Αδράνεια και απουσία πρόληψης

ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΑΛΛΗΣ*

Σπίτια κατεστραμμένα στο χωριό Μάκιστος του νομού Ηλείας μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του Αυγούστου του 2007, οι οποίες έκαψαν περισσότερα από 268.834.000 στρέμματα και προκάλεσαν το θάνατο 63 ανθρώπων.

Πριν από λίγες ημέρες είχαμε μεγάλη καταστροφική πυρκαγιά στη Χίο, ενώ σειρά είχαν τα δάση της Βορείου Ευβοίας, και όπως συμβαίνει κάθε φορά στη συνέχεια, οι εκάστοτε κυβερνώντες αρκούνται στην καταβολή κάποιων αποζημιώσεων· και μετά; Τίποτα, κανένας σχεδιασμός, καμία πρόληψη. Δασικές πυρκαγιές πάντα θα υπάρχουν στη χώρα μας είτε από φυσικά αίτια είτε από εμπρησμό (ψυχοπαθών, οικοπεδοφάγων, πρακτόρων, τρομοκρατών κ.λπ.), αυτή είναι η πραγματικότητα και ένα σοβαρό κράτος προετοιμάζεται για αυτά τα ενδεχόμενα!

Το καλοκαίρι του 2007, εκτεταμένες πυρκαγιές σε πολλά μέρη της χώρας, κυρίως τον μήνα Αύγουστο, έκαψαν περισσότερα από 268.834.000 στρέμματα, με αποτέλεσμα τον θάνατο 63 ανθρώπων. Μέχρι τις 30 Αυγούστου κάηκαν 1.500 σπίτια και έμειναν 6.000 άστεγοι. Το ύψος των καταστροφών έφθασε τα πέντε δισεκατομμύρια ευρώ. Η φωτιά έκαψε 4,5 εκατομμύρια ελαιόδεντρα καθώς και 60.000 αγροτικά ζώα.
Οι πραγματικές αιτίες που πήρε τόσο μεγάλη έκταση η φωτιά; Κατ’ αρχήν εντοπίζονται στην παντελή έλλειψη πρόληψης από μέρους των κρατικών υπηρεσιών. Η συνωμοσιολογία είναι το άλλοθι των ανικάνων και της πολιτικής αδράνειας, γιατί πάντα θα υπάρχουν εμπρηστές των δασών μας.
Στην περίπτωση της Πελοποννήσου, δεν υπήρχε καμία πρόληψη μέσω επιστημονικής διαχείρισης των δασών, της διάνοιξης αντιπυρικών ζωνών, της ίδρυσης δικτύου πυροφυλακίων κ.λπ. Τα δάση είχαν ουσιαστικά αφεθεί στην τύχη τους, όπως και όλα τα δάση στη χώρα μας. Ετσι συσσωρεύτηκε μεγάλη ποσότητα βιομάζας, δηλαδή μεγάλη συσσώρευση ενέργειας σε ένα οικοσύστημα, ενέργεια που έχει την τάση να βρίσκει διεξόδους απελευθέρωσής της και μία από αυτές είναι η φωτιά. Ειδικά στα μεσογειακά ξηροθερμικά οικοσυστήματα, αυτή η υπερσυσσώρευση βιομάζας είναι ύλη προς καύση, ειδικά στα ξηροθερμικά μας καλοκαίρια. Η επιστήμη έχει σήμερα τεχνικές αειφόρου διαχείρισης των δασών, όπου σε επιλεγμένο χρόνο ένα μικρό μέρος της βιομάζας απομακρύνεται μέσω επιλογικών μικρών αραιώσεων.
Επίσης, υπάρχει η επιστημονική τεχνική διάνοιξης αντιπυρικών ζωνών. Οι αντιπυρικές ζώνες διανοίγονται σε σημεία του δάσους που υπάρχει εύκολη πρόσβαση, από αεροπλάνα και επίγειες δυνάμεις. Το δάσος 50 μέτρα από κάθε πλευρά της αντιπυρικής ζώνης αραιώνεται, έτσι ώστε η φωτιά να μην έχει πολλή καύσιμη ύλη και να χαμηλώνει, και στο σημείο αυτό επιχειρούν τα αεροπλάνα και οι επίγειες δυνάμεις. Αυτός ο σχεδιασμός απαιτεί συνεργασία πολλών επιστημόνων και υπηρεσιών, όπως δασολόγων της Δασικής Υπηρεσίας, χειριστών της Πολεμικής Αεροπορίας, της Πυροσβεστικής, της Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας για παράδειγμα, και κυρίως πολιτικό στρατηγικό σχεδιασμό!
Η δημιουργία ενός δικτύου πυροφυλακίων έγκαιρης προειδοποίησης έναρξης πυρκαγιών, στελεχωμένο για παράδειγμα από φοιτητές, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην έγκαιρη αντιμετώπισή τους.
Τον κόστος αυτό της πρόληψης πυρκαγιών μέσω επιστημονικής διαχείρισης των δασών είναι χαμηλό, ίσως είναι ίδιο με το κόστος της κατάσβεσης και των ζημιών μιας μόνο μεγάλης πυρκαγιάς σαν αυτή της Χίου για παράδειγμα (κόστος πτήσης αεροπλάνων και ελικοπτέρων, επίγειες δυνάμεις, αποζημιώσεις πληγέντων, απώλειας αγροτικής παραγωγής, κόστος απώλειας φυσικού πλούτου κ.λπ).
Οι ίδιες αιτίες που επέτρεψαν να λάβει τόσο μεγάλη έκταση η πυρκαγιά στην Πελοπόννησο ισχύουν και σήμερα. Τίποτα δεν άλλαξε. Στη χώρα μας δυστυχώς ο κανόνας είναι η αδράνεια. Νομίζω δεν θα αλλάξει τίποτα και στα επόμενα χρόνια από ό,τι φαίνεται από την ποιότητα του γενικού διακομματικού πολιτικού προσωπικού της χώρας μας, το οποίο αδυνατεί να σχεδιάσει εθνικές στρατηγικές πολιτικές και αρκείται στα πρόσκαιρα μικροκομματικά οφέλη εξουσίας, ως να είναι το κόμμα τους η ίδια η πατρίδα!
* Ο κ. Χρίστος Γαλλής είναι Περιβαλλοντολόγος- δασολόγος, διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι, ερευνητής στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης
“Καθημερινή”