Πούτιν vs. Rimland και το ρωσικό δίλημμα… ώρα της κρίσεως για όλους
Ιωάννης Σ. Θεοδωράτος
Δημοσιογράφος-Αμυντικός αναλυτής
Με πολύ απλά λόγια η Ρωσία βρίσκεται ενώπιον ενός διλλήματος, το οποίο ωστόσο επηρεάζει αμέσως και την δική της ασφάλεια αλλά και την παγκόσμια ειρήνη, καθώς καθίσταται ολοένα και περισσότερο πρόδηλη η τάση της Τουρκίας να αποκτήσει περισσότερη αυτονομία και ανεξαρτησία ξεφεύγοντας από την «μέγγενη» της επιτηρήσεως στην οποίαν την έχει υποβάλλει η Δύση.
Προτού προβούμε σε εκτιμήσεις και συμπεράσματα, θα ήταν σκόπιμο να καταγράψουμε την κατάσταση εις την οποίαν έχει περιέλθει η ρωσική πλευρά, ώστε να γίνει περισσότερη κατανοητή η βαρύτητα και η δυσκολία ενός εγχειρήματος που θα οδηγούσε σε δυναμικές αντιδράσεις εκ μέρους των Αγγλοσαξόνων.
Καθώς η αγγλοσαξονική γεωστρατηγική έναντι της Μόσχας δείχνει ότι δεν διαφέρει ως προς τα εργαλεία και τις μεθόδους από την επιτυχή στρατηγική που εφαρμόστηκε κατά της Σοβιετικής Ενώσεως, είναι μάλλον σαφές ότι και αυτήν την φορά ο στόχος παραμένει ίδιος. Η απομείωση της ρωσικής ισχύος, όπως και η πρόκληση απωλειών σε όλα τα μέτωπα (σ.σ. Με επίκεντρο την ενέργεια, την γεωγραφική διαδρομή των αγωγών και την συνεχιζόμενη διαμάχη στην Ουκρανία) και δη στα διπλωματικά ώστε να βρεθεί σε ακόμη πιο δυσμενή θέση η Μόσχα, αποτελεί πάγιο, συνεχή και μη διαπραγματεύσιμο σκοπό της Αγγλοσαξονικής γεωστρατηγικής.
Οι επιλογές αντιδράσεως της Ρωσίας στο Θέατρο Επιχειρήσεων της ενέργειας και της οικονομίας, είναι περιορισμένες από την γεωγραφία, καθώς η Μόσχα συνεχίζει να πληρώνει ακριβά το τίμημα στρατηγικών σφαλμάτων του παρελθόντος, βάσει των οποίων δεν δόθηκε η απαραίτητη σημασία στην απόκτηση προσβάσεων στη θάλασσα (σ.σ. Η αξία της ναυτικής γεωγραφίας ήταν σαφώς παραμελημένη στους παρελθόντες Ρώσους/Σοβιετικούς ηγέτες με «θεαματικότερες» στιγμές την πώληση της Αλάσκας τον Οκτώβριο του 1867 στις ΗΠΑ και την τελική αποδοχή της Συμφωνίας της Γιάλτας τον Φεβρουάριο του 1945).
Οι Αγγλοσάξονες περιθωριοποιούν την Ρωσία εφαρμόζοντας μια τακτική η οποία θυμίζει τον Αθηναίο Στρατηγό Φορμίωνα, ο οποίος εκτέλεσε έναν εξαιρετικό ελιγμό κατά μιας μοίρας κορινθιακών πολεμικών κατά τη διάρκεια της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου (429 π.Χ.) στο πλαίσιο του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404 π.Χ.). Εκεί ο «πατήρ της ναυτικής τακτικής» προχώρησε σε έναν δυναμικό ελιγμό περικλείοντας τα πλοία των Κορινθίων και πλέοντας σε κυκλικό σχηματισμό…
Το τέλος της ναυμαχίας προέκυψε από την καταρράκωση του ηθικού που επήλθε από την σύγχυση την οποίαν επέφεραν οι αποφασιστικές και δυναμικές κινήσεις των Αθηναίων, καθώς τότε ο Φορμίων επιτέθηκε κερδίζοντας περιφανή νίκη. Οι Αγγλοσάξονες αναμένουν τον «εωθινό άνεμο» προκειμένου να προκαλέσουν όπως και στη Ναύπακτο την τελική ήττα κατά των αντιπάλων τους, οι οποίοι εάν συνεχίσουν να αντιδρούν όπως οι Κορίνθιοι, τότε θα οδηγηθούν σε σύγχυση, διάσπαση και στην ήττα.
