Ιρλανδία: μια μοιρασμένη (;) χώρα

Όσο τα χρόνια περνούν, όσο οι ταξιδιωτικές εντυπώσεις στοιβάζονται, όσο η γνωριμία με μια χώρα προστίθεται στην άλλη, αναρωτιέμαι ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να γνωρίσουμε  έναν τόπο κι ένα λαό. Μήπως θα ήταν προτιμότερο, αντί να τριγυρίζουμε σ’ όλες τις πόλεις κι όλα τα αξιοθέατα μιας χώρας, να μείνουμε σε μια μόνο πόλη, να την περιδιαβούμε, να μιλήσουμε με τους ανθρώπους, να αισθανθούμε την αύρα και την ιδιαιτερότητα της χώρας και του λαού;

Βέβαια, δεν παραγνωρίζω πως κάνω αυτές τις σκέψεις τώρα που έχω δει κι έχω χορτάσει από παλάτια, κάστρα, μουσεία, κτήρια σ’ όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες. Όταν όμως ξεκινάς να ταξιδεύεις, η δίψα να δεις και να γνωρίσεις τα πάντα σ’ έναν τόπο είναι ακόρεστη. Κι ας ανακαλύπτεις στο τέλος πως το παλάτι ή το κάστρο της μιας χώρας ελάχιστα διαφέρει από της άλλης.

Φέτος, στην Ιρλανδία, μπορώ να πω, συνδυάσαμε το στερεότυπο (παλάτια-κάστρα-μουσεία) με την ιδιαιτερότητα του τόπου και του λαού. Είχαμε χρόνο να περπατήσουμε στο Δουβλίνο, στο Μπέλφαστ, λιγότερο στην όμορφη παραλιακή πόλη Γκαλγουέη, είχαμε την άνεση για συζητήσεις γύρω από την ιστορία, τη γλώσσα, την πολιτική κατάσταση της χώρας. Πρώτη γλωσσική παρατήρηση οι δίγλωσσες πινακίδες, ιρλανδικά και αγγλικά. Τι γίνεται; Έχουν  ξεχωριστή γλώσσα οι Ιρλανδοί; Μιλιέται η ιρλανδική; Συζητάμε μεταξύ μας, διαφωνούμε, ρωτάμε. Μαθαίνουμε. Οι αυτόχθονες είχαν τη δική τους, τη γκαελλική (κελτική) γλώσσα. Μα ήρθαν οι Άγγλοι κατακτητές από απέναντι. Τους απαγόρευσαν τη γλώσσα, τους άλλαξαν τη θρησκεία, ο Καθολικισμός τέθηκε εκτός νόμου. Γλώσσα και θρησκεία. Απαραίτητα συστατικά ενός έθνους. Όταν η Ιρλανδία, ένα μέρος της τουλάχιστον, κατάφερε το 1922 να γίνει ανεξάρτητο κράτος, η προσπάθεια επαναφοράς της γλώσσας επανήλθε. Σήμερα διδάσκεται υποχρεωτικά σ’ όλες τις τάξεις του σχολείου. Είναι, μαζί με την αγγλική, οι δυο επίσημες γλώσσες του κράτους. Σε εκδηλώσεις και υποδοχή ξένων μπορεί ο πρόεδρος να απευθύνει ένα σύντομο χαιρετισμό στα ιρλανδικά. Όμως η αγγλική επεκράτησε. Είναι η κοινή γλώσσα, η γλώσσα της καθημερινής επικοινωνίας, κι ας έχει ήδη από το 2005 αναγνωριστεί η ιρλανδική ως επίσημη ευρωπαϊκή γλώσσα.

Προσπαθούμε να καταλάβουμε το πολιτικό καθεστώς. Χρόνια ακούγαμε για την ένοπλη δράση του  IRA (Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός). Θυμάμαι ακόμα τις 66 μέρες απεργίας πείνας του θρυλικού Μπόμπι Σαντς που κατέληξαν στο θάνατό του.

