την προϋπόθεση πως συμφωνήσουν τα εμπλεκόμενα κράτη επ’ αυτού, χωρίς όμως να συμφωνήσουν σε προσωρινές λύσεις, μέχρι να εκδοθεί μια τελεσίδικη απόφαση ή να συναφθεί μια διμερής συμφωνία, διότι ως γνωστόν…. “ουδέν μονιμότερο του προσωρινού”… και με τους Τούρκους δεν μπορεί κανείς να έχει την παραμικρή εμπιστοσύνη, μιας και η “μπέσα” και οι “λόγοι τιμής” απουσιάζουν απο τη φιλοσοφία και την κουλτούρα αυτής της χώρας, από την πρώτη κι όλας μέρα που δημιουργήθηκε!
Σχόλια