Επειδή όπως προαναφέραμε οι ΗΠΑ λειτουργούν ως κλασσική ναυτική δύναμη με επιθετικό πνεύμα εκμεταλλευόμενες την περίσσεια ισχύος τους με αιχμή του δόρατος τις Ένοπλες Δυνάμεις – η οποία αναπαριστάται εμβληματικώς με τις 11 Ομάδες Κρούσεως Αεροπλανοφόρων (Carrier Strike Groups) – και αξιοποιώντας το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι αποτελούν την μοναδική πραγματικώς περιφερειακή δύναμη, η οποία κυριαρχεί στον γεωγραφικό χώρο της Αμερικανικής Ηπείρου (Βόρεια, Κεντρική, Νότια Αμερική), η αγγλοσαξονική γεωστρατηγική στηρίζεται σε μια σειρά «ακλόνητων» σημείων υψηλότατης γεωστρατηγικής αξίας, τα οποία εμπεριέχονται εντός του δακτυλίου ανασχέσεως (Rimland).
Η χερσόνησος της Ανατολίας μαζί με την Ανατολική Θράκη και τα συμπεριλαμβανόμενα σημεία κλειδιά για τη ναυτική γεωγραφία, δηλαδή του Βοσπόρου, της Θαλάσσης του Μαρμαρά και των Στενών των Δαρδανελίων, συγκροτούν μια ενιαία γεωγραφική ενότητα, η οποία βρίσκεται υπό την τουρκική κυριαρχία και ελέγχεται μέσω της υπαγωγής της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Άρα όπως είναι γνωστό «τοις πάσι» η αξία της Τουρκίας ως συμμάχου και εταίρου εξαρτάται ευθέως από την ικανότητα και την θέλησή της να συνεχίζει να επιτελεί το έργο της ανασχέσεως της ρωσικής ισχύος μέσω της απαγορεύσεως χρησιμοποιήσεως του εδάφους της υπέρ των ρωσικών συμφερόντων.
Όμως όπως έχει αποδειχθεί από την πρόσφατη ιστορία, η Τουρκία «διέσπασε» την Rimland αποδεχόμενη την ρωσική πρόταση μεταφοράς ενεργειακών προϊόντων όχι μόνον για εσωτερική κατανάλωση, αλλά κυρίως με σκοπό την χρήση της τουρκικής γεωγραφίας προκειμένου να καταστήσει τις ευρωπαϊκές χώρες «ομήρους και εξαρτημένες από την ρωσική ενέργεια» όπως συχνότατα επαναλαμβάνουν Αμερικανοί κυβερνητικοί και μη παράγοντες.
Οι νέο-οθωμανοί Ερντογάν και Νταβούτογλου έδειξαν ιδιαίτερο ζήλο – έως ότου απεκαλύφθησαν επιτέλους – όχι στο να οικοδομήσουν μια δημοκρατική αλλά μια ισλαμιστική (σ.σ. Με τάσεις και οράματα πανισλαμιστικά και παντουρκικά) διακυβέρνηση, εξουδετερώνοντας όλους τους δυνητικούς αντιπάλους ακόμη και εάν επρόκειτο για πρώην συμμάχους όπως ο Φετ. Γκιουλέν.