Οχτώ άλλοι νέοι ακολούθησαν το παράδειγμά του. Τώρα, σε μεγάλες περίοπτες τοιχογραφίες στο Μπέλφαστ απαθανατίζονται τα πρόσωπά τους. Πού πήγαν; Τι απέγιναν εκείνες οι θυσίες; (Άραγε ό,τι απέγιναν και οι θυσίες των παλικαριών της ΕΟΚΑ;) Σήμερα 26 κομητείες αποτελούν την Ιρλανδική Δημοκρατία, ενώ 6, η επαρχία Ώλστερ, είναι αγγλικό έδαφος. Δεν υπάρχουν βεβαίως σύνορα μεταξύ τους, δεν υπάρχει έλεγχος, η διακίνηση είναι εντελώς ελεύθερη μεταξύ των δύο κομματιών της χώρας. Στον βορρά (ας ονομάσουμε έτσι το έδαφος που αποτελεί μέρος της Μ. Βρετανίας) το νόμισμα είναι η λίρα. Στον νότο, το ευρώ. Πάνω έχουν μίλια, κάτω χιλιόμετρα. Πάνω κυματίζει η γνωστή αγγλική σημαία, κάτω η τρίχρωμη (άσπρο-κόκκινο-πράσινο) ιρλανδική. Τι θα γίνει όμως μετά το Brexit κανείς δεν ξέρει. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε χωριστά δημοψηφίσματα που έγιναν, φάνηκε ότι ούτε οι μεν ούτε οι δε θέλουν να ενωθούν (εξ ού και το ερωτηματικό του τίτλου στο κείμενό μου).

Δουβλίνο. Η πρωτεύουσα. Οι τρεις μέρες της εκεί παραμονής μας αποδεικνύονται πολύ λίγες για να το γνωρίσουμε, να το περπατήσουμε, να το απολαύσουμε όσο θα θέλαμε. Το ποτάμι Λίφυ που το διασχίζει, τα παλιά, όμορφα κτήρια, τα καταπράσινα πάρκα, ο πεζόδρομος Γκράφτον με τα καταστήματα, τους μουσικούς του δρόμου και το χαρούμενο πλήθος που τον πλημμυρίζει, το πανεπιστήμιο, από τα πιο παλιά της Ευρώπης και προ πάντων το λογοτεχνικό πνεύμα που στοιχειώνει την πόλη, δημιουργούν μια ακαταμάχητη γοητεία. Και οι μπιραρίες! Αχ, αυτές οι μπιραρίες! Το ημίφως, η παλιά, ξύλινη επένδυση και επίπλωση, τα μπουκάλια αραδιασμένα στους τοίχους… Όλα αποπνέουν μια μαγική αύρα, κάτι παλιό που ξεκινάει δεκάδες, κάποτε εκατοντάδες χρόνια πριν και φτάνει αναλλοίωτο ώς σήμερα. Η ατμόσφαιρα πολλαπλασιάζει την απόλαυση της περίφημης μαύρης Guinness, της οποίας τον τρόπο παρασκευής  θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε με  κάθε λεπτομέρεια στο τετραώροφο, εξαιρετικά ενδιαφέρον εργοστάσιό της.

