TO AΦΓΑΝΙΣΤΑΝ ,ΛΥΔΙΑ ΛΙΘΟΣ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ

Συντάχθηκε απο τον/την Γ. Ε. ΣΕΚΕΡΗ

Στην ετήσια προεδρική Έκθεση προς το Κογκρέσο για την Κατάσταση της Συμπολιτείας – αφιερωμένη εφέτος κατά κύριο λόγο στα εσωτερικά προβλήματα των ΗΠΑ – ο κ. Ομπάμα αντιπαρήλθε το Αφγανιστάν με τέσσερις μόνο σύντομες φράσεις.[i] Ωστόσο, το θέμα είναι καίριας σημασίας, όχι μόνο για την ίδια τη χώρα του και τις τύχες του κόμματός του και της προσωπικής του πολιτικής σταδιοδρομίας, αλλά και για το ΝΑΤΟ. Διότι, με δεδομένη την πολιτική και στρατιωτική επένδυση των Αμερικανών και των ευρωατλαντικών συμμάχων στην προβληματική και δοκιμαζόμενη ασιατική χώρα, η έκβαση του αφγανικού εγχειρήματος αναπόφευκτα θα επιδράσει καταλυτικά στην αξιοπιστία, τόσο της υπερδύναμης, όσο και της συμμαχίας της οποίας ηγείται. Είναι αλήθεια ότι στη λακωνική αναφορά του στο Αφγανικό, ο Αμερικανός πρόεδρος περιέλαβε τα ουσιώδη: Υπενθύμισε την απόφαση του να αποστείλει ενισχύσεις και συγχρόνως να συμβάλει στην αναβάθμιση των αφγανικών δυνάμεων, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η απόσυρση των αμερικανικών. Τόνισε την πρόθεσή του να συνδέσει την συνδρομή προς την αφγανική κυβέρνηση με την καταπολέμηση της διαφθοράς. Υπογράμμισε την ενεργό αλληλεγγύη των «συμμάχων και εταίρων» της Ουάσιγκτον. Και εξέφρασε την «απόλυτη βεβαιότητά» του για την τελική επιτυχία. Όμως, η προεδρική αυτή αισιοδοξία μένει τώρα να επαληθευθεί από τα γεγονότα. Με τη Διάσκεψη της 28ης Ιανουαρίου στο Λονδίνο για το Αφγανιστάν να στέλνει μεικτά μηνύματα. Καθώς οι συναθροισμένοι στη βρετανική πρωτεύουσα κάπου 70 υπουργοί εξωτερικών και αντιπρόσωποι διεθνών οργανισμών, κατέβαλαν μεν φιλότιμες προσπάθειες, σε επικοινωνιακό κυρίως επίπεδο, για να μετριάσουν την κόπωση της δυτικής κοινής γνώμης σε σχέση με το Αφγανικό – μια κόπωση που εκδηλώνεται εντονότερα στην ευρωπαϊκή πλευρά του Ατλαντικού, αλλά αυξάνει και στην αμερικανική – πλην όμως ορισμένες από τις αποφάσεις τους και σε κάποιες περιπτώσεις και η σιωπή τους έχουν προκαλέσει τον προβληματισμό πολλών. Ειδικότερα: Η ταχεία μεταβίβαση του κύριου βάρους της πολιτικο-στρατιωτικής προσπάθειας στην αφγανική κυβέρνηση – «αφγανοποίηση», κατά το γερμανικό περιοδικό “Σπίγκελ”[ii] – προϋποθέτει ότι ο Αφγανός πρόεδρος θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της «διεθνούς κοινότητας» αποτελεσματικά. Κάτι που ευρέως αμφισβητείται, ιδίως μετά το πλήγμα που κατέφερε στο κύρος του κ. Καρζάι η εκλογική περιπέτεια του περασμένου Αυγούστου. Η διάθεση 360 εκατομμυρίων ευρώ για την προσέλκυση προς την κυβερνητική πλευρά μεταμελημένων και χωρίς δεσμούς με την Αλ Κάιντα μαχητών των Ταλιμπάν – επιδίωξη σύμφωνη κατ’ αρχήν και με τη νέα στρατηγική που ο πρόεδρος Ομπάμα εξήγγειλε τον περασμένο Δεκέμβριο – έτυχε θετικής, ως επί το πολύ, υποδοχής. Επιφυλάξεις όμως διατυπώνονται ως προς τη σκοπιμότητα ή και το εφικτό της επέκτασης του μέτρου και σε ηγετικά στελέχη των Ταλιμπάν – και ιδίως ως προς την πρόθεση του προέδρου Καρζάι να τα εντάξει στην κυβέρνησή του. Σημειωτέον όμως ότι