Η κατάσταση περιεπλάκη ακόμη περισσότερο με την υποστήριξη των Κούρδων από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ και ιδιαιτέρως στο ακανθώδες και ζωτικής σημασίας ζήτημα των Κούρδων της Βορείου Συρίας και της προοπτικής συγκροτήσεως μιας δεύτερης μετά από το Ιράκ κρατικής οντότητας. Η έκρηξη του πραξικοπήματος θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως η πέτρα που έπεσε πάνω στο ήδη ξεχειλισμένο ποτήρι, το οποίο και έθραυσε! Από τα προαναφερόμενα διακρίνεται η εφαρμογή της ιδίας τακτικής του Φορμίωνος και έναντι της Τουρκίας…
Ωστόσο, η συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και η εγωιστική αθλιότητα την οποίαν επέδειξε το ισλαμιστικό καθεστώς του Ερντογάν και του μέντορος αυτού Νταβούτογλου έναντι της Μόσχας, ψαλίδισαν τις προσδοκίες. Η εν πολλοίς ωφελημένη από την Ρωσία, ο επιτήδειος ουδέτερος του Β΄ΠΠ, η χώρα η οποία θρέφει όνειρα για το ισλαμιστικό χαλιφάτο, ήθελε – και αυτό επεδίωξε (σ.σ. Όπως υποστήριξε ο γράφων σε σχετικό άρθρο [3]) με την κατάρριψη τον περασμένο Νοέμβριο – να καταστήσει σαφές στην Μόσχα με όρους γεωπολιτικούς ότι ήταν ισότιμος με εκείνην εταίρος.
Σήμερα η Τουρκία θεωρεί, ότι το πραξικόπημα υποκινήθηκε από άλλες δυνάμεις, έχοντας κατηγορήσει ευθέως τις ΗΠΑ και επειδή χρησιμοποιεί πληθυντικό προφανώς να σκιαγραφεί σκοπίμως και το Ισραήλ. Όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε ενώπιον μιας σοβαρής ενδοσυμμαχικής κρίσεως τελείως διαφορετικής βαρύτητος με εκείνην που προκλήθηκε μεταξύ Αθηνών και Ουάσιγκτον, μετά από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 (Αττίλας 1 επί Δικτατορίας και Αττίλας 2 επί Δημοκρατίας).
Η ελληνική αντίδραση να θυμηθούμε πως ήταν η έξοδος από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ επέβαλλαν εμπάργκο όπλων στην Τουρκία, η οποία σημειωτέον ενήργησε αφυπνιστικώς για τους Τούρκους σχεδιαστές (στρατιωτικούς και πολιτικούς), οι οποίοι μετέβαλλαν άρδην τις στρατηγικές τους προτεραιότητες προκειμένου να μην βρεθούν ξανά ενωπίον μιας αντιστοίχου δυσμενούς καταστάσεως (σ.σ. Αυτή η επίτευξης αυτοδυναμίας και ανεξαρτησίας των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων και μάλιστα σε πολύ μεγάλο βαθμό, πιστώνεται στην διακυβέρνηση Ερντογάν-Νταβούτογλου).
Ποια μπορεί να είναι η τουρκική επόμενη κίνηση απασχολεί σήμερα πολλούς αναλυτές ανά την υφήλιο. Η εκτίμησή μου είναι ότι ο Ερντογάν συζητώντας με τον Πούτιν – τον οποίον και θαυμάζει ως ηγέτη – δεν τοποθετεί στην άκρη την λογική και τη ρεαλιστική πραγματικότητα των εξαρτήσεων και των άλλων δεσμών, μέσω των οποίων κυριολεκτικώς παραμένει καρφωμένος εντός της «φυλακής» Rimland. Ούτε άλλωστε ο Ρώσος πρόεδρος παραγνωρίζει την σοβαρότητα της τρεχούσης καταστάσεως.