Αναζητούμε  τη μπιραρία του μεγάλου τέκνου του Δουβλίνου, του Τζέημς Τζόυς. Αυτήν στην οποία σύχναζε και την οποία μνημείωσε στο κλασικό πια «Ulysses», τον «Οδυσσέα» του, βάζοντας τον ήρωά του, τον Λέοπολντ Μπλουμ, καθώς περιπλανιέται στο Δουβλίνο στις 16 Ιουνίου 1904 (την περίφημη Bloomsday) να σταματά εκεί για ένα σάντουιτς με γκοργκοντζόλα κι ένα ποτήρι Βουργουνδίας. Ενθουσιασμός όταν βρίσκουμε την ιστορική μπιραρία σ’ ένα πεζόδρομο, στην οδό Duke 21. Είναι η μπιραρία Davy Byrnes που λειτουργεί από το 1798! Οι σερβιτόροι, ενήμεροι για το ιστορικό και λογοτεχνικό παρελθόν του χώρου, μας υποδεικνύουν τις ωραίες τοιχογραφίες, το πορτρέτο του Τζόυς, μας εφοδιάζουν με σχετικό ενημερωτικό υλικό. Πώς να μη νιώθεις κι εσύ, ο ασήμαντος σημερινός τουρίστας, κάτι από αυτή την αύρα που εκλύουν τα πνεύματα που έζησαν κι ακόμα σου φαίνεται πως ζουν σ’ αυτό το μαγικό χώρο!

Έχει λεχθεί πως αν μια μέρα το Δουβλίνο καταστρεφόταν, θα μπορούσε να ξαναδημιουργηθεί με βάση την περιδιάβαση του ήρωα του Τζόυς! Δεν είχαμε βέβαια το χρόνο, ούτε κι όλοι τα ίδια ενδιαφέροντα, ώστε να βαδίσουμε στ’ αχνάρια του Λέoπολντ Μπλουμ. Όμως το ποτάμι, ο Λίφυ, εξακολουθεί να διασχίζει την πόλη όπως και τότε, το φαρμακείο του Σουήνυ βρίσκεται στην ίδια θέση, ο καθεδρικός ναός του Αγίου Πατρικίου δεν άλλαξε, το περίφημο Trinity College συνεχίζει τη λειτουργία του από το  1592! Ακόμα κι όσοι την έχουμε ξαναδεί εντυπωσιαζόμαστε από την μεγαλύτερη αίθουσα βιβλιοθήκης (μήκους 64μ.) της Ευρώπης. Και μια κρυφή περηφάνια μας διακατέχει καθώς διαβάζουμε τα ονόματα στις προτομές που περιστοιχίζουν τις δυο μακρές πλευρές της βιβλιοθήκης: Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης…

Ο Τζόυς δεν είναι βέβαια το μοναδικό πνευματικό τέκνο της Ιρλανδίας. Δεν ξέρω αν υπάρχει σε άλλη χώρα μουσείο συγγραφέων. Στο Δουβλίνο υπάρχει. Μικρό, διώροφο, συμπαθητικό, στεγάζει τη ζωή και το έργο των ιρλανδών δημιουργών. Ο υπεύθυνος του μουσείου, πλήρως κατατοπισμένος για τη ζωή και το έργο των συγγραφέων, μας μιλά για ώρα πολλή, απαντώντας και στις πιο περίεργες απορίες μας. Με δικαιολογημένη περηφάνια αναφέρει τα τέσσερα ιρλανδικά Νόμπελ λογοτεχνίας (Yeats, Bernard Shaw, Samuel Beckett, Seamus Heaney), και μας κάνει μια σύντομη σκιαγράφηση της λογοτεχνικής ιστορίας της χώρας. Μοναδική εμπειρία.

Μ’ έναν απίθανα δροσερό καιρό (ενώ η Κύπρος φλέγεται στο ιουλιανό καμίνι των 40ο), διασχίζουμε την καταπράσινη ιρλανδική ύπαιθρο. Διανυκτερεύουμε στο Λίμερικ, μια όμορφη, μικρή, συμπαθητική πολιτεία στα νοτιοδυτικά, στις όχθες του ποταμού Σάννον, πατρίδα του Φρανκ ΜαΚώρτ, που με τόση αγάπη απαθανάτισε στα μυθιστορήματά του τη ζωή και τη φτώχια της Ιρλανδίας. Συνεχίζουμε για το Γκαλγουέη, μια γοητευτική φοιτητούπολη πάνω στον Ατλαντικό, με τον ποταμό Κόριπ να τη διασχίζει αυξάνοντας τη γοητεία της και από εκεί ανηφορίζουμε για το Μπέλφαστ.