η επιλογή αυτή του Αφγανού προέδρου έχει και αρκετούς υποστηρικτές. Το Καράτσι, επί παραδείγματι, καλωσορίζει την προοπτική συνεργασίας της δυτικόστροφης κυβέρνησης της Καμπούλ με στοιχεία των Ταλιμπάν, τα οποία η πακιστανική ηγεσία συμβαίνει να θεωρεί εν δυνάμει συμμάχους της έναντι του διαχρονικού αντιπάλου Ινδίας – αποφεύγοντας μάλιστα μέχρι στιγμή να κινηθεί στρατιωτικώς κατά των ομοφρόνων και ως επί το πολύ ομοφύλων τους στο πακιστανικό έδαφος, παρά τις αμερικανικές παραινέσεις και πιέσεις.[iii] Από την πλευρά τους δε, οι Ευρωπαίοι προσδοκούν ότι ο συμβιβασμός στην κορυφή θα επισπεύσει την απεμπλοκή τους από ένα εγχείρημα, στο οποίο οι περισσότεροι συμμετέχουν με βαριά καρδιά, από ατλαντική αλληλεγγύη και μόνο. Δεν είναι, τέλος, τυχαίο ότι η Διάσκεψη απέφυγε κατ’ ουσίαν να ανακινήσει το ευρύτερο θέμα του μεγέθους και του ρόλου της στρατιωτικής παρουσίας των Ευρωπαίων στο Αφγανιστάν, περιορισθείσα στην ανάδειξη της ευρωπαϊκής συμβολής στην εκπαίδευση των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας. Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνιστώσας της ISAF και η άρση των περιορισμών στη γεωγραφική ανάπτυξη και τους κανόνες εμπλοκής της – επίμονο αίτημα των Αμερικανών και του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ – αποτελούν αντικείμενο δύσκολων διαβουλεύσεων στους κόλπους της Συμμαχίας. Είναι δε χαρακτηριστικό του επικρατούντος κλίματος, ότι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι απέτυχαν μέχρι στιγμής να τηρήσουν τη δέσμευσή τους για αποστολή πρόσθετης δύναμης 7,000 ανδρών.[iv] Το Αφγανικό θα διανύσει πολύ ακόμη δρόμο. Και δύσκολο. Με την εντατικοποίηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων να αποτελεί κατά πάσαν βεβαιότητα προαπαιτούμενο για την προώθηση της όποιας πολιτικής λύσης. Ήδη όμως είναι σαφές, ότι όσοι οραματίζονται ένα Αφγανιστάν υπόδειγμα δημοκρατικής διακυβέρνησης και σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων θα απογοητευθούν. Όπως τηρουμένων των αναλογιών συνέβη και σε σχέση με το Ιράκ, οι αρχικές, ανεδαφικά ιδεαλιστικές στοχεύσεις πολλών Δυτικών συν τω χρόνω εγκαταλείπονται υπέρ μιας ρεαλιστικότερης προσέγγισης. Κεντρικός άξονας της οποίας είναι η διαμόρφωση πολιτικο-στρατιωτικών συνθηκών ικανών να παρεμποδίσουν την μετατροπή της αφγανικής επικράτειας, αφενός, σε αντιδυτική τρομοκρατική βάση και, αφετέρου, σε παράγοντα περιφερειακής αποσταθεροποίησης. Το έργο δε αυτό, όπως και στο Ιράκ, θα επωμισθούν πρωτίστως οι ίδιοι οι Αμερικανοί. Με τους Ευρωπαίους και λοιπούς εταίρους σε επικουρικό ρόλο και χρήσιμους κυρίως ως επικοινωνιακό προπέτασμα έναντι, τόσο της αμερικανικής, όσο και της διεθνούς κοινής γνώμης. [i] Βλ μεταξύ πολλών άλλων, Obama’s State of the Union, UPI.com, 2010. [ii] Βλ. Afghanistan Conference: War-Weary NATO, “Spiegel Online”, 30-1-2010. [iii] Βλ. Elisabeth Bumiller, Pakistan Resists Call by U.S. to Root Out Militants, “New York Times”, 22-1-2010. [iv] Βλ. Craig Whitlock, NATO struggling to fulfill commitments for more troops in Afghanistan, “Washington Post”, 27-1-2010.