Ο Ερντογάν εκτιμάται ότι θα διαπραγματευθεί εκ παραλλήλως με τις ΗΠΑ (αλλά και με την Ρωσία) σε δύο επίπεδα. Με την Ουάσινγκτον ως εξής:
α) Ζητώντας περισσότερη ελευθερία και ανεξαρτησία από την Δύση, ως αντίδοτο στην φθοροποιό κριτική την οποία του ασκεί και θεωρώντας ότι οι ΗΠΑ οφείλουν να καταβάλλουν κάποιο τίμημα (σ.σ. Παράδοση Γκιουλέν) ως αντιστάθμισμα της αποδοκιμασίας εκ μέρους του της κατηγορίας περί υποκινούμενου πραξικοπήματος.
Επίσης εκτιμάται, ότι θα ζητήσει την πλήρη επανένταξή του στις δομές της – έως τώρα απορριπτέας λόγω μη ταυτίσεως συμφερόντων – αγγλοσαξονικής γεωπολιτικής, την ένταξη στην ΕΕ, ζητώντας πάλι ως αντίτιμο την επίλυση του κυπριακού συμφώνως με τα τουρκικά συμφέροντα και την μεταφορά του ισραηλινού φ.α. μέσω αγωγού και από εκεί στην ΕΕ. Δηλαδή το πρώτο σκέλος εκτιμάται ότι θα ζητά την διαγραφή τους συγκρουσιακού παρελθόντος με τους Αγγλοσάξονες και το Ισραήλ και την ανάδειξή του χωρίς δεσμεύσεις στην κυρίαρχη δύναμη της περιοχής,
β) Προκαλώντας τους Αγγλοσάξονες με την κατηγορία ότι επιδίωξαν την ανατροπή του και ως αντίδραση σε αυτήν την υπονομευτική πολιτική, να προχωρήσει μονομερώς σε ακόμη πιο σημαντικές συμφωνίες με την Ρωσία, όπως για παράδειγμα στην κατασκευή του Turkish Stream, ακόμη και να ξεκινήσει για λόγους εντυπώσεων συζητήσεις με απώτερο στόχο την ένταξη στην Ευρασιατική Ένωση και με το επιχείρημα ότι η ΕΕ/Δύση έχουν απορρίψει επανειλημμένως την Τουρκία. Υπενθυμίζεται, ότι η Τουρκία μετά από ρωσική πρόταση μετέχει (2012) ως Dialogue Partner στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σανγκάης, με τον οποίον εκτιμάται ότι θα αναβαθμίσει το καθεστώς συνεργασίας.
Η
Τουρκία αναγνωρίζοντας ότι διακυβεύονται ζωτικά εθνικά της συμφέροντα
και μελετώντας τις συνέπειες που υπέστη η Ελλάδα όταν απεσύρθη από το
στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, εκτιμάται ότι δεν θα επιχειρήσει να κινηθεί
προς αυτήν την κατεύθυνση. Η τουρκική ηγεσία γνωρίζει επίσης ότι τα
όρια αντιδράσεως της Δύσεως σε απόφαση αποδεσμεύσεώς της από το ΝΑΤΟ,
δηλαδή μια γεωπολιτική αποστασία, θα υπερβούν κάθε παγκόσμιο προηγούμενο
και θα είναι άκρως επιβλαβή για την χώρα.
Ωστόσο δεν διαλάθει της προσοχής του Ερντογάν και των συμβούλων του (σ.σ. Ο Νταβούτογλου στο παρασκήνιο παραμένει ενεργός) ένα άλλο ομοίως αδιαμφισβήτητο γεγονός. Η προτεσταντική αγγλοσαξονική Δύση διακατέχεται από τιμωρητική διάθεση έναντι της ισλαμιστικής νέο-οθωμανικής τουρκικής ηγεσίας.