Είναι εντυπωσιακό πώς οι Ιρλανδοί (κι όχι μόνο αυτοί βέβαια) αξιοποιούν τουριστικά (και οικονομικά!) το φυσικό περιβάλλον. Προβάλλουν και διαφημίζουν μια σειρά από απότομα βράχια στη δυτική ακτή, που καταλαμβάνουν μια έκταση οχτώ χιλιομέτρων κατά μήκος του Ατλαντικού. Είναι οι περίφημοι βράχοι Moher για τους οποίους βέβαια ο επισκέπτης πληρώνει είσοδο.

Είναι ένα εξαιρετικό θέαμα και φημισμένος βιότοπος, για όποιον αντέχει να ανηφορίσει μερικά… χιλιόμετρα για να θαυμάσει τη θέα τους. Και ασφαλώς καφετέριες και καταστήματα τουριστικών ειδών είναι απαραίτητο συμπλήρωμα του χώρου.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το περίφημο Giant’s Causeway (Το μονοπάτι του γίγαντα), όπου γυρίζεται η σειρά Game of Thrones, στο βόρειο άκρο της Ιρλανδίας, απέναντι από τη Σκωτία. Είναι ένα πολύ πρωτότυπο, γεωλογικό φαινόμενο, κάπου 40.000 πολυγωνικές στήλες σε παράξενους συνδυασμούς, δημιουργημένο λόγω ηφαιστειακής δραστηριότητας πριν από 50 ή 60 3κατομμύρια χρόνια. Φυσικό ήταν να το περιβάλουν μύθοι και θρύλοι.

Ομολογώ ότι τα πολυδιαφημισμένα αυτά αξιοθέατα της Ιρλανδίας δεν μου προκάλεσαν ιδιαίτερη εντύπωση, αν και η τουριστική μου συνείδηση μου επέβαλλε να μην τα παραλείψω. Τουριστικό αξιοθέατο είναι και το περίφημο μουσείο του Τιτανικού στο Μπέλφαστ, που άνοιξε τις πύλες του το 2012, στην εκατοστή επέτειο της βύθισης του θρυλικού πλοίου, αλλά αυτό δεν πρέπει να το παραλείψει κανείς. Είναι ένα εξαιρετικό τεχνολογικό επίτευγμα.

Ως γνωστό, εδώ στα ναυπηγεία του Μπέλφαστ κατασκευάστηκε το μυθικό πλοίο. Μυθικό για την εποχή του, αλλά και μυθικό κυρίως για το τραγικό του τέλος (βεβαίως όχι λίγο συνετέλεσε στη μυθοποίησή του στην εποχή μας και η γνωστή ταινία του James Cameron). Σ’ ένα πρωτότυπο κτήριο, που οι πλευρές του θυμίζουν πλευρές πλοίου, σε έξι επίπεδα, οι επισκέπτες μπορούν με τη βοήθεια των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων, να παρακολουθήσουν το πλοίο από τη στιγμή τα δημιουργίας του ως τη στιγμή του μοιραίου τέλους.

Φορτωμένοι εικόνες, εντυπώσεις, εμπειρίες, γνώσεις, σκέψεις, αποχαιρετούμε την Ιρλανδία και με χαρά ξαναγυρίζουμε στην αγαπημένη βραχονησίδα μας. Κάποτε σκέφτομαι μήπως ένα μεγάλο μέρος της  ταξιδιωτικής απόλαυσης βρίσκεται σ’ αυτή τη χαρά της επανόδου. Μήπως είχε δίκαιο ο Καζαντζάκης που φαντάστηκε τον Οδυσσέα, αφού εξόντωσε τους μνηστήρες, να ξαναφεύγει και πάλι για να ‘χει ξανά τη χαρά του νόστου                                                                                                                                            //peopleandideas.gr/