Εκτιμάται ότι στο προσεχές μέλλον ο πέλεκυς της Νεμέσεως θα πέσει εκ
νέου με άλλη πιθανότατα μορφή επί του καθεστώτος που οικοδομεί ο
Ερντογάν.Ο φόβος μιας γενικευμένης κουρδικής εξεγέρσεως, της συγκροτήσεως νέου κουρδικού κράτους στην Συρία (σ.σ. Όλα δημιουργήματα της αναθεωρητικής αγγλοσαξονικής γεωστρατηγικής με στόχο τον επανακαθορισμό των συνόρων) και η πιθανή άρνηση της Δύσεως να αποδεχθεί τις τουρκικές απαιτήσεις που μόνον τιμωρία αλλά μάλλον επιβράβευση θα θυμίζουν, εκτιμάται ότι δημιουργούν σοβαρά εμπόδια στην ελεύθερη έκφραση της ζητούμενης πολιτικής εκ μέρους της Τουρκίας. Η κλεψύδρα τρέχει σε βάρος του Τούρκου προέδρου και οι Αγγλοσάξονες επιθυμούν απλώς την εξουδετέρωσή του.
Η Ρωσία όπως και η Τουρκία περισφίγγονται από τις επιθετικές τακτικές που εφαρμόζει εναντίον τους ο γεωπολιτικός Φορμίων. Στην Τουρκία εξερράγη πραξικόπημα, η Ρωσία αντιμετωπίζει το πρόβλημα μιας πιθανής αναφλέξεως στην Ουκρανία που πιθανότατα να πυροδοτήσει απρόβλεπτες εξελίξεις, καθώς η στάση της Πολωνίας αλλά και των Βαλτικών Χωρών παραμένει ιστορικώς και γεωστρατηγικώς βαθιά αντιρωσική (σ.σ. Και επιβεβαιώθηκε από την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής στην Βαρσοβία).
Το συγκεκριμένο σχέδιο εκτιμάται ότι θα μπορούσε να επικεντρωθεί επί τριών αξόνων: α) Στον πλήρη έλεγχο των δομών εξουσίας, της Δικαιοσύνης, της Αστυνομίας και ιδίως των ΤΕΔ ώστε να ελαχιστοποιηθεί η αντίδρασή τους εάν η Τουρκία εξετάσει το ενδεχόμενο πλήρους ή μερικής αποχωρήσεως από τις δυτικές δομές, β) στην εξάλειψη της εναλλακτικής λύσεως που μάλλον να συνεχίζει να αποτελεί ο Γκιουλέν, ως αντικαταστάτης του Ερντογάν μετά από την πιθανή εξουδετέρωση του τελευταίου και γ) στην διατήρηση μιας θερμής, θερμότατης επαφής με την Ρωσική Ομοσπονδία ως αντίβαρο-εχέγγυο της διατηρήσεως του καθεστώτος, η οποία πιθανότατα να επεκταθεί και σε άλλους τομείς.
Ο πρόεδρος Πούτιν εκτιμάται ότι ίσως αναγκασθεί να ξεκαθαρίσει εγκαίρως την θέση του έναντι του Ερντογάν, της Τουρκίας και των Αγγλοσαξόνων γενικότερα. Από την στάση που θα επιλέξει να τηρήσει και κυρίως από το πόσο έχει συνηθίσει «αναγκασμένος να υποχωρεί όσο του επιβάλλει η αδυναμία του» να καθίσταται Κορίνθιος και Μήλιος ταυτοχρόνως, είτε θα οδηγηθεί (σ.σ. Όπως και ο Ερντογάν) σε κάποια μορφής συμφωνία ή σε πλήρη ρήξη με την Δύση. Η ώρα του εωθινού ανέμου πλησιάζει και αυτό είναι γνωστό στην Ουάσιγκτον αλλά και στην Μόσχα όπως και στην Άγκυρα….
[1] Κ.Ε. Ιωαννίδου, Τριήρης, Τακτική και Επιχειρησιακό Περιβάλλον στην αρχαία Ελλάδα, Αθήνα, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού, 2016, σσ.146-147.
[2] Θουκυδίδου, Ιστορίαι, Β 83-84.
[3] http://www.defence-point.gr/news/?p=142043
Σχόλια